Morgunblaðið - 08.01.2000, Blaðsíða 38

38 LAUGAKDAGUR 8. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
WAL-MART OG
SAMKEPPNIN
ÞAÐ er greinilegt að verðlag í íslenskri matvöruverslun hef-
ur smám saman verið að fikra sig upp á við á síðustu miss-
erum. Eftir að hafa verið stöðugt og jafnvel farið lækkandi um
all langt skeið virðist sem hvatinn til að halda verðlagi niðri sé
að hverfa. Sértilboðum fer fækkandi og ná til færri vöruflokka.
Neytendur gera sér flestir grein fyrir því hvað er að gerast
og í verðkönnunum er þróunin reglulega staðfest.
En hver skyldi skýringin vera? Er hugsanlegt að sú mikla
samþjöppun sem átt hefur sér stað í íslenskri smásöluverslun
og sú óhjákvæmilega fákeppni sem fylgt hefur í kjölfarið sé að
leiða til þess að samkeppni í matvöruverslun hverfi? Ekki síst
var augljóst í aðdraganda jólanna að verslanir töldu sig ekki
þurfa að leggja jafnmikið á sig og áður til að fá neytendur til
viðskipta við sig.
Hið versta er að neytendur eiga ekki mörg vopn í þessari
baráttu. Verðkannanir mynda ákveðinn þrýsting en koma að
takmörkuðu gagni ef neytendur eiga ekki nógu marga valkosti
á markaðnum. Hvers vegna að lækka verð ef neytendur geta
hvprt sem er ekki leitað annað?
I þessu ljósi er forvitnilegt að fylgjast með því sem er að ger-
ast á meginlandi Evrópu, ekki síst í Þýskalandi. Þar hafa versl-
anakeðjur lengi komist upp með að sinna ekki sjálfsagðri þjón-
ustu við neytendur og halda jafnframt uppi tiltölulega háu
verðlagi. Á því er nú að verða mikil breyting eftir að bandaríska
risafyrirtækið Wal-Mart kom inn á markaðinn. Wal-Mart, sem
er stærsta verslanakeðja veraldar, hefur á síðustu árum verið
að færa út kvíarnar með kaupum á fyrirtækjum í Þýskalandi og
Bretlandi auk þess sem fyrirtækið hefur verið að þreifa fyrir
sér í Frakklandi. Þetta hefur valdið miklum titringi meðal
evrópskra fyrirtækja, sem sjá fram á samkeppni við mun harð-
skeyttari keppinaut en þau hafa til þessa þurft að takast á við.
Hingað til hefur Wal-Mart aðallega unnið að því að undirbúa
sókn sína en líkt og greint var frá í Morgunblaðinu í gær virðist
sem hún sé nú að hefjast fyrir alvöru. Tilkynnti fyrirtækið í vik-
unni að verð á fjölmörgum vörutegundum í þýskum verslunum
þess, matvöru jafnt sem heimilistækjum, yrði lækkað um allt
að 20%. Getur verið að eina leiðin til að koma á eðlilegri sam-
keppni í íslenskri smásöluverslun sé að öflugt erlent fyrirtæki
á borð við Wal-Mart hefji hér starfsemi?
MISVÍSANDI
UPPLÝSINGAR
IVIÐTALI við Morgunblaðið sl. þriðjudag, var eftirfarandi haft
eftir Valgerði Sverrisdóttur, hinum nýja viðskipta- og iðnaðai’-
ráðherra um stöðu Fljótsdalsvirkjunar og álvers á Reyðarfirði:
„Aðspurð um stöðu málsins sagði Valgerður ljóst, að tímaáætlunin
hefði ekki alveg staðizt eins og ráð var fyrir gert í tímaáætlun, sem
undirrituð var í sumar.“
Þetta mat ráðherrans staðfesti Þorsteinn Hilmarsson, upplýs-
ingafulltrúi Landsvirkjunar, í samtali við Morgunblaðið sl. mið-
vikudag. I frásögn blaðsins af því samtali segir m.a.: „Hann segir,
að sú staðreynd, að ekki sé búið að ganga frá þeim samningum
varðandi fyrsta áfanga álvers í Reyðarfirði, sem áttu að liggja fyrir
í árslok, samkvæmt viljayfírlýsingu ríkisstjómarinnar, Lands-
virkjunar og Norsk Hydro, geri það að verkum að halda þurfi vel á
spöðunum næstu mánuði eigi áætlanir um framkvæmdir að ganga
eftir. I því sambandi sé mikilvægast að stofnað verði félag um
byggingu álversins en fyrr en það hafí verið gert hafi Landsvirkjun
ekki viðræðuaðila til að semja við um raforkuverð vegna fram-
leiðslunnar. I viljayfírlýsingunni em tímasettir helztu áfangar sem
vinna þurfí að á næstu mánuðum og þar er gert ráð fyrir, að fyrir
31. desember skuli liggja fyrir drög að yfirlitssamningi og aðrir
helztu samningar, sem nauðsynlegir séu fyrir verkefnið, svo sem
hluthafasamningur, samningur um rafmagnsverð, sölu- og mark-
aðssamningur, samningur um útvegun hráefnis, heimild til stækk-
unar og fleira.“
Augljóst er að sumir þessara samninga liggja alls ekki fyrir og
svo virðist sem t.d. þeir aðilar, sem undirbúa fjármögnun álversins
leggi ekki jafn mikla áherzlu á stofnun undirbúningsfélags eins og
talsmaður Landsvirkjunar. Þannig sagði Erlendur Magnússon,
stjómarformaður Hæfis, þess félags, sem er að undirbúa stofnun
félags um byggingu álvers „að vinna í þessum efnum væri í fullum
gangi, þó ekki væri búið að stofna félagið, enda væri það bara eitt
af mörgum verkum, sem þyrfti að sinna í þessum efnum. Innihaldið
væri kannski mikilvægara en umbúðirnar. Hann teldi þó að ekki
væri langt í að farið yrði í það verk, þó ekki væri búið að festa neinn
tíma enn þá í þeim efnum".
Þórður Friðjónsson, sem er formaður samræmingarnefndar
vegna virkjana- og álversframkvæmdanna, segir hins vegar í sam-
tali við Morgunblaðið í gær „að undirbúningsvinna vegna fram-
kvæmdanna gangi samkvæmt áætlun og tímaáætlun í þeim efnum
standist í öllum aðalatriðum".
Hvað veldur þessum misvísandi upplýsingum?
S
Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri Landssíma L
setja eðlilegan ramma um starfsemi
Þ
ÓRARINN V. Þórarinsson,
forstjóri Landssíma íslands
hf., segir að Landssíminn
hail verið í stefnumótunar-
vinnu nánast allt síðastliðið ár. Þeirri
vinnu hafi lokið í nóvembermánuði
með því að stefna fyrirtækisins og
stefnumarkmið hafi verið gefin út.
„Við skilgreinum fyrirtækið nú þann
veg að það sé upplýsingatæknifyrir-
tæki. Við erum ekki lengur einhliða
símafyrirtæki eins og áður var og við
höfum sett okkur það markmið að
veita yfirburðaþjónustu á öllum okkar
starfssviðum bæði í tæknilegu og við-
skiptalegu tilliti. Við höfum jafnframt
sett okkur það markmið að vera hér
eftir sem hingað til með hvað lægst
verð á okkar þjónustu af öllum helstu
fjarskiptafyrirtækjum Evrópu. Þetta
eru markmið Símans og þau eru mjög
skýr. Við erum eina fjarskiptafyrir-
tækið sem býður þjónustu í öllum
greinum samskipta. Það er okkar
styrkur og á því ætlum við að byggja,
þannig að við getum tryggt okkar við-
skiptavinum örugg og öflug sambönd
og aðgang að upplýsingum hvar og
hvenær sem er. Okkur gekk mjög vel
á síðasta ári, er viðskiptavinum okkar
fjölgaði um nær 40 þúsund í GSM-
kerfinu og um þúsundir í t.d. ISDN og
hjá Símanum Intemet,11 sagði Þórar-
inn.
Sérstök áhersla á farsímakerfið
Krafa um hreyfanleika
„Við finnum að viðskiptavinir okkar
gera kröfu um hreyfanleika. Þeir vilja
geta verið í sambandi hvar sem er og
þess vegna leggjum við mjög mikla
áherslu á þróun þessa kerfis. Við erum
núna með 75% markaðshlutdeOd og
höfum mjög öflugan keppinaut, þar
sem er Tal, sem hefur sótt í sig veðrið.
Við fengum 60% af aukningunni á síð-
asta ári í okkar hlut og við erum
bjartsýn hvað varðar framhaldið í
þessu efni. Við leggjum líka áherslu á
þróun gagnaflutningstækni almennt.
Þar er núna komin mjög öflug sam-
keppni og fleiri tæknilausnir sem
keppa um hylli viðskiptavina. Við er-
um þar í samkeppni við fyrirtæki á
borð við Loftnet, Skýrr,
Gagnaveituna, íslands-
síma og fleiri mætti nefna
þar tfl, sem veita okkur af-
ar hvetjandi samkeppni á
því sviði. Henni erum við
Eina fjarsk
fyrirtækið
býður þj dni
öllum greii
Hann segir að Landssíminn hafi
lagt sérstaka áherslu á uppbyggingu
farsímakerfisins á undanförnum miss-
erum og hafi tekist að vera leiðandi í
öllum tækninýjungum á því sviði.
Aukningin á notkun GSM-síma hafi á
síðasta ári verið mest hér í öllum lönd-
um Evrópu. Tækninýjungar sem
kynntar hafi verið á síðasta ári hafi
mælst mjög vel fyrir og Landssíma-
menn sjái fyrir sér að áhersla á gagna-
flutning yfir GSM-kerfið eigi eftir að
fara hraðvaxandi. Þeir hafi tekið upp
samstarf við fjármálastofnanir um
bankalínur og GSM-bankinn sé
skemmtileg nýjung sem njóti hrað-
vaxandi vinsælda. Þeir hafi líka kynnt
nýja gagnaflutningstækni og á næst-
unni muni þeir kynna fyrir viðskipta-
vinum sínum nýjan hugbúnað frá Net-
verki, sem gefi færi á að minnsta kosti
sexföldun á flutningshraða textaskjala
í GSM-kerfinu, sem geri það kerfi að
raunverulegum valkosti fyrir þá sem
séu mikið á ferðinni og noti fartölvur
bæði innanlands og erlendis. Á næstu
mánuðum verði síðan WAP-tæknin
kynnt sem þýði beinan aðgang að Net-
inu um GSM-síma og síðar á árinu
verði innleidd ný gagnaflutningstækni
í GSM-kerfinu, sem gefi færi á gagna-
flutningshraða sem sé nánast sam-
bærilegurvið ISDN-tengingar.
Ný fjarskiptalög setja
starfsemi á sviði fjar-
skipta eðlilegan ramma
og Landssíminn er sáttur
við það samkeppnisum-
hverfí sem þar er lagt
upp með, að sögn Þórar-
ins V. Þórarinssonar, for-
stjóra Landssímans.
Hann segir í samtali við
Hjálmar Jónsson að það
sé bæði tímabært og
nauðsynlegt að fyrirtæk-
ið verði einkavætt.
Netnotkun
hvergi meiri í
heiminum
að mæta með því að innleiða nýja
tækni. Við vorum fyrstir til þess og
mjög framarlega í því að taka upp
pakkaskiptan gagnaflutning um svo-
nefndar ÁTM-flutningsleiðir sem við
höfum byggt upp út um landið og hér á
Reykjavíkursvæðinu. Það er tækni
sem gefur færi á bæði miklu meiri
hraða og betri nýtingu á flutningsleið-
unum. Við getum horft til síðasta árs
með býsna mikilli ánægju og bent á
það að þegar áhrif þessarar nýju
tækni og endurskoðun gjaldskrár fyr-
ir leigulínur eru vegin saman, er um
að ræða 50-80% lækkun á kostnaði við
flutning á stærri samböndum um
lengri leiðir,“ sagði Þórarinn.
Hann sagði að íslenski markaðurinn
væri afar kröfuharður og það væri
meiri eftirspum hér eftir öflugi'i flutn-
ingsleiðum en annars staðar. Netnotk-
un væri hvergi meiri í heiminum en
hér hvort heldur miðað væri við hlut-
fall notenda af íbúafjölda eða tímann
sem menn verðu á Netinu. Það væru
aðeins Bandaríkjamenn sem sætu ör-
lítið lengur við heldur en íslendingai',
sem sýndi áhugann hér á landi og væri
auðvitað vitnisburður um það að flutn-
ingsleiðir og verðlagning Landssím-
ans hefðu ekki staðið í vegi fyrir upp-
byggingu þessarar þjónustu hér á
landi heldur stutt hana.
„Við skynjum það að krafan er um
meiri hraða, sítengingu, auðvitað um
lægri kostnað og öllum þessum áhersl-
um okkar viðskiptavina erum við að
mæta með tækninýjungum á borð við
ADSL, sem hefur verið kallað breið-
band yfir koparinn. Við erum byrjuð í
smáum stíl að selja þá þjónustu og
bjóðum hana frá 256 kb upp í 1,5 Mb,
en komum til með að byggja hana upp
af fullum krafti frá marsmánuði, en
það er mikil eftirspum eftir þessari
þjónustu," sagði Þórarinn.
Hann sagði að stóru símafyrirtækin
í Evrópu og Ameríku sem réðu yfir
kopardreifikerfunum hefðu lagt mikla
áherslu á þróun þessa búnaðar til að
auka flutningsgetuna og miðuðu við
það að geta notað koparkerfin áfram
til þess að bjóða bandbreiðan flutning.
Landssíminn hefði hins vegar valið
þann kost að byggja jafn-
framt upp nýtt framtíðar-
kerfi, því auk þess að taka
upp ÁDSL-tæknina, sem
þeir vissu að yrði mjög eft-
irsótt, væri búið að tengja
ing fjarskipta og vaxandi krafa um
bandbreidd. Þessum kröfum ætlum
við að mæta með þessu gríðarlega öfl-
uga kerfi ljósleiðara og breiðbands-
lausna. Intemetið er að breyta því
hvernig fólk á viðskipti og hagar dag-
legu lífi sínu og tækifærunum í þess-
um efnum ætlum við að sinna,“ sagði
Þórarinn.
um 35% heimila á landinu við breið-
bandskerfi byggt á ljósleiðara og það
yrði meginflutningsleið fjarskipta í
framtíðinni.
„Við emm þegar byrjuð tilraunir
með gagnvirkan flutning yfir breið-
bandskerfið og þá eram við að horfa á
mögulega flutningsgetu allt upp í 30
Mb. Ég sé það fyrir mér innan tiltölu-
lega fárra missera að við munum
bjóða hvora lausnina sem vera skal,
þar sem menn geta tekið við sjón-
varpsmerkjum, verið í netsamskiptum
og notað símann. Höfuðþátturinn í sýn
okkar á framtíðina er stóraukin þýð-
Starfsmenn sítengdir heima
Hann sagði að fyrirtækið starfrækti
sérstaka rannsóknadeild sem tæki
þátt í 3-4 samevrópskum rannsóknar-
verkefnum á ári. Síminn hefði þá af-
stöðu að bjóða ekki viðskiptavinum
upp á nýjungar fyrr en þær hefðu ver-
ið prófaðar ítarlega. Nú væri í gangi
verkefni meðal starfsmanna Lands-
símans þar sem könnuð væri hag-
kvæmni þess fyrir fyrirtækið og fjöl-
skyldur starfsmanna þess að
starfsmenn væru sítengdir staðarneti
fyrirtækisins.
„Fyrstu niðurstöður era mjög
áhugaverðar fyrir okkur. Við fáum
þau viðbrögð frá starfsmönnum okkar
að þessi sítenging inn á staðarnetið
gefi þeim færi á að samræma betur
fjölskyldulíf og ábyrgð í starfi. Það er
minna mál til dæmis að hætta fyrr en
ella af því að það er hægt að ljúka
verkefninu heima og hvað fyrirtækið
varðar þá fáum við alveg augljóslega
betri frammistöðu starfsmanna með
þessum hætti. Ég á von á því að þetta
fyrirkomulag verði mjög vinsælt hér á
næstunni hjá fyrirtækjum sem vilja
auðvelda starfsmönnum sínum að