Morgunblaðið - 08.02.2000, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Eldflaugar-
tilraun í
Pakistan
PAKISTANAR gerðu í gær til-
raun með nýtt, meðaldrægt
flugskeyti, sem hitt getur
skotmark í 100 km fjarlægð. Er
það nákvæmara en önnur flug-
skeyti í eigu pakistanska hers-
ins og getur borið ýmsar gerðir
sprengjuodda. Ekki þykir lík-
legt að tilraunin muni verða til
að bæta samskiptin við Ind-
verja en ríkin hafa háð þrjár
styrjaldir síðan þau fengu sjálf-
stæði 1947.
Friður í
Búrúndí?
NELSON Mandela, fyrrver-
andi forseti Suður-Afríku, sagði
í gær að viðræður um frið í Búr-
úndí hefðu borið góðan árang-
ur. Vildi hann ekki tjá sig nánar
um það að svo stöddu en talið er
að ófriðurinn í landinu hafi
kostað 200.000 manns lífið.
Hafa tútsímenn, sem eru ráð-
andi í landinu, rekið um 350.000
manns, aðallega hútúfólk, sam-
an í 58 búðir þar sem það býr
við illan kost. Segist ríkisstjóm-
in hafa gripið til þessara ráða
vegna skæruhernaðar hútú-
manna í landinu.
Myrti Shipman
175 manns?
HUGSANLEGT er talið að
breski læknirinn Harold
Shipman, sem nýlega var
dæmdur íyrir að myrða 15
sjúklinga sína, hafi myrt alls um
175 manns. Skýrði lögreglan í
Manchester frá því í gær en nú
er hafin rannsókn á dauða 39
annarra sjúklinga hans.
Hermdarverk
á Sri Lanka
EINN maður lést og 50 slösuð-
ust er sprengja sprakk í stræt-
isvagni í Colombo, höfuðborg
Sri Lanka, í gær. Raunar
sprakk sprengja í öðrum vagni
líka en svo vildi til að nokkru áð-
ur hafði hann verið yfirgefinn
vegna bilunar. Sprengjumar
sprangu á sama tíma. Segist
lögreglan ekki ganga að því
gruflandi að skæraliðar tamíla
hafi komið sprengjunum fyrir.
Rubin boðar
afsögn
James Rubin kvaðst í gær ætla
að láta af störfum sem talsmað-
ur bandaríska utanríkisráðu-
neytisins í apríl þegar eigin-
kona hans, Christiane Aman-
pour, fréttakona hjá CNN,
fæðir fyrsta barn þeirra. Rubin
ætlar að flytjast til London, þar
sem Amanpour starfar, og
kveðst ekki vita hvað hann taki
sér þar fyrir hendur, annað en
að sinna barainu.
Ólýðræðisleg-
ar kosningar
Bandaríska eftirlitsstofnunin
NDIIR sagði í gær að þing-
kosningamar í Kirgistan 20.
febrúar gætu ekki orðið lýð-
ræðislegar. Yfirvöld í landinu
hafa bannað tólf stjómmála-
flokka, meðal annars stærsta
stjórnarandstöðuflokkinn.
Nokkrum stjómarandstöðu-
flokkum heíúr verið leyft að
taka þátt í kosningunum, en
ólíklegt er að þeir fái nógu mik-
ið fylgi, eða 5%, til að fá þing-
menn kjöraa.
Jörg Haider segist ekki stefna á kanzlarastúlinn í Austurríki - í bráð
Átak til að slá
á áhyggjur
umheimsins
Halldúr Ásgrímsson utanríkisráð-
herra segir ESB hafa hlaupið á sig
Jörg Haider, Ieiðtogi Frelsisflokksins í Austurríki, á blaðamannafundi í
Klagenfurt í gær, þar sem hann lýsti ótta við rikisstjórnarþátttöku
flokks síns ástæðulausan.
Klagenfurt. AP, AFP.
JÖRG Haider, hinn umdeildi leiðtogi
Frelsisflokksins í Austurríki, leitað-
ist í gær við að slá á áhyggjur um-
heimsins vegna þátttöku flokks hans
í ríkisstjórn, og sagðist ekki hafa á
stefnuskránni að taka sjálfur við
ríkisstjómarleiðtogahlutverkinu „á
næstu árum“. Itrekaði hann afsak-
anir fyrir ummæli sem hann hefði
látið falla fyn' á stjórnmálaferli sín-
um og túlkuð hefðu verið sem lof á
vissa þætti nazistatímans.
„Ég er einn fárra stjórnmála-
manna sem hefur sýnt að hann geti
gert mistök (...) og beðizt afsökunar
á þeim,“ tjáði Haider fréttamönnum
í Klagenfurt, héraðshöfuðborg
Kárnten-fylkis í suðurhluta Austur-
í-íkis, þar sem Haider gegnir em-
bætti fylkisstjóra.
„Ég stefni ekki að því að verða
kanzlari Austurríkis á næstu árum,“
sagði hann og ítrekaði að hann hygð-
ist sitja áfram í embætti sínu í
Kárnten út kjörtímabilið. Þótt hann
eigi ekki sæti í ríkisstjórninni í Vín
hafa gagnrýnendur samsteypu-
stjórnar Frelsisflokksins og Þjóðar-
flokks austurrískra íhaldsmanna
sagt að við því væri að búast að
stjórnin yrði að miklu leyti uppá náð
og miskunn Haiders komin. A blaða-
mannafundinum útilokaði hann ekk-
ert um hvað yrði eftir næstu þing-
kosningar. „Ef til vill gefa næstu
kosningar okkur tækifæri á að verða
stærsti flokkurinn og samkvæmt því
yrði forsetinn að fela mér umboðið til
stjórnarmyndunar," bætti hann við.
Ótti ástæðulaus
Annars hefur tími bæði Haiders
og nýja kanzlarans, Wolfgangs
Schiissels, leiðtoga Þjóðarflokksins,
frá því hin nýja stjórn sór embættis-
eið á föstudag farið í að reyna að
koma þeim boðskap sem skýrast á
framfæri, bæði innanlands og utan,
að hin hörðu viðbrögð við myndun
stjómarinnar væru ástæðulaus. Rík-
isstjórnir hinna ESB-landanna fjór-
tán hafa lýst yfir pólitískum refsiað-
gerðum gegn Austurríki vegna
stjómarþátttöku Frelsisflokksins.
Haider sagðist í gær sannfærður
um að þess væri ekki langt að bíða að
fárið sem farið hefði í gang vegna
stjómarmyndunarinnar myndi líða
hjá. „Ef þessi ríkisstjórn sýnir að
hún sé fær um að láta gott af sér
leiða verður Frelsisflokkurinn búinn
að ávinna sér traust á fáeinum mán-
uðum,“ sagði hann.
Haider sá sig einnig knúinn til að
skýra ummæli sem um helgina voru
túlkuð sem hótanir um að nýja
stjómin myndi svara refsiaðgerðum
Evrópusambandsins með því að
beita neitunarvaldi sínu til að hindra
ákvarðanatöku á vegum þess. „I
hreinskilni sagt tel ég að hótanir um
að beita neitunarvaldi væri röng að-
ferð til að koma samskiptunum við
ESB í betri farveg," sagði hann.
Ennfremur tók hann fram, að hann
teldi víst að ísraelsk stjómvöld
myndu endurskoða ákvörðun sína
um að lýsa sig óvelkominn í ísrael og
að „við munum verða góðir vinir í
framtíðinni".
í einu viðtalinu um helgina tók
Haider fram, að þörf væri á að upp-
lýsa hvað hæft væri í frásögnum
þess efnis, að Viktor Klima, fyrrver-
andi kanzlari og leiðtogi jafnaðar-
manna, og Thomas Klestil forseti
hefðu sjálfir kallað eftir alþjóðlegum
þrýstingi til að reyna að hindra
myndun stjómarinnar. Klima og
Klestil hafa vísað þessum frásögnum
á bug, og Schússel kanzlari gerði lít-
ið úr þörfinni á slíkri rannsókn.
Austurríkismenn kusu
breytingar
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra sagði í samtali við Morgun-
blaðið að hann hefði sem formaður
Framsóknarflokksins átt þátt í því
fyrir nokkrum árum að vísa flokki
Haiders úr Alþjóðasambandi frjáls-
lyndra flokka, Liberal International.
„Ég fordæmi ýmsar yfirlýsingar
hans,“ segir Halldór, „en hitt er ann-
að mál að þessi nýja austurríska rík-
isstjórn hefur verið að reyna að
„komast út úr“ þessum fyrri yfirlýs-
ingum Haiders, enda er það ekki ein-
göngu hans flokkur sem er í þessari
ríkisstjórn - hans flokkur fer hvorki
með forsætis- né utanríkisráðuneyt-
ið,“ bendir Halldór á. Hann sé þeirr-
ar skoðunar að menn verði að gefa
þessari nýju ríkisstjórn tækifæri til
að sanna sig og standa við sína
stefnuyfirlýsingu um að virða mann-
réttindi og önnur grunngildi
evrópskrar lýðræðishefðar eins og
Austurríki hefur gert fram að þessu.
„Ég er þeirrar skoðunar að
Evrópusambandið hafi hlaupið á sig í
þessu máli og gengið of langt í upp-
hafi,“ segir utanríkisráðherra. Leið-
togum ESB hefði að mati Halldórs
verið nær að láta nægja að fordæma
fyrri yfirlýsingar Haiders og skora á
nýju ríkisstjórnina í Austurríki að
gæta þess að mannréttindi og alþjóð-
legar skuldbindingar landsins séu
hafðar í heiðri.
„Af mínum samtölum við ýmsa þá
sem þekkja til austurrískra stjóm-
mála er sigur Haiders fyrst og
fremst krafa Austurríkismanna um
breytingar á sviði stjórnmálanna.
Það var kominn mikill leiði í fólk
vegna áratuga óslitinnar setu jafnað-
armanna í ríkisstjórn og menn vildu
einfaldlega breyta til. Það er sú ósk
sem Austuiríkismenn eru að kalla
fram en ekki öfgastefna," segir Hall-
dór. „Enda virðist vera að hin nýja
ríkisstjórn geri sér grein fyrir þessu
og hefur lagt mikla áherzlu á að
draga allt til baka sem orkar tvímæl-
is í því sem fulltrúar þessa flokks
hafa verið að segja.“
Halldór segir mega draga þá
ályktun af því hver var valinn til að
fara með utanríkismálin í nýju
stjórninni, Benita Ferrero-Waldner
úr Þjóðai'flokknum, sé skýr vísbend-
ing um að engra veigamikilla breyt-
inga sé að vænta á utanríkisstefnu
landsins. Halldór segist kannast
ágætlega við Ferrero-Waldner, þar
sem hún hafi sem aðstoðarutanríkis-
ráðherra mætt á flesta fundi utan-
ríkisráðherra Evrópulandanna sem
hann hafi sjálfur sótt á síðustu mán-
uðum. Aðstoðarráðherrann hafi ver-
ið á þessum fundum vegna stjórnar-
kreppunnar í Austurríki, sem stóð í
fjóra mánuði og hélt utanríkisráð-
herranum Schússel uppteknum í
Vín.
Afnám heimastiörnarinnar á Norður-frlandi talið blasa við
• •
Ofgamenn hóta endur-
teknum sprengjutilræðum
Belfast, London. AP, AFP.
AP
Lögregla á Norður-írlandi kannar vegsummerki eftir sprengjutilræði
„Framhalds- IRA“. Enginn særðist ítilræðinu.
BÚIST er við að ríkisstjórn Bret-
lands hefji í dag undirbúning að
lagasetningu um að Norður-Irland
verði á ný sett undir beina stjórn frá
London. A sunnudag stóð „Fram-
halds-IRA“ (Continuity IRA), einn
þeirra öfgahópa er klofið hafa sig úr
Irska lýðveldisheraum (IRA), fyrir
sprengjutilræði á hóteli í bænum
Irvinestown á N-írlandi. Tilræðið
er sagt hafa stefnt friðarferlinu í
hættu og taka lög bresku stjórnar-
innar gildi n.k. föstudag, hafi IRA
ekki hafið afvopnun fyrir þann tíma.
Enginn særðist í sprengjutilræð-
inu á sunnudag, en sprengjan olli
töluverðum skemmdum. Bæði bresk
og írsk stjórnvöld fordæmdu tilræð-
ið og voru stjórnmálaflokkar í Belf-
ast allir sammála um að það væri til
þess eins fallið að hindra friðarferl-
ið. Þeir sem stóðu á bak við tilræðið
boðuðu í tilkynningu í gær, að þeir
myndu efna til fleiri slíkra tilræða ef
heimamenn héldu áfram samvinnu
við „bresku nýlendulögregluna",
eins og þeir orðuðu það.
Gerry Adams, leiðtogi Sinn Fein,
var meðal þeirra sem fordæmdu ár-
ásina. Hann kvað tilræðið þó eiga að
verða stjórnmálamönnum hvatning
til að halda heimastjórninni gang-
andi. Ríkisstjórn Bretlands ætti að
láta af hugmyndum um að færa völd
til Lundúna á ný. „Tómarúmið sem
annars myndast þarf að fylla og það
þarf að fylla fijótt," sagði Adams.
„Framhalds-IRA“ er hernaðar-
vængur samtakanna „Lýðveldis-
hreyfing Sinn Fein“, fámenns flokks
sem klofnaði frá Sinn Fein, pólitísk-
um armi IRA, 1994 þegar vopnahléi
var fyrst lýst yfir. „Framhalds-
IRA“ er ósátt við friðarferlið, sem
samtökin telja svik við allar hug-
myndir um sameinað írland og er
þetta eini klofningshópur IRA sem
ekki hefur lýst yfir vopnahléi.
Friðarferli í
sjálfheldu
Sprengjutilræðið átti sér stað á
viðkvæmum tímapunkti í friðarum-
leitunum þeim, sem nú standa yfir.
IRA er undir miklum þrýstingi um
að afvopnast, eins og kveðið er á um
í friðarsamkomulaginu. David Trim-
ble, forsætisráðherra heimastjórn-
arinnar, sagði í síðustu viku að óhjá-
kvæmilegt væri að stjórnin yrði
leyst upp, yrði afvopnunin ekki að
veruleika, og rennur frestur bresku
stjórnarinnar út á föstudag.
I gær funduðu stjórnmálaleiðtog-
ar N-írlands með Peter Mandelson,
ráðherra N-írlandsmála bresku
stjórnarinnar, og voru ekki allir á
eitt sáttir um hvernig best mætti
leysa þá sjálfheldu sem friðarum-
leitanir eru nú komnar í.