Morgunblaðið - 28.03.2000, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 28. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Morgunblaðiö/Golli
Nafni Samvinnusjóðs Islands breytt í Frjálsa fjáifestingarbankann
Varað við
hættu á áföll-
um í banka-
kerfinu
Benedikt Sigurðsson, stjórnarformaður Samvinnusjóðs Islands, og fram-
kvæmdasljóri félagsins, Örn Gústavsson, lýstu áhyggjum sínum vegna
efnahagsmála liðins árs.
SAMÞYKKT var á aðalfundi Sam-
vinnusjóðs Islands hf. að breyta
nafni sjóðsins í Frjálsa fjárfesting-
arbankann hf. A fundinum var jafn-
framt samþykkt að veita stjórn fé-
lagsins heimild til að taka ákvörðun
um að gera kaupréttarsamninga
um hlutabréf í félaginu við starfs-
menn þess og nota hluta af fyrir-
hugaðri hlutafjáraukningu í þeim
tilgangi, þannig að allt að 10% af
heildarhlutafé í félaginu séu boðin
starfsmönnum til kaups samkvæmt
slíkum samningum.
í ávarpi formanns stjórnar,
Benedikts Sigurðssonar, kom fram
að þegar líða tók á árið 1999 kom í
ljós að áætlanir félagsins um endur-
fjármögnun sem gerðar höfðu verið
til skamms tíma ætluðu ekki að
ganga eins vel eftir og búist var við.
„Kom þar ýmislegt til, meðal ann-
ars það, að vegna mikillar útlána-
aukningar annarra íslenskra lán-
astofnana á árinu sem að miklu
leyti hafði verið fjármöguð með er-
lendum lántökum hafði þrengst um
langtímafjármögnum, hvort sem
leitað var eftir henni innan lands
eða utan. Eftirspurn hjá Samvinnu-
sjóðnum eftir hvers kyns lánum,
bæði bíla- og fasteignalánum, var
stöðugt mikil og vegna þessara að-
stæðna stöðvuðum við útlán í fram-
kvæmda- og fasteignalánum í maí.
Langtíma endurfjármögnun fór síð-
an fram í tengslum við aðrar ráð-
stafanir sjóðsins og í samvinnu við
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins
hf. í desember 1999,“ að því er fram
kom í ræðu Benedikts.
íbúðaverð upp um 20%
og kvótinn um 25%
Hann gerði efnahagsmál á liðnu
ári að umræðuefni. Kom þar inn á
hækkun stýrivaxta Seðlabankans
þrisvar á árinu 1999 og vaxtahækk-
anir lánastofnana í kjölfarið. „Verð-
bólga hækkaði á árinu 1999 og varð
hækkun vísitöluneysluverðs um
5,6% en hafði einungis verið 1,3% á
árinu 1998.
FRJÁLSI
rjARFESTINGARBANKINN
Þrátt fyrir að útlánastofnanir
hækkuðu útlánsvexti sína á árinu
1999 urðu raunvextir þeirra í út-
lánum lægri en á fyrra ári og kemur
þarna fram sú tregða, sem ævinlega
kemur fram í raunvaxta-
breytingum, þegar verðbólgustig
breytist á milli ára, hvort heldur
sem verðbólgustigið breytist til
hækkunar eða lækkunar. Almennt
lækkaði raunávöxtun skuldabréfa-
lána um 2,8% á milli áranna 1998 og
1999, var 8% að meðaltali á árinu
1999 en hafði verið 11,8% á árinu á
undan. Hlutabréfaverð hækkaði
verulega á árinu 1999 eða um nær
50% ef skoðuð er úrvalsvísitala
hlutabréfa. íbúðaverð á höfuðborg-
arsvæðinu hækkaði um 20% og
kvótinn um 25%.
Sumt af þessum atriðum sem ég
hef nefnt hér úr efnahagsumhverfi
okkar í árslok 1999 gefur tilefni til
að staldra við og hugsa sem svo. Ef
það er einhvern tíma ástæða til að
búa sig undir áföll í bankakerfinu
þá er það nú. Það er því ástæða til
að feta sig varlega í ákvörðunum
um útlánastefnu fyrir fjárfestingar-
banka eins og Samvinnusjóð ís-
lands hf. Nýjar útlánareglur voru
settar af stjórninni í árslok 1999 í
þeim tilgangi að vanda öll vinnu-
brögð innan dyra og með því að efla
útlánaportfólíu félagsins. Er þar
bæði um að ræða nýjan ytri ramma
að lánveitingum og nýjar reglur
fyrir starfsmenn að fara eftir innan
dyra við frágang útlána og vörslur
og umgengni um eignir sjóðsins."
Framkvæmdastjóri Samvinnu-
sjóðs íslands, Örn Gústavsson,
sagði í ræðu sinni á fundinum að
þrátt fyrir vaxtahækkanir Seðla-
bankans og að gengi krónunnar hafi
verið haldið háu þá hafi eftirspurn
eftir lánsfé verið áfram mjög mikil.
Því hafi stjórnvöld sett lausafjárkv-
aðir á fjármálastofnanir til þess að
draga úr útlánum og hafði það með-
al annars þau áhrif að ákveðnar lán-
astofnanir skrúfuðu fyrir lánveit-
ingar síðustu tvo mánuði ársins.
„Skuldabréfamarkaðurinn hér á
landi dróst mjög saman á árinu.
Helstu kaupendur skuldabréfa fyr-
irtækja og lánastofnana eru lífeyr-
issjóðirnir. Þeir hafa í auknum
mæli fjárfest í hlutabréfum erlendis
sem aftur leiðir til þess að fjárfest-
ingarnar eru bundnar til lengri
tíma og ráðstöfunarfé lífeyrissjóð-
anna til skuldabréfakaupa er því
minna en ella. Lántökur íslenskra
fyrirtækja og lánastofnana voru því
miklar erlendis og lánsfjármarkað-
ir þröngir seinni hluta ársins.
Þessi þróun sést í reikningum
Samvinnusjóðsins. Vöxtur útlána
varð einungis 1% á árinu og ekki
var lánað til fasteignalána seinni
hluta ársins en sá flokkur útlána
hafði vaxið mjög hratt undanfarin
ár. Unnið var að endurfjármögnun
á útlánum sjóðsins, innleystur var
gengishagnaður af hlutabréfum og
stjórn og starfsmenn unnu að
stefnumörkun fyrir Samvinnusjóð-
inn. Vaxtamunur inn- og útlána
jókst, vanskil heildarútlána fóru
minnkandi og námu í árslok 2,69%
og afskriftarreikningur útlána
nemur nú 3,14% af heildarútlánum.
Er það hlutfall með því hæsta sem
þekkist hjá íslenskum lánastofnun-
um,“ að því er fram kom í ræðu
Arnar.
Hann kom inn á þá miklu gerjun
sem er á fyrirtækjamarkaði og
miklar verðhækkanir á íslenskum
hlutabréfamarkaði. „Vöxtur í starf-
semi verðbréfafyrirtækja hefur
enda verið mjög mikill hér á landi
og stærstur hluti hagnaðar hjá
lánastofnunum á síðasta ári er til
kominn vegna stöðutöku fyrirtækj-
anna sjálfra.
Það er í mínum huga tilefni til
þess að staldra við þessa þróun, en
kaup almennings á hlutabréfum eru
að verulegu leyti fjármögnuð með
lántökum. Ég er einn þeirra sem vil
mæla varnarorð til fólks af þessu
tilefni. Það hafa ekki orðið breyt-
ingar á náttúrulögmálinu sem
Newton uppgötvaði. Það sem fer
upp fer aftur niður. Ég held að
þeirri þenslu og ofurvexti sem ríkt
hefur undanfarin ár séu takmörk
sett. Gildir það jafnt um lántökur til
bílakaupa og annarra neyslulána,
sem og fjárfestingar á hlutabréfa-
markaði. Vonandi verður lendingin
ekki of hörð fyrir fólk og lánafyrir-
tæki þegar niðursveiflan kemur.“
Á aðalfundinum var samþykkt að
greiða hluthöfum 15% arð og að
starfsmenn fengju hlutabréf í Sam-
vinnusjóðnum að nafnvirði 25 þús-
und krónur í kaupauka fyrir árið
1999.
Ein breyting varð á stjórn félags-
ins á fundinum er Hafliði Þórsson
var kjörinn nýr í stjórn í stað Eiríks
S. Jóhannssonar. Aðrir í stjórn eru
Benedikt Sigurðsson, Geir Magn-
ússon, Margeir Daníelsson og Ólaf-
ur Ólafsson.
Ef hluthafar í sjóðnum og Fjár-
vangi samþykkja samruna félag-
anna í Frjálsa fjárfestingarbank-
ann á hluthafafundum sem haldnir
verða í byrjun maí þá verður ný
stjórn félagsins kjörin í samræmi
við breytta eignaraðild að félaginu.
Umræða um
hlutafélaga-
væðingu
sparisjóða
HALLGRÍMUR Jónsson, spari-
sjóðsstjóri Sparisjóðs vélstjóra,
segir að hlutafélagavæðing spari-
sjóðanna sé ekki einföld í sniðum og
skoða þurfi málið út frá öllum hlið-
um áður en hafist verður handa við
að framkvæma hana.
Á aðalfundum Sparisjóðsins í
Keflavík og SPRON á dögunum
voru hugmyndir í þessa veru rædd-
ar. Aðalfundur Sparisjóðs vélstjóra
var haldinn um helgina og segir
Hallgrímur að hann hafi í ræðu
sinni vikið að breyttu rekstrarfyrir-
komulagi sparisjóðanna. Ekki hafi
þó frekari umræður orðið um málið.
„Það gefur augaleið að meðan óv-
issa er um meðhöndlun á því eigin
fé sem ekki er eign stofnfjáreig-
enda, þá er minni áhugi ástofnun
hlutafélags," segir Hallgrímur.
Hann bendir á að reynslan í
nágrannalöndunum, t.d. í Dan-
mörku, af því að breyta sparisjóð-
unum í hlutafélög hafi orðið sú að
margir sparisjóðir hafi hreinlega
runnið inn í bankana. Slík þróun
hér á landi væri afar varhugaverð,
þar sem hún gerði þeim sparisjóð-
um sem eftir starfa erfitt um vik.
Þá stæðu færri aðilar að sameigin-
legum verkefnum sparisjóðanna og
þau því orðið þeim of kostnaðar-
söm. „Ég get nefnt sem dæmi að í
Sparisjóði Hafnarfjarðar, sem er
mjög traustur og góður sparisjóður,
meðeigið fé upp á 1.782 milljónir
króna, þar eru rúmar 5 milljónir
eign stofnfjáreigenda. í Sparisjóði
Kópavogs er eigið fé 655 milljónir,
en hlutur stofnfjáreigenda þar er
418 milljónir króna. í SPRON,
stærsta sparisjóðnum, er eigið fé
1.830 milljónir og hlutur stofnfjár-
eigenda í kringum 330 milljónir. Sé
stofnféð dregið frá eigin fé, stendur
því eftir um 1.500 milljónir.
Hér í Sparisjóði vélstjóra er svo
eigið fé um 1.400 milljónir, en stofn-
fé 24,8 milljónir, eða ekki nema um
1,78% af eigin fé. í þessum síðastn-
efndu tveimur sparisjóðum er hlut-
fall stofnfjár afar mismunandi. Ef
við veltum fyrir okkur dæmi um
sameiningu þá sé ég ekki í fljótu
bragði hvernig ætti að haga sam-
einingu SPRON og Sparisjóðs vél-
stjóra, án þess að hlutur stofnfjá-
reigenda Sparisjóðs vélstjóra yrði
mun minni en þeirra í SPRON,"
segir Hallgrímur.
Hann segir að ef litið sé til þess-
ara mismunandi hlutfalla stofnfjár
á móti eigin fé, komi berlega í ljós
að það er ekki einfalt mál að breyta
sparisjóðunum í hlutafélög.
Blóðbankinn verður með blóðsöfnun á Akranesi
í Safnaðarheimilinu Vinaminni miðvikudaginn
29. mars kl. 10-18.
fáTBLÓÐBANKININ
S - gefðu með hjartanu!
íslenskur fjármála-
markaður vekur at-
hygli í Danmörku
TÓMAS Ottó Hansson, forstöðu-
maður hjá íslandsbanka, kynnti
nýlega íslensk verðbréf á alþjóð-
legri ráðstefnu um norrænan
skuldabréfamarkað og hafa íslan-
dsbanka borist fjölmargar íyrir-
spurnir í kjölfarið, samkvæmt
upplýsingum ft’á bankanum. Ráð-
stefnan var haldin í Kaupmanna-
höfn og hafa danskir fjölmiðlar
birt tvö viðtöl við Tómas Ottó um
íslenskan fjármálamarkað. Annað
viðtalið birtist í Börsen í gær en
hitt viðtalið birtist í Ökonomisk
Ugebrev sem er tímarit á sviði
fjármála.
Fyrirsögn Börsen er að íslensk-
ir bankar séu tilbúnir að vinna
með Dönum.
Blaðið segir að vegna lágra
vaxta í flestum löndum séu margir
fjárfestar á höttunum eftir nýjum
möguleikum. Því sé ísland rakinn
kostur. Þrátt fyrir gjaldeyrisá-
hættu sé mikið öryggi í skuldbind-
ingum íslenska ríkisins.
Lánshæfiseinkunn íslands sé
AAA hjá hinu alþjóðlega lánshæf-
ismatsfyrirtæki Moodýs Investor
Services en það sé með því besta
sem gerist. Tómas bendir á að Isl-
and verði bráðlega hluti af Norex
samstarfinu sem muni gera það að
verkum að erlendir fjárfestar
horfi til landsins í auknum mæli.
Tómas endar samtalið við Börsen
á því að fullyrða að þetta verði ár-
ið sem erlendir aðilar uppgötva ís-
lenska markaðinn.
Ókonomisk ugebrev segir frá
væntanlegri þátttöku íslands í
Norex, sem er
sameiginleg kauphöll Norð-
manna, Svía og Dana. Blaðið
bendir jafnframt á að fimmtán
seljanlegustu fyrirtæki á íslandi
hafi vaxið um meira en 30% árlega
síðustu árin.