Morgunblaðið - 08.02.2000, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 2000 31
Islensku bókmenntaverðlaunin afhent

ANDRI Snær Magnason tekur við Islensku bdkmenntaverðlaununum úr hendi forseta íslands, Ólafs Ragnars
Grímssonar. Páll Valsson stendur þeim við hlið en hann hlaut verðlaunin í flokki fræðirita.
Barnabók valin
„ÞESSI verðlaun eru til heiðurs öllu
því fólki sem lét raunveruleikann
aldrei beygja sig,“ sagði Andri Snær
Magnason er honum voru afhent Is-
lensku bókmenntaverðlaunin í flokki
fagurbókmennta en hann er fyrstur
barnabókahöfunda til þess að hljóta
þau fyrir bókina Sagan af bláa hnett-
inum. Andri Snær vísaði þar til
barnabókahöfunda í gegnum tíðina
sem margir hafa unnið sín verk í
skugganum af „fullorðinsbókunum“.
Sagðist hann vona að þessi tímamót
yrðu til þess að efla íslenskar barna-
bókmenntir.
Páll Valsson hlaut verðlaunin í
flokki fræðirita fyrir bókina Jónas
Hallgrímsson ævisaga.
Báðar bækurnar eru gefnar út af
Máli og menningu.
Þriggja manna dómnefnd, skipuð
þeim Jóni Reykdal, Kristínu Ast-
geirsdóttur og Haraldi Ólafssyni,
sem var formaður, valdi verkin úr tíu
bókum sem tilnefndar voru í des-
ember sl. I fagui'bókmenntaflokki
voru þær auk verðlaunabókanna
skáldsagan Hvíldardagar eftir
Braga Ólafsson og ljóðabækurnar
Harði kjarninn eftir Sindra Freys-
son, Hugástir eftir Steinunni Sigurð-
ardóttur og Meðan þú vaktir eftir
Þorstein frá Hamri. I flokki fræði-
rita voru tilnefndai- auk verðlauna-
bókarinnar íslensk matarhefð eftir
Hallgerði Gísladóttur, Orð í tíma töl-
uð eftir Tryggva Gíslason, Sigurjón
Ólafsson, ævi og list eftir Aðalstein
Ingólfsson ogfleiri og Sjórán ogsigl-
ingar eftir Helga Þorláksson.
Verðlaunin nema 500 þúsund
krónum auk þess sem afhent eru
skrautrituð verðlaunaskjöl og verð-
launagripir hannaðir af Jóni Snorra
Sigurðssyni.
Forseti íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, afhenti verðlaunin við há-
tíðlega athöfn á Bessastöðum og
fluttu Gunnar Kvaran og Selma
Guðmundsdóttir tónlist á selló og
píanó.
Skjölddttar kýr með heimsálfurnar fimm á feldinum, frá 1968.
Báðir byggja verk sín á symbólískum
grunni. En þótt menn telji sig komast
að einni órækri niðurstöðu varðandi
verk Parmiggiani mega þeir vara sig
á að taka samhenginu á Listasafni Is-
lands sem einu og óbreytanlegu.
Listamaðurinn áskilur sér nefni-
lega rétt til að endurmeta og um-
breyta inntaki verka sinna í ljósi
breytts og óvænts samhengis. Þann-
ig öðlaðist verkið Til Olymps, frá
1977, nýja vídd þegar Viktor Smári
Sæmundsson, forvörður, skerpti á
bláa litnum í miðju skjaldarins. Allt í
einu var fæddur gjörningur sem
listamaðurinn sjálfur sá ekki fyrir, en
skynjaði samstundis og nýtti sér um
leið og atvikið gerðist. Slík andrá hér
og nú, sem Parmiggiani fangar með
svo kvikum hætti, skilur hann með
róttækum hætti frá hugmyndaheimi
Einars Jónssonar.
Vitinn sem var afhjúpaður á Sand-
skeiði um síðustu helgi er ef til vill
skýrasti vitnisburðurinn um þær
tvær víddir sem skarast í verkum
Pai-miggiani; tengslin við hefðina og
tilfinninguna fyrir núinu.
Milli þessara andstæðu póla er að
finna alla vöku listamannsins. Haus-
kúpan með fiðrildinu er til marks um
þetta þanþol í list Claudio Parmiggi-
ani og því dugir ekkert minna en
ríkuleg víðsýni til að mæta henni.
Halldór Björn Runólfsson
Ur handraða
frumkvöðuls
TOJVLIST
G e r ð u b e r g
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Sönglög eftir Sveinbjörn Svein-
björnsson. Signý Sæmundsdöttir
sdpran; Bergþtír Pálsson barýton;
Jdnas Ingimundarson, píand.
Sunnudaginn 6. febrúar kl. 20.
FJÖLMENNI dró að salarkynn-
um Gerðubergs sl. sunnudag þegar á
boðstólum voru lög eftir Sveinbjöm
Sveinbjörnsson, þar
af nokkur sem sjald-
an hafa heyrst hér
áður. Eins og Jónas
Ingimundarson
sagði í lokin, hafa
sum hinna ensku
laga Sveinbjörns nú
færst nær þjóðinni
en áður með texta-
þýðingum Páls
Bergþórssonar, og
mönnum til glöggv-
unar mátti líta
árangurinn í tón-
leikaskrá við hlið
enska fmmtextans.
Að snara eða endur-
semja sönghæft á
íslenzku úr hryn-
heimi enskunnar og öllum hennar öf-
ugu tví- og þríliðum er vandasamt
verk, sérstaklega ef líka á að fylgja
hefðbundinni íslenzkri ljóðstafasetn-
ingu, en ekki bar á öðru en að Páli
hefði tekist ágætlega upp. Orðfæri
hans var kjarnyrt og óþvingað, þótt
hnjóta mætti um einstaka frösun
hvað áherzlur varðar.
Óþvingað er einnig rétta orðið yfir
sönglög Sveinbjörns, hvort heldur
þau em á laufléttum ljóðrænum nót-
um ástar eða náttúrurómantíkur
eins og Víðisöngur, Árniðurinn eða
Mín fríða hrand, eða þú með karl-
mennskulegum hetjupatos eins og
Herhvöt Þórs, Norðurslóð og Sverr-
h- konungur. Því hvort sem þau
kunna að þykja meira framleg eða
minna, er áferð þeirra og framvinda
oftast nær streymandi eðlileg, tikt-
úrulítil og ljómandi vel við hæfi
borgaralegrar heimilismúsíseringar
ytra á ofanverðri 19. öld, sem hér
var næsta fáséð fyrirbæri á sama
tíma. Og þótt flest séu viðráðanleg
hæfileikaríku áhugafólki, eiga þau
mörg líka eitthvað eftir handa at-
vinnuhljómlistarfólki að færa í æðra
veldi.
Svo var og að heyra á þessu kvöldi
þegar bezt lét. Flytjendur voru allir
með reyndasta hljómlistarfólki
landsins í þessari grein, og sýndu
þeir víða góða túlkun. Sérstaklega
hlaut þó að gusta af hetjubarýtoni
Bergþórs Pálssonar, er eðli málsins
samkvæmt lagði heróíska hlið tón-
skáldsins að mestu undir sig. Gáfu
þau lög mörg upplögð tækifæri til
beitingar á breiðri dýnamískri tján-
ingu allt upp í fortíssimó, enda hlífði
Bergþór hvergi Stentors-
raustinni þegar tilefni
gafst, eins og í fyiTgetn-
um þremur lögum ásamt
Stríði - þó að síðasttaldi
framtextinn væri tæpast
meðal burðugustu ljóða
kvöldsins, þrátt fyrir
óverðskuldað glæsilega
meðferð tónskáldsins.
Þetta var kannski helsti
heildarveikleiki sönglaga
Sveinbjörns; skáldleg
gæði ljóðahöfunda hans
áttu til að vera upp og of-
an. En sama mætti svo
sem segja um ekki verra
tónskáld en Schubert.
Signýju tókst einnig
víða ágætlega upp, þó að
ljóðrænu lögin sem henni féllu í
skaut byðu ekki upp á eins mikil ytri
tilþrif. Yfirleitt virtust þau eiga bet-
ur við smærri rödd, er í stað krafts
hefði meira ráðrúm til að spila með
fínlegustu blæbrigði. Meðal bezt
heppnuðu laga mætti telja Ái-niðinn,
Mín fríða hrand (bæði klingjandi fal-
lega leikin hjá Jónasi), Sprettur og
kannski sérstaklega lagið þar á und-
an, Komið hér, þar sem Signý fór
myndarlega með nokkrar hendingar
á þýðasta píanissímói.
Einsöngvararnir sungu saman í
lokin tvo gáskafulla dúetta um vorið
með fa la viðlagstexta eins og í „bal-
etum“ Morleys, í maí og Maíleikur
(Now is the Month of Maying), og
vöktu þeir mikla hrifningu tónleika-
gesta. Að vanda við þýðgóma undir-
leik Jónasar Ingimundarsonar, er
virtist eiga einkar gott skap við
þennan framkvöðul íslenzkra fagur-
tónhöfunda.
Ríkarður Ö. Pálsson
Áskell Sveinn Arnar
Másson Einarsson Jdnsson
Jobsbók á fjölum Neskirkju
JOBSBÓK Gamla testamentisins
verður sett á fjalirnar í Neskirkju í
lok febrúar. Uppfærslan er framlag
Neskirkju til kristnitökuafmælis og
á dagskrá Reykjavíkur - menning-
arborgar Evrdpu. Frumsýning
verður sunnudaginn 27. febrúar kl.
20.30 og önnur sýning 29. febrúar
kl. 20.30. Þriðja sýning er fyrirhug-
uð í byijun mars.
Job er leikinn af Arnari Jdnssyni
sem og aðrar persdnur verksins og
leikstjdrn er í höndum Sveins Ein-
arssonar. Tdnlistina hefur Áskell
Másson samið fyrir ásláttar-
hljdðfæri og orgel og flytur hana
ásamt organistanum Claudio Rizzi.
Jobsbdk Qallar um harmkvæla-
manninn Job sem missir allt sitt og
rökræðir við vini sína og Guð um
þjáninguna og af hverju saklausir
mcnn eins og hann þurfa að líða.
Bókin telst til sígildra heimsbók-
mennta og hefur verið uppspretta
og áhrifavaldur á bókmennta- og
listasögu Vesturlanda, ekki síst fyr-
ir að veita næma innsýn í glimu
mannsins við sársauka og þjáningu.
Stdrskáld eins og Dante, Goethe,
Milton og fleiri hafa litið til Jobs í
tjáningu sinni og einnig hefur hún
verið uppspretta listmálara, tón-
skálda og heimspekinga allt fram á
okkar dag.