Morgunblaðið - 08.02.2000, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bæjarst]orn Vestmannaeyja
V antrauststillaga á
bæjarstjórann felld

VANTRAUSTSTILLAGA, sem
Vestmannaeyjalistinn bar fram á
bæjarstjórann í Vestmannaeyjum sl.
fimmtudag, var felld með fjórum at-
kvæðum sjálfstæðismanna gegn
þremur atkvæðum Vestmannaeyja-
listans. Þorgerður Jóhannsdóttir,
oddviti minnihlutans, segir ástæðui-
vantrauststillögunnar slæma fjái'-
hagsstöðu og atvinnuástand í Vest-
mannaeyjum en Guðjón Hjörleifsson
bæjarstjóri segir persónulegar
ástæður liggja að baki tillögunni.
„Við höfum gagnrýnt mjög lengi þá
fjármálastjórn sem rekin er af Sjálf-
stæðisflokknum sem og þá stefnu sem
rekin er varðandi atvinnuuppbygg-
ingu og fleira," segir Þorgerður.
Eftirlitsnefnd með fjárhag sveitar-
félaganna hefur sent bréf til bæjai’-
stjórnar Vestmannaeyja þar sem vak-
in var athygli á slæmri fjárhagsstöðu
Varð að
hætta við
ncnri rvi í
bæjarsjóðs og óskað skýringa og upp-
lýsinga. Þorgerður segir að bréfið
hafi sýnt minnihlutanum fram á að
ekki yrði lengur við svo búið. „Okkur
fmnst Sjálfstæðisflokkurinn ekki vilja
taka á fjármálum sveitarfélagsins.
Það er búið að hækka hér allar álög-
ur, þær eru í botni og við höfum ekki
meira að sækja til bæjarbúa. Við gerð
síðustu fjárhagsáætlunar var skulda-
staðan aukin enn og við sjáum ekki
fram á að það eigi að fara að greiða
niður skuldimar," segir Þorgerður.
Hún segir að Vestmannaeyjalistinn
hafi lagt áherslu á að mikið sé athuga-
vert við fjármál sveitarfélagsins og
ítrekað bent á að íbúum hafi fækkað
og tekjur dregist saman.
Guðjón Hjörleifsson bæjarstjóri
segir ástæður vantrauststillögunnar
af persónulegum toga. „Við Ragnar
Óskarsson, núverandi bæjarfulltrúi,
háðum einvígi árið 1994 um embætti
bæjarstjóra og ég vann það einvígi.
Þetta er uppsafnaður pirringur vegna
ýmissa mála sem hafa komið upp síð-
an ég byrjaði. Þorgerður oddviti er
fulltrúi starfsmannafélagsins. Ég
lenti í miklum átökum við hana þegar
ég lét loka lífeyrissjóði Starfsmanna-
félags Vestmannaeyjabæjar í óþökk
hennar og Ögmundar Jónassonar.
Þetta var hins vegar lykilatriði í því að
bærinn réði við það að borga niður líf-
eyrisskuldbindingar því hann er
ábyrgur fyrir sjóðnum. Þau eru að
nota íyrsta tækifæri til að klekkja á
mér persónulega," segir Guðjón.
Hann segir að Vestmannaeyjabær
hafi ekki einn fengið sent bréf frá eft-
irlitsnefnd með fjárhag sveitarfélaga
heldur 18 önnur sveitarfélög. Mikil
sveifla sé í tekjum bæjarsjóðs sem
ráðist mest af gengi sjávarútvegsins.
Röskva með jafnt
hlutfall kynjanna
i m r 'I' f
I m ■ I $ 1
; r •* ; .? f i
fj ;*í
Morgunblaðið/Finnur Pétursson
Væn eldisbleikja
Varð að
hætta við
gönguferð
FRANSKUR ferðalangur,
sem lagði á Holtavörðuheiði á
laugardag og hugðist ganga
einn síns liðs yfir landið á
gönguskíðum, varð að snúa
við á sunnudag þar sem gas-
kútur sprakk í tjaldi hans.
Þrátt fyrir áfallið hefur
Frakkinn ekki gefist upp og
hyggst leggja aftur á heiðina
hið fyrsta, en í upphafi ætlaði
hann sér 20 daga til að kom-
ast á Austfirði. Slíkt ferðalag
mun göngumaður ekki áður
hafa tekist á hendur einn síns
liðs.
RÖSKVA, samtök félagshyggjufólks
í Háskóla Islands, kynnti síðastliðið
laugardagskvöld lista sinn í kosning-
um til Stúdentaráðs og háskólaráðs
23. febrúar nk. Listana skipa 12 kon-
ur og 12 karlar úr öllum deildum há-
skólasamfélagsins.
Framboðslistann til Stúdentaráðs
skipa Þorvarður Tjörvi Ólafsson,
hagfræði, Sara Hlín Hálfdanardóttir,
stjómmálafræði, Guðmundur Ómar
Hafsteinsson, lögfræði, Haukur Agn-
arsson, mannfræði, Margrét Vilborg
Bjamadóttir, umhverfis- og bygg-
ingaverkfræði, Þorgerður Bene-
diktsdóttir, líffræði, Ólöf Ásdís Ólafs-
dóttir, hjúkrunarfræði, Grímur
Sigurðsson, lögfræði, María Hmnd
Marinósdóttir, stjórnmálafræði,
Reynir Jónsson, viðskiptafræði, Þóra
M. Júlíusdóttir, sálfræði, Þóra Kari-
tas Ámadóttir, guðfræði, Matthildur
Ásmundsdóttir, námsbraut í sjúkra-
þjálfun, Anna Björg Bjarnadóttir,
sagnfræði, Kai Stefan Voerste, við-
skiptafræði, Edward Huijbens, jarð-
og landfræði, Pétur Maack, sálfræði,
og Finnur Beck, stjórnmálafræði.
Framboðslistann til Háskólaráðs
skipa Dagný Jónsdóttir, íslensku,
Hlynur Páll Pálsson, bókmennta-
fræði, Karólína Stefánsdóttir, sagn-
fræði, Geir Freysson, eðlisfræði,
Snorri Freyr Dónaldsson, læknis-
fræði, og Katrín Jakobsdóttir, ís-
lensku.
STÆRSTA bleikja sem komið
hefur til slátrunar hjá Eyraeldi
ehf. á Tálknafirði vó 6,38 kg
slægð sem mun vera nálægt 14
pundum.
Árni O. Sigurðsson, starfsmað-
ur Eyraeldis, heldur hér á bleikj-
unni vænu en hún fór á markað í
Bandaríkjunum eins og aðrar af-
urðir fyrirtækisins.
Umfangsmiklar rannsóknir á áhrifum iðnaðarsvæðisins á Grundartanga
UMFANGSMIKLAR rannsóknir,
sem hafa staðið yfir frá miðju ári
1997 fram til júní 1999 á náttúm
Hvalfjarðarsvæðisins, hafa leitt í ljós
að áhrif iðnaðarsvæðisins á Gmndar-
tanga á náttúmna em í öllum tilvik-
um undir viðmiðunarmörkum sem
gilda í umhverfinu. Neikvæðra þátta
varð ekki vart á þá umhverfisþætti
sem vora skoðaðir.
Rannsóknirnar vom fram-
kvæmdar af óháðum aðilum og rann-
sóknarstofnunum, þ.e. Iðntækni-
stofnun, Raunvísindastofnun, Nátt-
úmfræðistofnun, Rannsóknastofnun
landbúnaðarins, rannsóknastöðinni
að Keldum og verkfræðistofunni
Vista hf. Verkefnisstjóm var.í hönd-
um verkfræðistofurínar Hönnunar
hf. og í lokaskýrslu, seni nú er-komin
út, er greint frá niðurstöðum þessara
rannsókna.
Framkvæmdar vora rannsóknir á
loftgæðum, gróðri, jarðvegi og sig;
vatni, ferskvatni og búfénaði. I
skýrslunni kemur fram að til era
rannsóknir á umhverfisþáttum á
Gmndartangasvæðinu frá áttunda
áratugnum áður en Jámblendi-
verksmiðjan hóf starfsemi sína. Með
þessum rannsóknum hafi verið skil-
greint nokkurs konar gmnngildi um-
hverfisþátta áður en iðnaðar-
starfsemi hófst á Grundartanga,
svokölluð gmnnlínugildi. Með rann-
sóknunum sem gerðar vom 1997 og
1998 var m.a. verið að uppfylla kröf-
ur starfsleyfis Norðuráls. Með rann-
sóknunum er skilgreint nýtt gmnn-
gildi umhverfisþátta áður en rekstur
álvers hefst og þriðji járnblendiofn-
inn er tekinn í notkun. I skýrslunni
segir að þetta sé nauðsynlegt svo
hægt sé að gera samanburð á gmnn-
gildunum og sjá þannig hver áhrif
járnblendiverksmiðjunnar hafa ver-
ið. Einnig sé nauðsynlegt að til stað-
ar sé nýtt grunngildi svo hægt sé að
Ekki vart neinna
neikvæðra áhrifa
gera grein fyrir áhrifum frekari upp-
byggingar á svæðinu á umhverfið.
Þá kemur fram að vöktun í nágrenni
iðnaðarsvæðisins er mikilvægur lið-
ur í mótvægisaðgerðum gegn um-
hverfisáhrifum mengunar. Vöktun-
aráætlun tekur m.a. mið af
niðurstöðum grannrannsókna og
fyrirhuguðum auknum umsvifum á
svæðinu. Tilgangur vöktunar er m.a.
að meta hvort kröful- starfsleyfis séu
uppfylltar og áhrif stækkunar á um-
hverfi með samanburði við gmnn-
gildi helstu umhverfisþátta.
Gildi flúors hækkað en
er innan viðmiðunarmarka
Rannsóknir á loftgæðum var eitt
af þremur meginverkefnum um-
hverfisrannsóknanna í Hvalfirði.
Undir þessar rannsóknir falla mæl-
ingar á brennisteini í lofti, svifryki,
úrkomumælingar, sýmstigi, flúor,
súlfat, klór, natríum og nítrat, vind-
átt og vindhraða, hitastigi og raka-
stigi.
Umhverfisrannsóknimar í Hval-
firði árin 1997-1998 sýna að upp-
spretta -svifryks í Hvalfirði er ekki
iðnaðarsvæðið heldur verður að leita
uppsprettunnar utan þess. Upp-
spretta flúors umfram gmnngildi í
lofti er álver Norðuráls á Gmndar-
tanga og hafa gildi flúors hækkað frá
granngildum en em alls staðar innan
þeirra viðmiðunarmarka sem sett
em í starfsleyfi fyrir Norðurál. Þá er
einnig ljós af rannsóknunum að aðal-
uppspretta brennisteinstvíoxíðs í
Hvalfirði er iðnaðarsvæðið á Grund-
artanga. Merkja má heildaraukn-
ingu milli áranna 1997-1998 og 1998-
1999 þegar bæði fyrirtækin em í full-
um rekstri frá og með febrúar 1999
en aukningin er þó ekki veruleg.
Brennisteinsdíoxíð fer hvergi yfir
viðmiðunarmörk fyrir ársmeðaltal.
Gróður, jarðvegur og sigvatn
Sýmstig í jarðvegi á fóstum mæli-
stöðvum í Hvalfirði er fremur lágt.
Styrkur flúors, þungmálma og ann-
arra snefilefna í sigvatni er almennt
lítill á svæðinu. Ef undan er skilinn
styrkur járns, mangans og áls í sig-
vatni er allt rannsakað vatn í ná-
grenni Grundartanga drykkjarhæft.
Flúormagn var lítið í gróður- og
heysýnum. Mesta flúormagn er 7-8
ppm í þurrefni en mörk þess að
áhrifa fari að gæta á búfénað era á
bilinu 30-60 ppm í þurrefni. Brenni-
steinsmagn í heyjum í nágrenni
Gmndartanga er vel innan þeirra
marka sem var í heyjum sumrin
1995-1996 á Suðurlandi. Mælingar
sýna lítið magn flúors í gróðri árið
1997. Aukning varð á flúor í gróðri
milli áranna 1997 og 1998. Þó er
styrkur flúors í grasi ekki yfir þeim
mörkum sem teljast æskileg í beitar-
gróðri. Tegundafjölbreytni fléttna
og mosa á klapparsamfélögum hefur
ekki breyst á tímabilinu 1976-1997.
Gildir það jafnt um allt svæðið að 1
km fjarlægð frá Gmndartanga.
Flúoríðútblástur frá verks-
miðju Norðuráls 1999
og áætlaður
Breytingar í gróðurþekju einstakra
gróðurmatsreita em meiri í ná-
grenni Grundartanga en fjær. Mæl-
ing sem gerð var á magni brenni-
steins í klettastrýi við Stekkjarás gaf
til kynna að töluvert hafi þegar safn-
ast fyrir af brennisteini í þal flétt-
unnar án þess að þolmörkum hafi
verið náð, eins og segir í skýrslunni.
„Því er þess að vænta að verði vem-
leg aukning á útstreymi mengunar-
efna, einkum brennisteinstvíoxíðs
eða flúors, í framtíðinni, geti farið að
gæta gróðurbreytinga á klappar-
samfélögum í næsta nágrenni
Grundartanga," segir í skýrslunni.
Meginniðurstöður rannsókna sýna
að styrkur brennisteins í Laxá við
Vogatungu og Þverá við Geitaberg
var minni á ámnum 1997-1999 en
1973 og 1974. Það em því ekki sjáan-
leg áhrif 20 ára reksturs járnblendi-
verksmiðjunnar á brennisteins-
innihald straumvatna á svæðinu.
Styrkur flúors í straumvatni á svæð-
inu er lítill eða eins og hann er lægst-
ur á íslandi utan eldvirku beltanna.
Niðurstöður efnagreininga yfir-
borðsvatns, á þeim sjö stöðum þar
sem sýni hafa verið tekin með reglu-
legu millibili eftir að Norðúrál var
gangsett, sýna að ekki hafa orðið
breytingar á styrk flúors, brenni-
steins og klórs aðrar en árstíða-
bundnar.
Styrkur brennisteins í Laxá I
Leirársveit við Vogatungu og Þverá
við Geitaberg á ámnum 1973 og 1974
var töluvert hærri heldur en meðal-
styrkur brennisteins í ánum 1997-
1998 og 1998-1999. í skýrslunni segh'
að athyglisvert sé að sarns konar
minnkun á brennisteini greinist í
straumvötnum á Suðurlandi.
„Minnkunin er hugsanlega tengd
minni brennisteini í andrúmslofti yf-
ir Norður-Atlantshafi en útblástui'
brennisteins náði hámarki um 1980 í
Norður-Ameríku og Evrópu en hef-
ur minnkað síðan.“
Gerðar vom mælingar á flúor í
beinösku sauðfjár og dýralæknir
skoðaði kjálkana áður en þeir voru
malaðir og brenndir. Valið var sauð-
fé af bæjum með tilliti til sauðfjárbú-
skapar og afstöðu og fjarlægðar frá
álverinu, eða í 5-20 km radíus frá
iðnaðarsvæðinu á Gmndartanga. Við
athugun á Keldum sáust ekki neinar
breytingar á eðlilegu ástandi á kjálk-
um frá haustinu 1997. Kjálkabein
skoðuð haustið 1998 báru þess held-
ur ekki nein merki að hafa orðið fyrir
áreiti af völdum flúors.