Morgunblaðið - 02.12.1999, Síða 10

10 FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ríkisendurskoðun segir framkvæmd kjarasamninga á
heilbrigðisstofnunum hafa farið á annan veg en ráðgert var
Um 2,3 milljarða
aukaQárþörf vegna
launahækkana
Við athugun Ríkisendurskoðunar á fjárhag
97 heilbrigðisstofnana kemur í ljós að fjár-
þörf þeirra er á árinu rúmir 3,6 milljarðar.
Ríkisendurskoðun hyggst á næstunni
kanna verklag við framkvæmd kjarasamn-
inga hjá heilbrigðisstofnunum.
FRAMLÖG ríkisins til
sjúkrastofnana landsins
þurfa að hækka á þessu
ári um rúma 3,6 milljarða
samkvæmt athugun Ríkisendur-
skoðunar á fjárhag 97 heilbrigðis-
stofnana landsins. í fjárlögum ár-
sins eru framlög ríkissjóðs áætluð
tæplega 29,8 milljarðar króna en
samkvæmt mati forstöðumanna
þeirra þurfa þær 34,7 milljarða. Um
2,3 milljarðar eru vegna hækkunar
á launakostnaði. Athugunin var
gerð að beiðni fjármálaráðuneytis
og heilbrigðisráðuneytis.
Heilbrigðisráðuneytið hefur þeg-
ar mætt hækkunarþörfinni að
nokkru leyti með 1,3 milljarða
króna aiiknu framlagi. Þá er óleyst-
ur vandi vegna rekstrarhalla frá
fyrri árum sem nemur 586 milljón-
um króna. Fjárlaganefnd hefur
þennan vanda heilbrigðisstofnana
nú til athugunar og afgreiðslu í
tengslum við fjáraukalög og fjárlög
næsta árs.
Upplýsingar frá
97 stofnunum
Skýrsla Ríkisendurskoðunar er
unnin úr gögnum frá 97 heilbrigðis-
stofnunum sem leitað var eftir upp-
lýsingum hjá, þ.e. sjúkrahúsum,
hjúkrunarheimilum og heilsugæsl-
ustöðvum. Auk þess að kanna
rekstrarstöðuna var lagt mat á
hana, kannað hvernig stjórnendur
bregðast við ef áætlanir þeirra
standast ekki og kannað var hvern-
ig staðið hefði verið að gerð og
framkvæmd kjarasamninga og að-
lögunarsamninga stofnananna.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
kemur fram að helstu skýringarnar
á 3.631 milljónai- króna hækkunar-
þörf heilbrigðisstofnana umfram
samþykktar heimildir sé hærri
launakostnaður sem nemur um 2,3
milljörðum króna. Fram kemur að
launakostnaður hækkaði frá 1998 til
1999 um 13,5% en forsendur fjár-
laga gerðu ráð fyrir 3,5% hækkun.
Hækkun annars kostnaðar á tíma-
bilinu var 12% sem Ríkisendurskoð-
un segir að sé tæplega 10% meira en
forsendur fjárlaga hafi gert ráð fyr-
ir. Segir einnig að hækkanir hafi
orðið meiri en ráð var fyrir gert á
lyfjum, rannsóknarefnum, lækna-
vörum, tækjum og áhöldum. Matv-
ara hafi þó lækkað. Þá segir í
skýrslunni að óbættur halli frá fyrra
ári að upphæð 586 milljónir króna
sé að mati Ríkisendurskoðunar
vegna hækkunar á launakostnaði
lækna umfram það sem gert hafi
verið ráð fyrir í kjarasamningum
þeirra eða 10-15% milli áranna 1997
ogl998.
Sé litið til allra sjúkrastofnana
hafa laun hækkað árin 1997 til 1999
um 35,6% að meðaltali. Hækkunin
er nokkuð misjöfn eftir því hvaða
stofnanir er um að ræða og hvaða
Iaun. Þannig hækkuðu laun einna
mest á heilsugæslustöðvum eða um
72,1% en minnst á daggjaldastofn-
unum eða 29,1%. Þá má sem dæmi
nefna að dagvinnulaun hækkuðu um
31% á hjúkrunarheimilum en 75% á
heilsugæslustöðvum.
Endurmeta þarf
fjármögnunarkerfíð
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
segir m.a. um áætlanagerð stofna-
nanna: „Þrátt fyrir að fyrirliggjandi
upplýsingar um afkomu stofnana
sýni umtalsverðan tekjuhalla í ár er
ljóst að flestar þeirra hafa ekki grip-
ið til sérstakra aðgerða til að mæta
honum. Við nánari eftirgrennslan
kom fram að forstöðumenn kvört-
uðu yfir því að þrátt fyrir að þeir
hafi sent þessar upplýsingar til heil-
brigðisráðuneytisins hafi þeim ekki
borist fyrirmæli um aðgerðir til að
mæta vandanum. Rétt er að geta
þess að framangreind lýsing á ekki
við um allar stofnanir því fjárhagsv-
andi þeirra er mismunandi. Að mati
Ríkisendurskoðunar er greinilegt
að þar sem fjármagnsvandinn er
minnstur er fjárstjórnin öflugri og
virkari en ella.“ Þá er bent á að heil-
brigðisráðuneytið hafi í febrúar
sent bréf til allra stofnana og ár-
éttað fyrirmæli um að til ráðstöfun-
ar væru aðeins þau framlög sem
fjárlög ársins gerðu ráð fyrir. Ríkis-
endurskoðun telur nauðsynlegt að
fram fari endurmat af hálfu stjórn-
valda á því kerfi sem fjánnögnun
heilbrigðiskerfisins byggist á.
I kafla um framkvæmd kjara-
samninga segir í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar að forstöðumenn heil-
brigðisstofnana hafi kvartað yfir því
að stuðningur stjórnvalda um sam-
ræmda framkvæmd kjarasamninga
hafi ekki verið nægjanlegur. Þeir
hafi orðið að mæta öflugum við-
semjendum og einstakir hópar
starfsmanna hafí sagt upp. Þá segir
að á fundi fulltrúa samninganefndar
ríkisins, fjármálaráðuneytis og heil-
brigðisráðuneytis með forstöðu-
mönnum hafi þeim verið kynnt
verklag við framkvæmd kjarasamn-
inga og lögð áhersla á að heimildir
til kostnaðarauka vegna aðlögunar-
samninga væru bundnar við heim-
ildir fjárlaga.
Ríkisendurskoðun segir ljóst að
framkvæmd kjarasamninga hafi
farið á annan veg en gert hafi verið
ráð fyrir. Hluta vandans megi rekja
til innri stjórnunar hjá ríkinu, þar
með talið á heimavettvangi stofn-
ana, og skort á leiðsögn af hálfu ráð-
uneytanna. Telur hún að fjármálar-
áðuneytið verði að endurmeta allt
verklag við framkvæmd kjarasamn-
inga í ljósi reynslunnar áður en til
næstu samningalotu komi.
Eins og fyrr segir eru 2,3 mill-
jarðar af 3,6 millljarða umframfjár-
þörf heilbrigðisstofnana á þessu ári
vegna meiri launakostnaðar. Ríkis-
endurskoðun segir í skýrslu sinni að
kostnaðarhækkun vegna lækna-
samninga frá 1997 til 1999 hafi orðið
10-15% meiri en þau 25% sem ráð
var fyrir gert, vegna kjarasamninga
hjúkrunarfræðinga hafi hækkunin
orðið 10-12% meii'i en þau 22% sem
áætlanir gerðu ráð fyrir og vegna
annarra starfsmanna 6% meiri en
17% sem reiknað var með.
Verklag kannað
enn frekar
„Að öllu þessu samanlögðu er það
mat Ríkisendurskoðunar að fram-
kvæmd launasamninga á vettvangi
stofnananna sjálfra hafi verið mjög
á annan veg en samninganefnd rík-
isins gerði ráð fyrir. Ríkisendur-
skoðun mun af þessu tilefni kanna á
næstunni enn frekar verklag við
framkvæmd kjarasamninga hjá
þeim heilbrigðisstofnunum sem hér
eru til skoðunar," segir að lokum í
skýrslu Ríkisendurskoðunar.
Hækkun meðalmánaðarlauna starfsmanna á
stóru sjúkrahúsunum í Reykjavík 1997-1999
Meðalmánaðarlaun
Hópur
1997
1999
Breyting
1997-1999
Læknar
Hjúkrunarfræðingar
Aðrir starfsmenn
340.000 kr.
174.000 kr.
125.000 kr.
476.000 kr.
239.000 kr.
155.000 kr.
+40%
+37%
+24%
Útgjöld til heilbrigðisstofnana 1998 og 1999
Áætluð útkoma 1999 og rekstur 1998, milljónir króna
Áætluð Rekstur
Mis-
Stofnanaflokkur útkoma 1999 1998 munur Frávik
Deildaskipt sjúkrahús 22.189,9 19.257,7 2.932,2 +15,2 % |
Sjúkra- og heilsugæslust. 3.140,4 2.907,6 232,7 +8,0% 1
Heilsugæslustofnanir 2.426,0 1.908,4 517,6 +27,1% 1
Hjúkrunarheimili 3.714,1 3.271,8 442,3 +13,5% |
Daggjaldastofnanir 4.014,5 3.480,3 534,2 +15,3% b
Allir flokkar samtals 35.484,8 30.825,7 4.659,1 +15,1% $
Launaútgjöld heilbrigðisstofnana 1997-1999
í milljónum króna og hlutfallsleg breyting, %
DEILDASKIPT 1 SJUKRAHÚS Launaútgj. 1997 Launaútgj. 1998 Launaútgj. 1999 Breyting 1997-1999
Dagvinna 6.422,8 7.810,9 9.069,2 +41,2%
Yfirvinna 2.597,2 2.832,1 3.138,5 +20,8%
Vaktavinna 939,6 1.338,2 1.509,9 +60,7%
Önnur laun 237,0 224,2 118,8 -49,9%
Laun samtals 10.196,6 12.205,5 13.836,3 +35,7%
Launat. gjöld 1.360,8 2.011,1 2.281,8 +67,7%
Samtals 11.557,4 14.216,6 16.118,2 +33,5%
I 1997 1998 1999 Breyting 1997-1999
Dagvinna 1.116,9 1.261,6 1.352,8 +21,1%
Yfirvinna 331,1 358,1 323,3 -2,4%
Vaktavinna 255,0 359,1 460,9 +80,8%
Önnur laun 23,9 37,3 50,3 +110,2%
Laun samtals
Launat. gjöld
1.726,9
218,0
2.016,0
317,5
2.187,3
371,4
+26,7%
+70,4%
Samtals 1.944,9 2.333,6 2.558,7 +3f,6%
HEILSUGÆSLU- fl Breyting
STOFNANIR 1997 1998 1999 1997-1999
Dagvinna 773,8 1.048,7 1.358,4 +75,6%
Yfirvinna 120,3 133,1 161,5 +34,2%
Vaktavinna 72,6 108,1 112,8 +55,4%
Önnur laun 41,8 103,5 102,8 +145,9%
Laun samtals 1.008,5 1.393,4 1.735,5 +72,1%
Launat. gjöld 134,5 245,2 297,1 +120,9%
Samtals 1.143,0 1.638,6 2.032,5 +77,8%
HJÚKRUNAR- 1 Breyting
HEIMILI 1997 1998 1999 1997-1999
Dagvinna' 1.390,8 1.640,7 1.821,3 +31,0%
Yfirvinna 299,0 354,5 378,6 +26,7%
Vaktavinna 173,8 225,4 226,0 +30,0%
Önnur laun 59,0 65,4 85,6 +45,1%
Laun samtals 1.922,6 2.286,0 2.511,5 +30,6%
Launat. gjöld 267,4 340,2 406,1 +51,9%
Samtals 2.190,0 2.626,2 2.917,7 +33,2%
Breyting
1997 1998 1999 1997-1999
Dagvinna 1.429,2 1.604,9 1.838,8 +28,7%
Yfirvinna 264,4 320,1 356,4 +34,8%
Vaktavinna 167,7 191,9 213,0 +27,0%
Önnur laun 201,3 231,0 255,5 +26,9%
Laun samtals 2.062,6 2.348,0 2.663,7 +29,1%
Launat. gjöld 268,3 352,8 406,7 +51,6%
Samtals 2.330,9 2.700,7 3.070,4 +31,7%
ALLAR | Launaútgj. Launaútgj. Launaútgj. Breyting
SJÚKRASTOFNANIR 1 1997 1998 1999 97-99 „
Dagvinna 11.133,5 13.366,7 15.440,5 +38,7% |
Yfirvinna 3.611,9 3.997,9 4.358,2 +20,7% e
Vaktavinna 1.608,8 2.222,8 2.522,7 +56,8% í
Önnur laun 563,0 661,4 613,0 +8,9% 1
Laun samtals 16.917,2 20.249,0 22.934,4 +35,6% *
Launat. gjöld 2.249,0 3.266,8 3.763,2 +67,3% 1
Samtals 19.166.,2 23.515,8 26.697,6 +39,3% S

i rflrisstjórnarmyndunina 1980
PÁLMI Jónsson, fyrrverandi
landbúnaðarráðherra, tekur undir
þau orð Steingríms Hermann-
ssonar, fyrrverandi forsætisráð-
herra, sem birtust í Morgunblað-
inu á þriðjudag, að umfjöllun í
ævisögu Steingríms þurfi ekki að
stangast á við yfirlýsingar Pálma
um stjórnarmyndun Gunnars
Thoroddsens í febrúar 1980.
Sagðist Steingrímur þar líta svo á
að Pálmi og Friðjón Þórðarson
hefðu líklega ekki talið sig
bundna af stuðningi við ríkis-
stjórnina fyrr en stjórnarsáttmáli
lá fyrir.
Af fundargerðarbókum Fram-
sóknarflokksins frá þessum árum,
Tekur undir orð
Steingríms
sem sagt er frá í bók Steingríms,
má ráða að Gunnar hafi tilnefnt
þá Pálma og Friðjón í málefna-
nefndir vegna stjórnarmyndunar-
innar hinn 3. febrúar. Pálmi segir
hins vegar í viðtali við Morgun-
blaðið sem birtist 5. febrúar að
hann geti ekki tekið afstöðu til
stjórnarmyndunar Gunnars fyrr
en hann hafi séð málefnagrund-
völl stjórnarinnar.
„En í viðtalinu við mig, sem
birtist 5. febrúar, og var tekið
þann fjórða, kemur fram að þá er
ég á leiðinni inn að þessu borði,
ég segi beint að ég búist við að
fara að kynna mér þennan mál-
efnagrundvöll," segir Pálmi. „Og
þegar ég segi það við blaðið hinn
fjórða þá er nú ekki mjög ólíklegt
að ég hafi verið búinn að láta
Gunnar vita það deginum áður,“
bætir hann við. „Þannig að ég sé
ekki að það sé neitt sem þurfi að
stangast á í þessu.“
Pálmi segist raunar ekki hafa
tekið þátt í neinu nefndastarfi.
„Þegar ég kem að þessu kem ég
bara beint inn að borðinu þar sem
var verið að vinna að gerð mál-
efnasamningsins. Ég tók að mér
t.d. að gera uppkast að kafla um
landbúnaðarmál en ég tók ekki
þátt í neinu starfi í nefndum."
Segir Pálmi tímann hafa verið
svo skamman, stjórnin hafi verið
mynduð 8. febrúar og að menn
hafi því verið að vinna í miklum
flýti og að öllum málum samtímis.