Morgunblaðið - 09.10.1999, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ l/IKII LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 1999 39
U ll\U IM
u Jll
5 fF2
«! ,|Ó3S'9!'
i ' [
Cœsavoln
Fannafell
Stakfell
ífjhdafelÞ-/ . '
Rauðakúla
iugakúla
C) Ifmibu'/ AÍC\>.
V BálkafellBárðar- ^4.
V Mið- > tindur *
_BáJkafýl\
rerrlsta-
lálkafeli Bárðar-
bunga
y Hraunbúi
Hvítalón Harriarslón
• /v,H a m a r i n n
Sylgjujökull
Hágönguhraun
10 km
þjóðsöngurinn: „Óbyggðirnar kalla/
og ég verð að gegna þeim/ ég veit
ekki hvort eða hvernig/ eða hvenær
ég kemst heim.“ Sumir lögðu sig og
sofnuðu. Aðrir gengu upp á sand-
ölduna fyrir ofan tjaldborgina og
héldu upp með Sveðju nokkra stund
þar sem hún fellur í gljúfri, ófrýni-
leg á að líta. I ánni er allhár foss,
líklega um 40 m hár, sem steypist
fram skömmu áður en fljótið fellur
út á sandinn og leggur úða frá hon-
um. Og nóttin kom og lagðist yfír
Auðnaríki.
Innilokuð milli
tveggja fljóta
Það var svalt í morgunsárið þeg-
ar við vorum vakin Idukkan hálf-
fimm, en hlýnaði fljótt þegar sólin
tók að skína, logn. Við gengum að
vaðinu og fljótið virtist ekki eins
straumþungt og daginn áður. Há-
göngurnar risu upp úr þokunni eins
og himneskar skýjaborgir. Hraun-
búinn sunnar var ávalur og bjartur
á að líta. En fljótið var of mikið að
vöxtum einnig þennan dag. „Við
lútum í lægra haldi fyrir náttúruöfl-
unum,“ sagði einn ferðafélaginn.
Nú var sýnt að við gistum ekki í
Jökulheimum síðustu nóttina eins
og vonir stóðu til. Akveðið var að
snúa við og freista þess að fara yfir
Köldukvísl og norður fyrir Há-
göngulón. Nú hófst ganga yfir sand
og hraun og grunnar kvíslir. Við
komum að Köldukvísl þar sem hún
kvíslaðist eftir sandinum. Þar var
gróður og döggin glitraði í
dýjamosanum. En Kaldakvísl
leyndi á sér. Þama var sandbleyta
og djúpir álar. Við vprum innilokuð
milli tveggja fljóta. A meðan farar-
stjórinn gekk upp á hæð til að ná
símasambandi lágum við í sólbaði.
Akveðið var að við yrðum sótt
morguninn eftir við vaðið á Sveðju
og enn var snúið við og haldið að
Heimakletti þar sem tjaldað var í
þriðja sinn eftir sextán kíiómetra
göngu. Um kvöldið sáum við þrjá
jeppa koma akandi eftir bílslóða á
leið í Gæsavötn. íbúar Auðnaríkis
sungu af hjartans list og tónarnir
bárust út í öræfakyrrðina.
Óbyggðirnar
kvaddar
Morguninn eftir, 4. ágúst, biðum
við í glampandi sól og logni við vað-
ið. Við sáum hvar ísjaki byltist í
fljótinu. Við skoðuðum fjallahring-
inn og dásömuðum fegurð hans.
Rútan átti auðvelt með að komast
yfír ána. Þannig lauk gönguför okk-
ar. Ekið var um Hraunvötn og
Veiðivötn, þar sem Fossavötnin eru
fegurst og útsýni til Vatnajökuls
þar sem leyndardómar óbyggðanna
leynast við hvert fótmál.
Höfundur er ritari Ferðufélags
Islands.
HEIMILDIR:
Dr. Haraldur Matthíasson: Bárðar-
gata, Árbók F.I. 1963. Hjörleifur
Guttormsson og Oddur Sigurðsson:
Leyndarddmar Vatnajökuls, 1997.
Ljósmynd/Gerður
Astvaldur Traustason á Köldukvíslarjökli. Hvítalón fyrir miðju.
Hamarinn í baksýn. Til hægri sér í Sylgjujökul.
Syðri-Háganga í morgunsólinni 3. ágúst.
Ljósmynd/Gerður
Matthíasson segir í frásögn sinni að
Köldukvíslarbotnar séu einhver
kuldalegasta auðn sem hann hafi
séð, gróðurlausir hnúkar á aðra
hönd, jökull á hina, og kolgráar jök-
ulkvíslar byltist um svartan sandinn.
Fararstjórinn hafði beðið okkur
að koma með skíðagleraugu ef við
lentum í sandstormi, en nú var
kyrrt veður. Um hádegi sveigðum
við upp á Köldukvíslarjökul sem er
flatur niður í sléttlendi. Hann liggur
milli Bárðarbungu og Hamarsins,
um 16 km á breidd. Við jökulsporð-
inn var töluverð sandbleyta sem við
sukkum í. Við gengum allan daginn
á jöklinum, um tvo km frá jökul-
sporðinum, en hækkuðum okkur að-
eins er á leið. Jökullinn er ákaflega
sandborinn og það brakaði undir
fótum okkar þegar klakinn brotn-
aði. Oteljandi litlir lækir runnu nið-
ur eftir jöklinum og stöðugur vatna-
niður var í eyrum. „Þetta minnir
mig á vorin í Noregi,“ sagði unga
norska konan.
Það var hugmyndin að komast að
Hamrinum ( 1573 m ), sem er stórt
og mikið fjall sem gengur út úr
Vatnajökli. Tveir skriðjöklar falla
niður með honum, á aðra hönd
Köldukvíslarjökull, á hina Sylgju-
jökull. í krikanum við Hamarinn
eru tvö lón, Hamarslón og Hvítalón
sunnar. Hægt er að komast þurrum
fótum fyrir ofan Hamarslón en úr
lóninu rennur áin Sveðja. Neðan við
Hvítalón er dalur sem nefnist
Leynidalur. Þann dal sáum við og
rann Sveðja eftir sand- og malar-
sléttu og breiddi nokkuð úr sér. Það
var á þessum slóðum sem við fund-
um hitalykt leggja upp úr ísnum og
fylltumst óhug. Jökullinn gerðist
sprungnari og þegar sást til Hvíta-
lóns, komumst við ekki lengra. Það
eru 10 km á milli jökulsporðsins og
Hamarsins og hækkun um 700 m. A
vorum fremur síðbúin. Það var súld
og Hágöngurnar hurfu smám sam-
an í þoku. Við fundum för eftir bíla
og vað á ánni. Nokkrir könnuðu
fljótið sem var ekkert árennilegt á
að líta. Þegar áin náði í klyftir sneru
þeir við. Leitað var að öðru vaði
neðar. Um hádegi var útséð um að
við kæmumst yfir Sveðju þennan
dag en ákveðið var að reyna næsta
morgun í dagrenningu þegar minna
yrði í ánni. Við snerum við og tjöld-
uðum á sama stað undir Heima-
kletti. Menn gerðu það sem andinn
innblés þeim. Reistur var fáni hins
nýja ríkis, Auðnaríkis, og sunginn
bakpokana lausa, vaða tvö eða þrjú
saman yfir ána, ekki að lyfta fótun-
um upp heldur þreifa botninn. Ef
við dyttum ættum við að kasta af
okkur pokanum og leggjast á bakið
en alls ekki að reyna að synda. Eftir
þessa ræðu fórum við í vaðskó og
það var ekki örgrannt að það væri
hrollur í sumum. Ain er ísköld,
nokkuð straumhörð en grunn. Allir
komust klakklaust yfir. Nokkru síð-
ar tjölduðum við á sandi og bárum
grjót að skörum og stögum. Dag-
leiðin taldist þrettán km. Um kvöld-
ið mátti sjá ferðafélaga á göngu,
einn eða tvo saman, í svartri auðn-
inni sem bylgjaðist í öldum um-
hverfis okkur. Síðar barst söngur
frá tjaldborginni út í kvöldkyrrðina.
Á Köldukvíslarjökli
Morguninn eftir lögðum við af
stað klukkan níu suður Köldukvísl-
arbotna. Veðrið var milt en skýjað
og sólarlaust. Leiðin lá um
eyðisanda, vestan við Köldukvíslar-
jökul. Þjóðsagan hefur gert Köldu-
kvíslarbotna að mesta útilegu-
mannaplássi landsins næst Ódáða-
hrauni. Sigurður Gunnarsson, sem
fór með Birni Gunnlaugssyni árið
1839, skrifar í Norðurfara 1865:
„Sunnan undir skarðinu eru Köldu-
kvíslarbotnar, gamlar útileguþjófa-
byggðir Sunnlendinga. Þar eru nú
örgustu jökulleðjuflákar og ekki
mosi við dý eða á steini." Haraldur
slíkri stundu vaknar sú spurning
hvort rétt leið hafi verið valin. Hefði
verið betra að stefna strax á
Hamarinn? Þeirri spurningu verður
ekki svarað hér. Sumii- höfðu látið
sig dreyma um að ganga á Hamar-
inn og geta haldið áfram að láta sig
dreyrna. Var nú snúið við og haldið
niður af jökli og gekk það greiðlega.
Við gengum fram hjá grænu lóni og
tjölduðum í kvos undir svartri jök-
ulöldu eftir um 20 km dagleið. Á
aðra hönd voru sandbornar jökul-
öldur, á hina móbergshamar sem
síðar hlaut nafnið Heimaklettur.
Sumir sóttu snjó í skafl og bræddu,
aðrir fóru upp á eina ölduna þar
sem lítill lækur rann, skreyttur
dýjamosa.
Um kvöldið gekk ég út á víðáttu-
mikinn sandinn. Það var logn og
kyrrð. I vestri rísa Hágöngumar
upp úr auðninni, dimmbláar og
keilulagaðar. Norðan við Syðri - Há-
göngu (1284 m ) sá í Kerlingarfjöll
með fönnum. Skýin voru sum blá,
önnur rauðlituð í kvöldsólinni. Ég
heyrði drunur fljóts í fjarska, og
gekk að þar sem Sveðja fellur úr
gljúfri niður á sandinn. Á leiðinni í
tjaldstað dáðist ég að geldingahnapp
sem teygði bleikan kollinn upp úr
svartri auðninni.
Sveðja hindrar för
Mánudaginn 2. ágúst átti að
freista þess að fara yfir Sveðju. Við
sem hefjið gönguna en þú (elsta kynslóðin,
fyrri hluti aldarinnar) dregst fljótlega aftur
úr (konur máttu draga lappirnar í sókn til
jafnréttis kynja) og lendir í sjálfheldu
(margar fengu það óþvegið væru þær að
ybba gogg) þegar á að stytta sér leið. Sveita-
pilturinn vísar til þeirrar einlægu þraut-
seigju sem markað hefur íslendinga í ald-
anna rás og gert þá fórnfúsa og guðhrædda.
Hinar halda áfram en ferð þeirra virðist
reikul, þær ná jú vissum árangri (þær koma
upp hólana) en hverfa jafnharðan (árangur-
inn er að engu). Þegar þið loks náið saman í
dag er það karlmaður sem dylgjar um fram-
taksleysi þitt og skort á einurð.
„Vff“ dreymdi
Ég ætlaði að sofa í húsi sem var gestahús
og veiðimannahús á staðnum þar sem ég ólst
upp. Ég ætlaði að sofa í herbergi niðri en
vissi að það voru veiðimenn uppi. Ég bjó um
rúm handa mér, svo gekk ég út og settist á
grænt grasið vestan við húsið. Það var sól-
skin og hlýtt. Sólin var hátt á lofti á suðvest-
urhimninum. Ég horfði á sólina og sá þá allt
í einu þrjár sólir sem snerust hver um aðra.
Ég hætti við að sofa í húsinu, þar sem mér
datt í hug að veiðimennirnir myndu sitja
að sumbli um nóttina.
Ráðning
Þessi draumur hefur einnig með stöðu
konunnar að gera og í honum speglast
feminín- og maskulín-drættir. Húsið er
bæði þú og umhverfi (á þeim stað sem þú
ólst upp á). Veiðimennirnir eru ímynd
karlmanna en gestirnir tákn kvenna.
Leikurinn sem fer þarna fram er hvemig
þú finnir þig í þessu umhverfi og getir
aðlagað þig þeim aðstæðum á þínum for-
sendum. Það virðist ekki ganga sem
skyldi (þú fórst út) og þú ert hrædd um
að það muni ekki ganga (þú hættir við að
sofa í húsinu), en draumurinn talar um
með sólunum þrem að enn muni líða þrjú
sólár áður en húsið verði jafnrétt og
íbúðarhæft öllum.
•Þeir lesendur sem viljn fá drauma sfna birta
og ráðna sendi þá með fullu nafni, fæðingar-
degi og ári ásamt heimilisfangi og dulnefni til
birtingar til:
Draumstafir
Morgunblaðið
Kringlunni 1
103 Keykjavík