Morgunblaðið - 15.01.2000, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Nafni Viðskiptaháskólans breytt í Háskólinn í Reykjavik
Nafnaruglingur blasir
við, segir háskólarekt-
GuðHnna S. Bjarnadóttir rektor afhjúpar nafn Háskólans í Reykjavík.
Morbunblaðið/Ásdís
Tilkynnt var um
nafnabreytingu á
Viðskiptaháskólan-
um í Reykjavík í gær
o g hefur hann fengið
nafnið Háskólinn í
Reykjavík. Háskóli
Islands mótmælir
þessari ákvörðun
harðlega vegna fyrir-
sjáanlegs nafnarugl-
ings. Háskólarektor
segir að brotinn sé
hefðarréttur skólans
og útilokar ekki
málssókn.
GUÐFINNA S. Bjarnadóttir rektor
tilkynnti um nafnabreytinguna á
fundi með nemendum í gærmorgun.
Guðfinna sagði í ávarpi sínu á
fundinum þrjár ástæður vera fyrir
nafnabreytingunni. í fyrsta lagi
væru um 70% nemenda í námi í tölv-
unarfræðum og gamla nafnið segði
því ekki alla söguna. I öðru lagi væru
ástæður er tengdust erlendri sam-
vinnu en enska heitið Reykjavík’s
Sehool of Business ruglaði erlenda
aðila í ríminu, sem teldu það vera
deild í háskóla, það nafn yrði hins
vegar i framtíðinni notað erlendis
fyrir viðskiptadeild háskólans.
í þriðja lagi, og á það lagði rektor
mesta áherslu, væri um að ræða
ástæður er tengdust framtíðar-
möguleikum skólans. Til stæði að
stækka skólánn og auka námsúrval í
framtíðinni,” Ékki sagði rektor að
lægi fyrir hvaða námsleiðum yrði
bætt við en áð þær myndu tengjast
hlutverki skólans sem væri að efla
samkeppnishæfni íslensks atvinnu-
lífs.
Guðfinna og Finnur Geirsson, for-
maður háskólaráðs Háskólans í
Reykjavík, sögðust í samtali við
Morgunblaðið ekki h'ta svo á að sér-
staklega væri verið að hefja sam-
keppni við Háskóla íslands. „Að
vissu leyti má segja að við séum að
fara inn á starfssvið Háskóla ís-
lands, við erum vissulega að opna
fyrir fleiri möguleika með þessari
breytingu. En það má benda á að
Háskóli Islands er að kenna þessi
svið sem við erum að kenna í dag og
við lítum ekki sérstaklega á hann
sem samkeppnisaðila,“ sagði Finnur.
Guðfinna sagðist telja að sam-
keppnin kæmi fyrst og fremst frá út-
löndum. „Ég myndi miklu frekar
vilja líta á Háskóla íslands og aðra
háskóla sem vini okkar og ég myndi
vilja sjá alla gera miklu meira en hef-
ur verið gert. Við þurfum að fjár-
festa í þekkingariðnaði og þekking-
arhagkerfi hér á landi og tel að við
verðum öll að efla okkur. Það verður
stöðugt meiri alþjóðavæðing og við
verðum að búa okkur undir það. Við
kennum nemendum okkar hér að
búa sig undir það með því t.d. að
hugsa um markað á alþjóðavísu og
skynja sig sem hluta af alheiminum
en ekki eingöngu íslandi."
Aðspurð um viðbrögð við nafna-
breytingunni sagði Guðfinna að
búast mætti við því að ekki yrðu allir
jafn jákvæðir. „En ég held að fólk
hljóti að skilja að við erum að horfa
til framtíðar. Við gerðum óformlega
könnun meðal fólks og komumst að
því að almennt vissi það ekki að það
væri kennt annað en viðskiptafræði
hér. Það er engan veginn í takt við
það sem við gerum eða stefnum á að
gera.“
Skorað á Viðskiptaháskólann
að endurskoða nafnabreytingu
Páll Skúlason, rektor Háskóla ís-
lands, boðaði til blaðamannafundar í
tilefni af nafnabreytingunni þar sem
henni var mótmælt harðlega. Páll
skoraði á stjórn Viðskiptaháskólans
að endurskoða þessa ákvörðun sína.
Rektor las á fundinum yfir frétta-
tilkynningu sem borin hafði verið
undir Háskólaráð en fulltrúar þess
sátu fundinn auk formanns
Stúdentaráðs og fulltrúa þess.
í tilkynningunni kemur fram að
ástæða mótmælanna sé sá nafna-
rughngur sem blasir við, við nafna-
breytingu Viðskiptaháskólans. Sá
ruglingur muni verða af tveimur or-
sökum. I fyrsta lagi sé Háskóli ís-
lands staðsettur í Reykjavík og hafi
oft verið nefndur Háskóli íslands í
Reykjavík eða einfaldlega Háskólinn
í Reykjavík, m.a. til aðgreiningar frá
Háskólanum á Akureyri. I öðru lagi
hafi Háskóli Islands um áratuga
skeið iðulega verið kallaður Uni-
versity in Reykjavík eða University
of Reykjavík erlendis sem stytting á
University of Iceland in Reykjavík.
Rektor bætti því við að hann hefði
af þessu persónulega reynslu erlend-
is þar sem menn kenndu Háskóla ís-
lands iðulega við Reykjavík.
„Það er óviðunandi fyrir Háskóla
Islands að önnur stofnun taki sér
nafn sem hann hefur notað eða hefur
öllu heldur verið tengt við hann um
áratuga skeið. Það er hefð fyrir því
erlendis að háskólar séu kenndir við
borgir, eini háskólinn erlendis sem
ég veit að er kenndur við land er há-
skólinn í Lettlandi en hann er líka
kenndur við borgina Riga og því ekki
skrítið að þetta gerist."
Páll sagði að með nafnabreyting-
unni væri brotinn hefðarréttur sá
sem Háskóli Islands hefði á nafninu
Háskólinn í Reykjavík og tók Stefán
Ólafsson, prófessor og fulltrúi í há-
skólaráði, undir það. „Ef þetta gerð-
ist í fyrirtækjaheiminum færi það
mjög nálægt því að vera stuldur á
heiti eða vörumerki. Þó þetta sé ekki
hið formlega nafn Háskóla íslands
er hefðin fyrir hendi.“
Rektor harmaði það mjög að ekki
hefði verið haft samráð við Háskóla
íslands, málin rædd og hugsanlega
komist að samkomulagi um eitthvert
annað nafn. Viðskiptaháskólinn hefði
líka getað komist undir verndar-
væng Háskóla Islands á einhvern
annan hátt en nánast að taka nafn
hans. Páll sagði röksemd þá að nafn
Viðskiptaháskólans hentaði ekki
vegna fyrirætlana um að auka náms-
úrval ekki standast. „Það eru fjöl-
margir erlendir háskólar sem kenna
sig við viðskipti án þess að einskorða
sig við viðskipti í kennslu og rann-
sóknum, t.a.m. London School of
Economics."
Háskólinn mun leita réttar síns
Aðspurður hvað yrði gert í fram-
haldi mótmælanna sagði Páll að Há-
skólinn myndi leita allra tiltæki-a
ráða til að leita réttar síns og úti-
lokaði ekki að dómstólaleiðin yrði
farin. „Það er verið að skoða þessi
mál á þessari stundu. Fyrstu við-
brögð okkar eru að það sé hefðar-
réttur okkar að nota þetta nafn, bæði
siðferðislega sem og lagalega."
Finnur Beck, formaður Stúdenta-
ráðs, sagði nýja nafnið misvísandi og
segði ekkert um þá starfsemi sem
þar væri. Hann benti á að sú hefð
hefði skapast að minni háskólar
kenndu sig við starfssvið sitt. Auk
þess væri rangt að Viðskiptaháskól-
inn í Reykjavík kallaði sig Háskól-
ann í Reykjavík, þar störfuðu fjöl-
margir aðrir háskólar.
Páll tók undir að það væri óneitan-
lega erlenda heitið sem ylli mestu
áhyggjum. „Háskólar eru í alþjóð-
legri samkeppni, eru í tengslum við
alþjóðlega háskóla og samkeppni við
þá miklu frekar en háskóla hér inn-
anlands."
Prófmál höfð-
að vegna höf-
undarréttar á
ljósmyndum
HRAFN GUNNLAUGSSON, kvik-
myndaleikstjóri, hefur höfðað mál á
hendur Birni Blöndal, ljósmyndara,
þar sem hann krefst höfundarréttar
á ljósmyndum sem Bjöm tók en
Hrafn vann við sem stílisti.
Ljósmyndir þessar voru teknar
fyrir um tveimur árum og var þeim
ætlað að vera tískuþáttur í tímaritinu
Mannlífi. Þáverandi ritstjórar Mann-
lífs, þau Hrafn Jökulsson og Guðrún
Kristjánsdóttir, tóku hins vegar
ákvörðun um að birta ekki myndim-
ar í kjölfar ósættis sem upp kom um
hvernig setja skyldi tískuþáttinn upp.
Björn Blöndal segir í samtali við
Morgunblaðið að fyrh- um ári hafi
Hrafn beðið sig um filmumar með
umræddum ljósmyndum.
„Ég, sem ljósmyndari, tel mig eiga
filmurnar og neitaði því að láta hann
fá þær, en ljósmyndarar era almennt
sammála um að þeir eigi filmur sín-
ar,“ segii- Björn.
Mál af þessu tagi
ekki höfðað áður
Bjöm segir að Hrafn hafi í fram-
haldi af þessu lagt fram kæra þar
sem hann krefst höfundarréttar á
ljósmyndunum. Hann segist ekki vita
til þess að mál af þessu tagi hafi verið
höfðað áður og þetta verði því próf-
mál varðandi höfundarrétt á ljós-
myndum.
„Ljósmyndari hefur hingað til ver-
ið talinn eiga höfundarrétt á þeim
myndum sem hann tekur og nú mun
reyna á það. Fyrir ljósmyndara er
þetta mjög áhugavert mál og snýst
um það hver eigi myndirnar," segir
Bjöm.
----------------
Rannsdknir stdru
fíkniefnamálanna
Beiðnum um
rannsóknar-
úrskurði
stórfjölgar
í YFIRLITI Héraðsdóms Reykja-
víkur kemur fram að beiðnum um
rannsóknarúrskurði hafi fjölgað
um 85% milli áranna 1998 og 1999.
í fyrra var fjöldi þeirra 465 en árið
á undan voru þær 251.
Aukningin stafar aðallega af
beiðnum um það að lögregla megi
fylgjast með hringingum úr og í til-
tekna GSM síma, m.a. vegna rann-
sóknar lögi’eglunnar á stóru fíkni-
efnamálunum tveimur sem komu
upp á síðasta ári.
Annars vegar er um að ræða hið
svokallaða stóra fíkniefnamál, sem
gert var opinbert snemma í sept-
ember sl. og níu menn sitja í
gæsluvarðhaldi vegna, og hins veg-
ar hið svokallaða stóra hassmál,
sem varðaði tilraun til innflutnings
á 30 kg af hassi frá Spáni síðastlið-
ið haust.
Hæstiréttur úrskurðar um yfírheyrslur í kynferðisbrotamáli
Saksóknari o g verjandi
ekki við yfírheyrslur
HÆSTIRÉTTUR hefur fallist á að
saksóknari og veijandi manns, sem
ákærður er fyrir kynferðisbrot gegn
ungum stúlkum, skuli ekki vera við-
staddir yfirheyrslur, þar sem það
gæti orðið sérstaklega íþyngjandi iyr-
ir stúlkumar ef fleiri væra viðstaddir
yfirheyrslur yfir þeim en brýna nauð-
syn bæri til. Þáféllst Hæstiréttur á að
kvaddur yrði til kunnáttumaður með
sérfræðiþekkingu á sálarfræði og að
dómsformanni væri rétt að ákveða að
meðdómendur hans yrðu ekki við-
staddir skýrslutökuna.
í málinu er karlmaður ákærður
fyrir kynferðisbrot gagnvart 6 stúlk-
um, en réttargæslumaður tveggja
þeirra, 15 og 16 ára stúlkna, krafðist
þess að ákærandi og veijandi manns-
ins yrðu ekki viðstaddir í dómsal á
meðan á skýrslutöku stæði. Fór rétt-
argæslumaðurinn fram á að sérstök
yfirheyrsluaðstaða yrði nýtt við þess-
ar skýrslutökur, þannig að sem fæstir
yrðu í sama herbergi og þær færa
fram í og þær yrðu stúlkunum þar
með síst til íþyngingar. Farið var
fram á að kunnáttumaður yrði kvadd-
ur til aðstoðar við yfirheyrslumar.
Héraðsdómur Iteykjavíkur féllst
ekki á að saksóknari og veijandi
skyldu ekki vera viðstaddir, þar sem
það fælist í lágmarkskröfum réttar-
farsins að þeir gætu spurt eða látið
dómara spyrja vitni teldu þeir ástæðu
til. Þá hafnaði héraðsdómur einnig
þeirri kröfu að dómarar yrðu ekki við-
staddir eða að sérhæfður kunnáttu-
maður Bamahúss yrði kvaddur til að-
stoðar og látinn vera einn með
stúlkunum þegar þær gæfu skýrslu.
Hæstiréttur tekur annan pól í hæð-
ina. Hann segir ákvæði laga um með-
ferð opinberra mála, þar sem kveðið
er á um að ákærandi, ákærði og verj-
andi hans eigi ekki rétt á að vera í
dómsal ef nærvera þeirra geti orðið
brotaþola tO íþyngingar, hvorki and-
stætt stjómarskrá né mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Þá féllst Hæstirétt-
ur á að yfirheyrslumar færa fram í
sérútbúnu húsnæði ef þess væri
nokkur kostur. Hins vegar væri það
dómara að meta hvort dómþing til að
taka skýrslumar yrði háð utan reglu-
legs þingstaðar.
Hæstiréttur sagði að gögn málsins
gæfu eindi-egið til kynna að aðstoð
sérfróðs kunnáttumanns væri nauð-
synleg svo framburður stúlknanna
yrði eins glöggur og ótvíræður og
kostur væri en slík aðstoð væri einnig
til þess fallin að skýrslutakan yrði síð-
ur íþyngjandi. Hins vegar hafnaði
rétturinn því að Héraðsdómi Reykja-
víkur yrði gert að kalla tiltekinn,
nafngreindan sálfræðing tO aðstoðar.
Að þessari niðurstöðu fenginni er
ljóst að meðdómendur, saksóknari og
verjandi þurfa að fylgjast með yfir-
heyrslum yfir stúlkunum úr öðru her-
bergi. Líkt og í öðram málum af sama
toga verður ákærði hvergi nærri.