Morgunblaðið - 08.03.2000, Side 36

36 MIÐVIKUDAGUR 8. MARS 2000
\
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
V t
N átttröllið
dagar uppi
Það er dapurlegt að purfa að kyngja því
að tœkifœrið til uppbyggingar öflugrar
og menningarlegrar sjónvarpsstöðvar er
líklega runnið okkur úrgreipum.
Cr
HVERNIG stendur
á því að umræða
um sjónvarp hér á
íslandi - þá sjald-
an hún fer af stað
- snýst ætíð um byrjunaratriði?
Hvemig stendur á því að
mannaráðningar við stærsta
fjölmiðil þjóðarinnar, Ríkisút-
varpið Sjónvarp, skuli fara fram
með þeim hætti að pólitískt kjör-
ið ráð sjö manna, sem hafa ekki
meira vit á fjölmiðlum en pétur
og páll útí bæ, skuli ráða þar
ferðinni? Getur hugsast að eitt-
VffiHnRF hvert sam-
VlVnUlfC hengiséá
miili þessara
tveggja
spuminga?
Getur
Eftir
Hávar
Sigurjónsson
hugsast að versta andstæðing
hins ríkisrekna útvarps sé ekki
lengur að finna utan þess heldur
innan? Er hið innra skipulag
hins opinbera fjölmiðils orðið
þess helsti dragbítur á eðlilega
endurnýjun innan stofnunarinn-
ar? Getur hugsast að í lykilstöð-
ur stofnunarinnar hafi raðast
slíkar liðleskjur að þeirra helsta
metnaðarmál í starfi sé að ekki
komist upp um vanhæfni þeirra?
Getur hugsast að slíkir einstakl-
ingar gæti þess helst að ráða
jafn vanhæfa eða sauðgæfa und-
irmenn svo ekki hitni undir þeim
sjálfum? Ef þetta era fráleitar
spurningai- þá væri fróðlegt að
heyra skýringar þessara sömu
lykilmanna á þeirri eymdarlegu
stöðu sem ríkissjónvarpið hefur
komið sér í á öllum póstum dag-
skrárgerðar og úrvinnsiu efnis.
Hinn geðþekki framkvæmda-
stjóri Sjónvarpsins lofar því í
DV í fyrradag að ef hann hefði
úr meiri peningum að spila þá
myndi hann endurtaka hrylling-
■■ inn frá síðasta laugardagskvöldi.
Vonandi lætur enginn neitt af
hendi rakna til þess arna. Pen-
ingaleysi er ekki vandi Sjón-
varpsins. Meginástæðan fyrir því
að Sjónvarpið hefur dagað uppi
er einfaldlega getuleysi til að
gera eitthvað fyrir þá peninga
sem til staðar eru. Pað er hinn
raunveralegi vandi. Kunnáttu-
leysi í grandvallaratriðum er
ástæðan fyrir frámunalega lé-
legri innlendri dagskrá í vetur,
kunnáttuleysi og lágkúralegur
undirlægjuháttur við lægstu
samnefnara alþjóðlegrar dag-
skrárgerðar. Samfara misskiln-
ingi á því hvað felst í hugtakinu
„afþreyingarefni“. Þar þarf ekki
að vera um illa undirbúið og illa
framleitt efni að ræða, heldur
efni sem lýtur ákveðnum Iögmál-
um hvað varðar efnistök og úr-
vinnslu. Eftiröpunarárátta
Sjónvarpsins ristir jafn grannt
og raun ber vitni þar sem um
fullkomlega forsendulausa fram-
leiðslu er að ræða. Hvaða til-
gangi þjónar það að dubba upp
þátt undir heitinu Kastljós -
fréttaskýringaþáttur þegar um
er að ræða óundirbúin samtöl við
stjórnmálamenn og kjaftaska
fy* sem halda framboðsræður þar til
tíminn er úti. Hún er sláandi
sagan af Islendingunum sem
búið höfðu erlendis um nokkurra
ára skeið og komu heim í stutta
heimsókn um daginn. Þeir velt-
ust um af hlátri yfir nýja
skemmtiþætti sjónvarpsins; frá-
bær háðsádeila á fleðulega
fréttamenn og sjálfsánægða
stjórnmálamenn. Brosið stirðn-
aði þegar útskýrt var að þetta
væri fúlasta alvara.
Hvaða tilgangi þjónar það að
dubba upp dagskrárgerð undir
heitinu Sunnudagsleikhús þegar
enginn virðist finnast innan
Sjónvarpsins sem getur metið
hvort handrit era hæf til fram-
leiðslu eða ekki? Hvaða tilgangi
þjónar það yfirleitt að vera að
burðast við að framleiða leikið
efni í Sjónvarpinu þegai- jafn
sjálfsagt gi-undvallaratriði og
leiklistai’deild innan þess er álit-
ið fráleitt? Hvers konar ríkis-
fjölmiðill er það sem flaggar
spurningakeppni framhaldsskóla-
nema sem sínum fremsta dag-
skrárlið á aðalútsendingartíma á
föstudagskvöldi? Á hvaða
þroskastigi eru þeir eiginlega
sem ráða þessu? Fleiri ámóta
ákvarðanir við dagskrárstjórn og
samsetningu hennar mætti nefna
en verður ekki gert. Eg hrein-
lega nenni því ekki.
Hvaða tilgangi þjónar það að
eyða heilum milljarði í innrétt-
ingar og tækjabúnað fyrir stofn-
un sem stendur ekki undir nafni
og virðist ekki hafa uppi nein
áform um að gera það í næstu
framtíð. Hvers vegna var þess-
um milljarði ekki varið í dag-
skrárgerð eins og hann lagði sig
og þannig hefði sjónvarpið getað
gengið í endurnýjun lífdaga með
kröftugri dagskrárgerð á nýrri
öld. Slíkar vangaveltur era auð-
vitað óskhyggjan einber meðan
hið innra skipulag er með þeim
hætti sem raun ber vitni; póli-
tískt skipaðir fulltrúar útvarps-
ráðs hittast hálfsmánaðarlega til
að nöldra yfir einstökum dag-
skrárliðum og hafa úrslitaáhrif á
mannaráðningar með handa-
uppréttingum í flokkslitunum.
Með óbreyttu striki stefnir
Ríkissjónvarpið í að verða eitt
stærsta og alvarlegasta menn-
ingarslys þessarar nýbyrjuðu
aldar með því annars vegar að
glopra endanlega niður því stór-
kostlega tækifæri til menningar-
legrar forystu sem lagt var upp í
hendur þess fyrir þrjátíu og fjór-
um áram og hins vegar með því
að leggja því sjónarmiði sterkast
lið að fjölmiðill af þessu tagi sé
best kominn í höndum einka-
aðila. Léleg frammistaða Ríkis-
sjónvarpsins er bestu rök þeirra
sem vilja það feigt. Þjóðin hefur
sýnt þessu óskabarni sínu ótrú-
legt langlundargeð en nú er
kominn tími til að það standi á
eigin fótum. Fullorðnist. Annars
hefur það ekkert hlutverk, verð-
ur baggi á framfærendum sín-
um, sjálfu sér og þeim til áfram-
haldandi háðungar og skammar
þar til það endanlega lognast út-
af. Gott dæmi um að gott atlæti
er ekki alltaf besta veganestið út
í lífið.
Ríkissjónvarpið mun að öllum
líkindum koðna niður í lítt mark-
tæka fréttastöð, þar sem íþrótta-
efni og ósjálfstæð úrvinnsla
fréttatilkynninga úr viðskipta-
og atvinnulífinu verður helsta
viðfangsefnið. Aðrir dagskrárlið-
ir munu takmarkast við ódýra
alþjóðlega framleiðslu og lélegar
eftirapanir af amerísku raslsjón-
varpi. Því miður vantar ekki
nema herslumuninn til þess að
þetta takist.
Málstaður Einars
Karls Haraldssonar
EINAR Karl Har-
aldsson ritstjóri skrif-
ar grein í Morgun-
blaðið 1. mars sl. um
málefni Reykjavíkur-
flugvallar sem hann
kýs að kalla: „Mál-
staður samgönguráð-
herra“. I grein sinni
grípur ritstjórinn til
gamalkunnra takta
þeirra sem hörðnuðu í
eldi og eimyrju þeirra
áróðursbragða sem
ritstjórum Þjóðviljans
sáluga vora töm. Á
þeim bæ helgaði til-
gangurinn jafnan
meðölin. Tilefni Morg-
unblaðsgreinar ritstjórans virðist
vera að í fjölmiðlaviðtali sagði ég
ætlun mína að láta ekki mitt eftir
liggja við að kynna almenningi for-
sendur þeirrar ákvörðunar stjórn-
valda að endurbyggja Reykjavíkur-
flugvöll. Tilefni viðtalsins var að
borgarstjóri kynnti minnisblað sem
hún lagði fram á fundi með mér þar
sem lagt var til að efnt yrði til sam-
ráðs um kynningu á kostum og
göllum þess að flugvöllurinn verði
áfram í Vatnsmýrinni, og jafnframt
að kynningin færi fram áður en
kemur að því að kjósa um hvort
völlurinn verði áfram í Vatnsmýr-
inni.
Vegna greinar ritstjórans vil ég
leyfa mér að upplýsa hann um eft-
irfarandi staðreyndir, sem hann
einhverra hluta vegna kýs að láta
sem hann þekki ekki, þegar hann
talar um að kynna þurfi sérstak-
lega málstað samgönguráðherra
vegna endurbygging-
ar Reykjavíkurflug-
vallar:
1. Samgönguráð-
herra fer hvorki með
skipulagsmál né fjall-
ar hann um umhverf-
ismál og hefur því
ekkert að gera með
umhverfismat í borg-
arlandinu.
2. Samgönguráð-
herra hefur ekkert að
gera með samræmda
aðför Borgarskipu-
lags, skipulagsstjóra
og umhverfisráðherra
að sannleikanum, til
þess að bjarga flug-
málastjóra undan umhverfismati,
enda vandséð að sá ágæti embætis-
maður þurfi í slíkt mat.
Reykjavíkurflugvöllur
Samgönguráðherra,
segir Sturla Böðvars-
son, fer hvorki með
skipulagsmál né fjallar
hann um umhverfísmál.
3. Það sem ritstjórinn segir vera
á huldu um Reykjavíkurflugvöll,
svo sem hvort völlurinn sé starf-
ræktur án viðeigandi leyfa frá
Hollustuvernd eða Vinnueftirliti er
enn og aftur nokkuð sem heyrir
ekki undir starfssvið samgöngu-
ráðherra og því vandséð réttlæting
þess að undirritaður taki að sér
kynningu viðkomandi mála.
4. Samgönguráðherra hefur ekki
og mun ekki kynna áform flug-
rekstraraðila sem ritstjórinn vill
meina að stangist á við reglur sem
gilda um flugvöllinn.
ö. Endurbygging Reykjavíkur-
flugvallar er heimiluð og gerð á
grundvelli skipulags Reykjavíkur-
borgar, sem borgaryfirvöld hafa al-
farið unnið og samþykkt án af-
skipta samgönguráðherra.
6. Samgönguráðherra getur á
engan hátt borið ábyrgð á því ef
gamli miðbærinn í Reykjavík á í
vök að verjast.
7. Fllugmálaáætlun sem gerði
ráð fyrir endurbyggingu Reykja-
víkurflugvallar var samþykkt á Al-
þingi 2. júní 1998, og það af fulltrú-
um allra stjóranmálaflokka.
Enginn var á móti.
Það er fullkomlega eðlilegt að
skiptar skoðanir séu á lofti um
skipulag höfuðborgarinnar. Og það
er við því að búast að umræður
skapist um framkvæmdir á borð við
endurbyggingu Reykjavíkurflug-
vallar. En gera verður þá kröfu að
þær umræður snúist ekki um það
eitt að koma höggi á pólitíska and-
stæðinga og gera þeim upp skoðan-
ir eða eigna þeim verk og ábyrgð
annarra. I þá gryfju féllu ritstjórar
Þjóðviljans iðulega og í þá gryfju
fellur Einar Karl Haraldsson, rit-
stjóri, þegar hann eignar mér, sem
samgönguráðherra, verk þeirra
sem fara með skipulagsmál og
stjórn borgarinnar.
Höfundur er samgönguráðherra.
Sturla
Böðvarsson
Baráttan fyrir friði
eitt mikilvægasta
verkefni mannkynsins
í DAG á þessum
fyrsta alþjóðlega bar-
áttudegi kvenna á 21.
öldinni vill UNIFEM
um heim allan vekja
athygli á því að eitt
mikilvægasta verkefni
mannkyns á þessari
öld mun verða að leita
leiða til þess að koma
á varanlegum friði í
heiminum.
Um víða veröld
styður UNIFEM
samtök leidd af kon-
um sem bjóða upp á
nýjar leiðir til þess að
tryggja frið. í mörg-
um ríkjum Asíu, Af-
ríku, Suður-Ameríku og nú líka í
Evrópu hefur vaxandi fjöldi
kvenna valið að bregðast við þeim
hörmungum sem stríðshrjáðar
þjóðir mega þola með því að leiða
virka og áhrifaríka
baráttu fyrir friði í
samfélagi sínu. Á
margvíslegan hátt
hafa þær lagt áherslu
á þá staðreynd að var-
anlegur friður byggir
á því að grundvallar-
þörfum sé fullnægt.
En þrátt fyrir það
innsæi og þá reynslu
sem konur hafa öðlast
í baráttu sinni fyrir
friði eru þær enn
sjaldséðar við samn-
ingaborðið þar sem
formlegar friðarum-
leitanir fara fram.
Sjaldan er leitað álits
hjá konum né þeim boðið að taka
þátt í samningaviðræðum á póli-
tískum vettvangi. Þær hafa því
litla möguleika á að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri og leggja
grunn að samfélagi sem byggir á
nýrri hugmyndafræði - hug-
myndafræði sem hafnar ofbeldi.
Reynslan hefur kennt konum að
framlag kvenna til uppbyggingu
Friðarviðræður
Til að konur geti haft
áhrif á friðarsamninga,
segir Sigríður Margrét
Guðmundsdóttir, verða
þær að vera þar sem
ákvarðanirnar eru
teknar og taka þátt
í viðræðunum.
friðar skilar árangri og þær sætta
sig ekki lengur við að vera settar
til hliðar.
Til þess að konur geti haft raun-
veruleg áhrif á friðarsamninga
verða þær að taka þátt í friðar-
viðræðum. Það er ekki nóg að
koma með tillögur. Það er ekki
nóg að þrýsta á. Konur verða að
vera þar sem ákvarðanirnar eru
teknar.
Á þessum alþjóðlega baráttu-
degi kvenna, vill UNIFEM minn-
ast og votta virðingu sína þeim
hundruðum þúsunda kvenna sem
með framsýni vinna að því að
koma á friði í löndum sínum. Sam-
an getum við unnið að því að á 21.
öldinni verði fátækt og ofbeldi út-
rýmt og mannréttindi tryggð öll-
um til handa, konum jafnt sem
körlum.
Höfundur er formaður
UNIFEM á íslandi.
Sigríður Margrét
Guðmundsdóttir