Morgunblaðið - 19.10.1999, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 19. QKTÓBER 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Jafnræði í
skattamálum
Hvað er athugavert
við Laugarnes?
Á SAMA hátt og við
gagnrýnum stjórn-
völd þegar okkur mis-
líkar ber okkur að
þakka það sem vel er
gert og á ég þá við
fullnýtingu persónuaf-
sláttar á milli hjóna og
sambýlisfólks að fjór-
um árum liðnum, -
85% þegar á næsta
ári.
Fyrir mörgum ár-
um heyrði ég ráðherra
spurðan að því hvers
vegna hann hefði ekki
mannað sig upp í að Árni
breyta þessu rangláta Brynjólfsson
ákvæði skattalaga, en
hann sagðist ekki hafa lagt í það
vegna andstöðu „rauðsokkanna".
Hér átti hann auðvitað við þær
öfgafyllstu, - en lítið virðist breytt í
herbúðum þeirra ef marka má
Vinna
Til eru konur, segir
Arni Brynjólfsson, sem
kjósa heldur heimilið
sem vinnustað.
grein frú Kristínar Halldórsdóttur
í Morgunblaðinu 13. okt. sl., sem
ber yfirskriftina „Ivilnun á kostnað
kvenfrelsis".
Hið svonefnda kvenfrelsi tekur á
-*sig ólíklegustu myndir í huga þess
fólks sem hefur sig mest í frammi í
frelsisbaráttunni, sem sést best af
framangreindri yfirskrift og þeim
málflutningi sem greinin inniheld-
ur. - Það er erfitt að skilja sam-
hengið í því að það skerði frelsi
kvenna ef hjón og sambýlisfólk fær
aukið svigrúm til þess að velja á
milli þess að vinna heima eða að
vera á vinnumarkaði, að meira
frelsi sé fólgið í því að með skattaá-
kvæðum sé valið gert erfiðara. Vilji
annað vera heima eða verði af ein-
hverjum ástæðum að vera heima,
skal refsað með þvi að vegna einna
launa fjölskyldunnar skuli aðeins
80% persónufrádráttar annai’s aðil-
ans nýtast, - greiða skuli því mán-
aðarlega tæpar 4.700 kr. í sekt til
ríkisins.
I augum alls venjulegs fólks er
skerðing samnýtingarinnar kúgun
á konum og körlum sem vilja lifa
því fjölskyldulífi, sem „kvenfrelsis-
konunum“ geðjast ekki að.
Vill auka ranglætið
Frúin er ekki aðeins á móti því að
80 prósenta persónuafslátturinn
verði hækkaður í 100% eftir fjögur
ár, heldur telur hún eðlilegast að
Lougavegi 40,
sírai 561 0075
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Oxygen face
persónuafslátturinn
verði alls ekki nýtan-
legur milli hjóna, með
öðrum orðum að auka
beri kúgunina. En í
hveiju liggur þessi
brenglaða skoðun
frúarinnar? Um leið-
réttingu persónuaf-
sláttarins segir hún
sjálf: „Þetta ákvæði
vinnur beinlínis gegn
frelsi konunnar til að
velja hvemig hún hag-
ar lífi sínu“, og nokkra
síðar: „Því miður nýt-
ur þessi stefna mikils
stuðnings í þjóðfélag-
inu og ástæðan er vit-
anlega sú að fjölskyldur munar um
hvern frádráttarlið við framtaln-
ingu tekna til skatts. En það er eins
og fyrri daginn lítill áhugi á um-
ræðu um grundvallaratriði eða aðr-
ar leiðir að sama marki. Viðmiðunin
er fyrst og fremst buddan". Hér
talar sú sem þarf ekki að taka tillit
til buddunnar!
Það geta ekki allir valið
Fyrir frúnni virðist það vera
sáluhjálparatriði að koma konum út
á vinnumarkaðinn, en í ákafanum
við þetta yfirsést henni að það eru
til konur sem kjósa heldur heimilið
sem vinnustað, og einnig eru konur
sem komast ekki út á vinnumarkað-
inn þegar börnin eru komin upp og
vinnuálagið á heimilinu minnkar.
Svo eru konur sem komnar eru á
aldur og hafa e.t.v. aldrei notið lí-
feyrissjóðsréttinda, persónufrá-
dráttur þeirra má ekki að fullu nýt-
ast fjölskyldu þeirra að dómi
„kvenfrelsiskonunnar", hafi eigin-
maðurinn einhver eftirlaun.
Samtök aldraðra hafa lengi haft
framangreinda breytingu á óska-
lista sínum.
Höfundur er í aðgerðarhópi
aJdraðra.
ÞAÐ HEFUR ver-
ið undarlega hljótt
um Listaháskóla Is-
lands, bæði fyrir
stofnun hans og eftir.
Þetta er því einkenni-
legra sem fullyrða má
að stofnun skólans sé
ein mikilvægasta
menningarpólitíska
ákvörðun sem tekin
hefur verið á Islandi á
seinni árum. Þessi
þögn er ekki síður
merkileg með tilliti til
þess hversu margir
einstaklingar og fag-
hópar eiga hagsmuna
að gæta í þessu máli,
auk þess sem verið er að ráðstafa
háum upphæðum af almannafé.
Hvergi er neinar bitastæðar upp-
lýsingar að finna um hvað er að
gerast í uppbyggingu listaháskól-
ans, hvorki í prentuðu efni, á net-
inu, í fjölmiðlum eða annars staðar.
Það er engu líkara en að þeir sem
að skólanum standa leggi á það
höfuðáherslu að halda málinu
leyndu jafnt fyrir almenningi sem
hagsmunaaðilum.
Satt að segja held ég að það eina
sem ég hef séð haft eftir for-
svarsmönnum skólans séu endur-
teknar yfirlýsingar rektors um að
skólinn eigi að vera lifandi og virk-
ur aðili í menningarlífi borgarinnar
eða þjóðarinnar. Þetta er auðvitað
hið besta mál. Allir háskólar eiga
að vera lifandi afl í því samfélagi
sem þeir eru hluti af. Það tilheyrir
nútíma skilgreiningu á háskóla.
Nú hefur þetta þrástagl um
Listaháskóla Islands sem menn-
ingarmiðstöð tekið á sig hina
furðulegustu mynd. Hún birtist í
því að rektor heldur uppi fjölm-
iðlaáróðri með aðstoð tækifæris-
sinnaðra pólitíkusa í Hafnarfirði til
að þvinga Reykjavíkurborg til að
skaffa húsnæði, eða byggingarlóð í
miðbænum, nálægt þeim menning-
Bjarni
Daníelsson
arstofnunum sem þar
eru. Rökin sem rektor
beitir eru þau, að hús-
næðið í Laugarnesi,
sem listaháskólinn
fékk í tannfé, sé ónot-
hæft vegna fjarlægðar
frá miðbæjarlífi og
listaháskólinn geti því
ekki á þeim stað orðið
það lifandi og kraft-
mikla menningarsetur
sem hugur hans stend-
ur til.
Ja hérna. Maður
getur ekki varist þeirri
spumingu hvort rekt-
orinn og stjórnin hafi
gleymt aðaltilgangi
Listaháskóla Islands, nefnilega
þeim að vera fræðslu- og rannsókn-
arstofnun á háskólastigi.
Eins og Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, borgarstjóri, benti á í viðtali
í fréttum RÚV í hádeginu 12. októ-
ber sl., þá liggja ekki nein svona
hús eða lóðir á lausu í miðborg
Reykjavíkur. Hún nefndi, að hugs-
anlegt væri að ætla listaháskólan-
um pláss í skipulagningu bygginga-
framkvæmda á hafnarbakkanum,
sem ákvörðun verður tekin um eft-
ir nokkra mánuði.
Það er alveg ljóst að nýbygging
fyrir listaháskólann, hvort sem
væri í miðbæ Reykjavikur eða
Hafnarfjarðar, myndi taka allmörg
ár og væntanlega kosta miklu
meira en nauðsynlegar breytingar
og innréttingar í Laugarnesinu.
Og hvað er eiginlega athugavert
við Laugarnesið og hvernig getur
nokkur hundruð metra fjarlægð til
eða frá Lækjartorgi ráðið úrslitum
um það hvort Listaháskóli íslands
verði lifandi hluti af menningarlífi
Reykvíkinga og annarra Islend-
inga?
Hús Listaháskóla íslands í
Laugarnesi er glæsileg bygging,
hátt til lofts og vítt til veggja. Hús-
ið býður upp á fjölmarga mögu-
Hverjir eiga Island?
HVERJIR eiga ísland? Fámenn
stétt fjármagnseigenda eða hinn
vinnandi fjöldi? Þessi áleitna
spuming var lögð fyrir þjóðina vet-
urinn 1984 til 85. Þegar þáverandi
formaður Alþýðuflokksins, Jón
Baldvin Hannibalsson, fór um land-
ið í hundrað funda pólitískri her-
ferð. Sú ferð var farin til að kynna
róttæka stefnu flokksins og til að
vekja umræðu um vaxandi misrétti
í þjóðfélaginu. Bent var á að hér
byggju tvær þjóðir. Önnur ynni
lengsta vinnudag í Evrópu á lægstu
launum og keypti lífsviðurværi sitt
hæsta verði sem þekktist í Evrópu.
Hún væri þjóðin sem bæri her-
kostnaðinn af verðbólgustríðinu
fyrir hina þjóðina sem skammtaði
sér lífskjör. Sú þjóð, forréttinda-
þjóðin, hefði engar fórair fært og
greiddi ekki sinn hlut í sameigin-
lega sjóði landsmanna. Margt hef-
ur breyst til betri vegar á þeim 15
árum sem liðin era og launafólk og
stjómvöld tóku höndum saman í
byrjun þessa áratugar um þjóðar-
sátt til að vinna bug á verðbólg-
unni. Þrátt fyrir það blasir sú
óhugnanlega staðreynd við að á
sama tíma og stjórnvöld hafa glopr-
að stöðugleikanum niður þá eru
eignir þjóðarinnar að færast á
hendur fáeinna fjölskyldna sem eru
að sölsa undir sig þjóðarauðinn.
Sama mynd og íyrir 15
árum blasir við um
tvær þjóðir sem
byggja þetta land.
Minkurinn í
hænsnakofanum
Þjóðarsátt um betri
kjör var sameiginlegt
átak til að ná þjóðinni
út úr óðaverðbólgu. í
henni fólst að frysta
laun og grípa samhliða
til félagslegra aðgerða
hins opinbera á meðan
þjóðin næði sér út úr
hringrás kauphækk-
ana og verðhækkana
sem átu hverju sinni
upp launaaukann. Allir voru sam-
mála um að kaupmáttaraukning
Rannveig
Guðmundsdóttir
Stjórnmál
Pjóðinni, segír Rann-
veig Guðmundsdóttir,
er nú skipt í tvo hópa.
væri eina raunveralega markmiðið.
Þeir sem færðu fórnir sýndu langl-
undargeð og treystu á verulegar
úrbætur í fyllingu tímans. Allt síð-
I Finn ekk
[56
Finn ekkert fyrir túrverkjunum - Ótrúlegt!
-1-
3
asta kjörtímabil hefur
verið hamrað á góðæri
fjöldans eftir að auk-
inn afli og betri ytri
skilyrði bættu okkar
efnahag. I kosningun-
um í vor var þjóðin
vísvitandi blekkt með
því að hér væri bull-
andi góðæri og yrði
áfram svo fremi að
stj órnarflokkunum
yrði tryggð áfram-
haldandi stjórnarseta.
Forsætisráðherrann
komst svo fallega að
orði að ef Samfylking-
in kæmist að stjórn
landsins yrði hún eins
og minkurinn í hænsnakofanum og
allt færi á heljarþröm. Alvarlegar
blikur voru þá þegar á lofti og verð-
bólgan nú er vitnisburður um
óheiðarleg vinnubrögð forsætisráð-
herrans sem nú reynist minkurinn
sjálfur.
Þjóðin sem borgar
Á síðustu árum hafa verið gerðar
umtalsverðar breytingar á skatta-
lögum. Þær hafa gert það að verk-
um að þeir sem eru í atvinnurekstri
og á fjármagnsmarkaði búa við
minni skattbyrði en launafólk. Þeg-
ar Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur settu lög um fjár-
magnstekjur var skattur af arði
lækkaður niður í 10 prósent sem er
fjórðungur þess skatthlutfalls sem
einstaklingar borga í tekjuskatt.
Með því vora milljarðar færðir til
fjármagnseigenda í formi lágra
Listaháskóli
Hafa rektor og stjórnin,
spyr Bjarni Daníelsson,
gleymt aðaltilgangi
listaháskólans?
leika til innréttingar og breytinga
og síðast þegar ég vissi íylgdu því
miklir viðbyggingarmöguleikar.
Staðsetningin er frábær, aðkoman
auðveld og útsýni fagurt. Þetta er
kjörinn framtíðarstaður fyrir mið-
stöð æðri listmenntunar í landinu.
Ég get heldur ekki séð að neitt við
staðsetninguna geti komið í veg
fyrir lifandi þátttöku í menningar-
lífi borgarinnar. Það eru meira að
segja komnir vinsælir göngustígar
meðfram allri ströndinni niður í
miðbæ.
Það er sjálfsagt að velta því fyrir
sér í þessu sambandi hvað yrði um
húsið í Laugarnesi ef listaháskól-
inn hafnar því. Ég sé í hendi mér,
að þær menningarstofnanir sem nú
eru aðþrengdar í miðbæ Reykja-
víkur, munu keppast um að fá inni í
húsinu fyrir starfsemi sína. Ef það
verður niðurstaðan verður þetta
brölt við að stytta fjarlægðina milli
listaháskólans og annarra menn-
ingarstofnana í hjarta Reykjavíkur
um fáeina hundruð metra orðið
fullkominn farsi.
Þessi málatilbúnaður er ekki
samboðinn Listaháskóla Islands.
Ég leyfi mér að mælast til þess,
sem íslenskur þegn og áhugamað-
ur um listmenntun í landinu, að
stjórn og rektor Listaháskóla ís-
lands láti af þessu miðbæjarrugli
og snúi sér að því að leysa önnur
verðugri og meira aðkallandi verk-
efni við uppbyggingu Listaháskóla
Islands.
Höfundur er óperustjóri.
skatta. Þannig er þjóðinni nú skipt
í tvo hópa. Þá sem borga hlutfalls-
lega háa skatta og þá sem borga
lága eða enga skatta. Góðæristalið
víkur þessa dagana fyrir áminn-
ingu um að ekki sé svigrúm fyrir
launahækkanir sem neinu nemur
einmitt nú þegar fjölmennu stétt-
irnar era á leið í samninga og ætla
að sækja sinn skerf af góðærinu
margumtalaða. Tekjujöfnunartæki
eins og barnabætur era lækkaðar
um hundrað milljóna á sama tíma
og fimm til sex prósent verðbólga
hækkar allar skuldir heimila.
Nokkrar fjölskyldur
eiga Island
En það hefur fleira verið að ger-
ast. Hægt og sígandi hefur þjóð-
arauðurinn færst á fárra hendur.
Það eru ekki lög um hömlur á veið-
ar eða hámarkskvótinn út af fyrir
sig sem hafa haft þessar afleiðingar
heldur heimildirnar til að leigja eða
selja aflaheimildir. Fjárhæðirnar á
bak við viðskipti með báta, skip og
sjávarútvegsfyrirtæki byggjast á
veiðiheimildunum sem fylgja þeim.
Rétturinn til veiða, yfirráðin yfir
óveidda fiskinum í sjónum, er að
komast í hendur fáeinna fjöl-
skyldna sem ráða brátt sjávarút-
veginum auk þess að reka olíufélög,
skipaútgerðir, matvöraverslanir og
keppast um að kaupa banka. Sam-
fylkingin hefur óskað eftir skýrslu
um stjórnunar- og eignatengsl í ís-
lensku atvinnulífi. Ég trúi að þegar
hún birtist muni koma í ljós að fjöl-
skyldurnar sem eru að eignast allt
Island era jafnvel ekki yfir eitt
hundrað. Það fer að verða lýðum
ljóst hverjir eiga Island.
Höfundur er formaður þingflokks
Samfylkingarinnar.