Morgunblaðið - 26.04.2000, Blaðsíða 38

38 MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ORÐSPOR Perlukafaranna byggist
að stórum hlutarnir á dúettinum,
sem þeir Zurga og Nadir syngja í
fyrsta þætti, en þann tvísöng hefur
brezkur almenningur oftar en einu
sinni og oftar en tvisvar kosið vin-
sælasta tónverk allra tíma.
Óperan er óður til vináttu og ást-
ar. Slík saga krefst þess, að þeir sem
hana segja, kunni að tjá litróf tilfinn-
inganna. Og að þeir hafi burði og
raddir til að túlka það, sem tónlistin
leggur þeim til. Þetta á svo sem við
um allan söng, en í Perluköfurunurn
má ekkert út af bregða.
Það voni því nokkur vonbrigði, að
söngvararnir Roberto Salvatori í
hlutverki Zurga og Rhys Meirion
sem Nadir voru nokkuð frá því að ná
tökum á hlutverkunum og af þeim
átti Meirion lengra í land. Hvílík við-
brigði að koma svo heim og hlusta á
Stefán íslandi og Henry Skjær
syngja musterisdúettinn. Af mörg-
um upptökum, sem ég hef hlustað á,
er þessi sú fegursta.
I London Coliseum voru það Jud-
ith Howarth sem Leila, kór og
hljómsveit, sem lyftu óperunni
áfram í einfaldri sviðsmynd, sem
þjónaði sínu hlutverki vel.
Ný ópera eftir Turnage
Perlukafai’arnir tóku við af Silfur-
bikarnum, sem var frumsýndur í
febrúar og var þar um heimsfrum-
sýningu að raeða, eins og menn taka
til orða nútildags. Tónlistin í Silfur-
bikarnum er eftir Mark-Anthony
Turnage og textann byggði Amanda
Holden á leikriti eftir Sean O’Casey.
Enska óperan leitaði til Turnage
fyrir áratug síðan með bón um óperu
í fullri lengd. Turnage hafði hrifizt af
texta O’Casey og varð sér nú úti um
leikrit hans og þegar hann var kom-
inn með bókina í hendur, opnaðist
hún á öðrum þætti í Silfurbikarnum.
Þar með var leiðin mörkuð. Amanda
Holden tók að sér textagerðina og
Bill Bryden varð svo hrifinn af til-
tækinu, að hann bauðst til þess að
setja óperuna á svið. Hún fjallar um
stríðshörmungar og er í fjórum þátt-
um. Sá fyrsti gerist í Dyflinni 1915,
annar á vígstöðvunum, þriðji í
sjúkrahúsinu og sá fjórði á Bikar-
ballinu.
Óperan segir frá örlögum nokk-
urra ungra manna og fjölskyldna
þeirra á tímum heimsstyrjaldarinn-
ar fyrri. Harry Heegan og félagar
hans halda sigurreifir til vígstöðv-
anna, þeir eru nýbúnir að vinna Silf-
urbikarinn í fótboltanum og hafa
öbilandi trú á mátt sínum og megin.
En stríðið er enginn leikur, heldur
þvert á móti dauðans alvara. Menn
falla, Harry endar í hjólastól og hans
bezti vinur, Teddy, missir sjónina.
Þeir koma heim af vígvellinum lif-
andi menn, en einskis nýtir. Bika-
rinn, sem áður var glitrandi tákn um
allt sem þeir gátu, verður nú myrk
áminning um allt sem þeir hafa
misst. En Bikarballinu er slegið upp.
Það verður bikarhöfunum tveimur
lítil skemmtan; annar hefur sjón, en
getur ekki dansað, hinn er dansfær,
en sér ekki neitt. Meðan þeim félög-
um er hjálpað út úr salnum dunar
dansinn áfram.
Þær umsagnir, sem ég hef séð, eru
allar mjög jákvæðar og Turnagen
sagður hafa skapað áhrifamikið og
fallegt verk, sem eigi eftir að vinna
sér fastan sess í óperuheiminum.
Gerald Finley steig í fyrsta sinni á
svið Ensku óperunnar í hlutverki
Harry Heegan, og fékk afbragðs-
Ljósmynd/Catherine Ashmore.
Rósariddarinn á sviði Konunglegu óperunnar. Renée Fleming í aðalhlutverkinu og meðal annarra
söngvara er Tito Beltrán.
Söngur er
alheimsmál
Tónlistarlífið í London er fádæma fjölbreytt; það er spilað og sung-
-------------------------------------------------7-
ið út um alla borg og Jóhannesarpassían flutt sem ópera. Tveir Is-
lendingar koma við sögu í frásögn Freysteins Jóhannssonar af
Coliseum og Covent Garden og því, sem er á dagskrár þar og ann-
7 ~~
ars staðar. I Ensku óperunni syngja menn á ensku. Hún er til húsa
í London Coliseum, öldnu og virðulegu kúpulhúsi við St Martin’s
Lane. Þar er verið að sýna Perlukafarana eftir Bizet og Madam
Butterfly eftir Puccini, þar sem ástralska söngkonan Cheryl Bark-
er syngur titilhlutverkið og John Hudson syngur Pinkerton í fyrsta
skipti á sviði Ensku óperunnar.
dóma bæði fyrir söng
og leik.
A móti Silfurbikarn-
um sýndi Enska óperan
Töfraflautu Mozarts og
í hennar stað kom Pell-
éas og Méhsande eftir
Debussy, sem var
frumsýnd 23. marz og
síðast sýnd 8. apríl.
Jesús Kristur
óperustjarna
Á föstudaginn langa
síðustu fímm árin hefur
Stephen Layton stjórn-
að flutningi Jóhannes-
arpassíu Bach í Jóhann-
esarkirkjunni í London.
Orðstír þessa flutnings
hefur vaxið með hverju árinu og nú
var svo komið, að Nicholas Payne,
óperustjóri, stóðst ekki mátið leng-
ur, heldur fékk Layton til að stjórna
verkinu í Ensku óperunni í leikstjórn
Deborah Warner.
Finnur
Bjarnason
Nicholas Payne
sagði í blaðasamtali, að
hann hefði alltaf haft
Bach í miklu uppáhaldi
sem tónskáld og sér
hafi fundizt óbærilegt
að óperan fengi ekki
notið snilli hans bara af
því að hann samdi
enga óperu! Það er svo
aftur meira en að segja
það að bæta því við
sem dugar til þess að
úr verði ópera á sviði
án þess að gera þessu
stórbrotna tónhstar-
verki eitthvað til
minnkunar í leiðinni.
Sú leið, sem De-
borah Warner valdi, er
mjög svo hófsöm, hvorki er hróflað
við tónlistinni né hlutverki guð-
spjallamannsins og möguleikar
leiksviðs og tækni sparlega nýttir,
jafnvel svo, að gagnrýnendur töldu
skorta á að óperuflutningurinn bætti
Jóga gegn kvíða með Ásmundi Gunnlaugssyní
hefst 4. maí - þri. og fim. kl. 19.30
4ra vikna uppbyggjandi námskeið, m.a. byggt á eigin reynslu Ásmundar, fyrir
þá, sem eiga við streitu, kvíða og fælni að stríða og/eða eru að ganga í gegn-
um miklar breytingar í lífinu. Kenndar verða leiðir til þess að slaka á og öðlast
aukið frelsi og lífsgleði. Engin reynsla eða þekking á jóga nauðsynleg.
Ásmundur tekur fyrir þætti eins og jógaleikfimi (asana), öndun, slökun og
andleg lögmál, sem stuðla að velgengni, janfvægi og heilsu.
Ásmundur
YOGA »
STU D IO
Auðbrekku 14, Kópavogi,
sími 5-44-55-60.
www.yogastudio.is
HALUR OG SFRUNÐ ehf.
halur@yogastudio.is
Biotone nuddvörur, Oshadhi ilmkjarnaolíur
og Custom Craftworks nuddbekkir
því við dramatík verksins, sem rétt-
lætti flutning þess upp á leiksviðið. í
Guðs bænum flytjið verkið í kirkjuna
aftur var fyrirsögn einnar gagnrýni.
En þessi tilbreyting er vel síns virði.
Það hefur áreiðanlega verið erfiðara
að standast freistingar óperusviðs-
ins en falla fyrir möguleikum þess til
að bera alvöru einfaldleikans ofur-
liði. Sá leikur, sem fram fer á sviðinu,
þar sem andrúmsloftið er endur-
speglað í hreyfingum kórsins, undir-
strikar söguþráðinn, en fer ekki
fram úr honum. Það sama má segja
um hófstillta en áhrifamikla notkun
myndtjalds og ljósa, sem Tom Pye
og Jean Kalman eiga heiðurinn af.
Kjarni sýningarinnar er svo vand-
aður flutningur á sjálfri Jóhannesar-
passíunnian og er ástæða til þess að
nefna sérstaklega Mark Padmore í
hlutverki guðspjallamannsins og
Paul Whelan í hlutverki Jesú. Óp-
erugestum gefst tækifæri til þess að
syngja með í þremur sálmum.
í lokaatriðinu er lifandi lamb lagt í
fang guðspjallamannsins. Gagnrýn-
endur voru flestir á því, að þótt
lambið ætti þarna vel heima fyrir
augað, þá væri jarmur þess ofleikur
fyrir eyrað. í raun og veru er engin
ástæða til að láta þetta sakleysi eyði-
leggja fyrir sér áhrifamikla óperu-
sýningu.
í byrjun maí verður Ernani eftir
Verdi frumsýnd í Ensku óperunni,
en þessi uppfærsla Elijah Moshin-
sky vakti mikla athygli hjá Welsku
óperunni. Julian Gavin syngur Ern-
ani á fyrstu sýningunum, en svo tek-
ur John Hudson við hlutverkinu.
Sandra Ford syngur Elvira og Peter
Rose Silva, en Roberto Salvatori
leysir Alan Opie af hólmi í hlutverki
Don Carlo, þegar líður að maílokum.
Eugene Ónegin eftir Tchaikovsky
verður frumsýnd 17. maí og Nixon í
Klna eftir John Adams 7. júní.
Sviðsbúnaðurinn vann
Konunglega óperan er nú aftur
komin heim í Covent Gai’den eftir
langa fjarvera vegna viðgerða og
viðbygginga. Óperahúsið angar nú
af nýjabrumi og fátt skortir á glæsi-
leika óperusalarins og í hléum eiga
áhorfendur sér afdrep í blómasal
með viktoríönsku hvolfþaki.
Það gekk reyndar ekki andskota-
laust að koma starfseminni aftur á
skrið. Aðallega vai’ það tæknibúnað-
ur, sem ýmist hrelldi söngvara á
sviðinu upp úr þurru, eða hreinlega
neitaði að gera það sem hann gera
átti. Kvað svo rammt að þessum
draugagangi, að aflýsa varð nokkr-
um sýningum og fresta öðram. En
nú virðast menn hafa kveðið tækni-
drauginn niður og ekki er því að
leyna að sviðsbúnaðurinn er meiri
háttar, eins og sjá mátti í sýningu á
Hollendingnum fljúgandi eftir
Richard Wagner. Reyndar var sviðs-
búnaðurinn sigurvegari kvöldsins.
Hollendingurinn fljúgandi gerist í
og við Sandvík í Noregi. Þær era víst
nokkrar í því landi, en rannsóknir
norskra munu hafa leitt í ljós að
Sandvík Wagner sé sú, sem er á Bor-
eyju. Það þótti við hæfi að norska
sópransöngkonan Solveig Kringel-
bom færi með hlutverk Sentu, en
welski baritóninn Bryn Terfel varð
að segja sig frá titilhlutverkinu
vegna veikinda. Fór þar í verra, þótt
Bernd Weikl hlypi í skarðið. Hlut-
verk Daland söng Peter Rose og
Kim Begley fór laglega með hlutverk
Erik.
Hollendingurinn fljúgandi var
sunginn á þýzku, en enskum skýr-
ingartexta varpað á skjá.
Rósariddarinn eftir Richard
Strauss var frumsýndur 14. marz og
söng Renée Fleming þá aðalhlut-
verkið. Hún er tíður gestur hér í
London og mjög vinsæl. Hlutverk
ítalska söngvarans söng Tito Bel-
trán, sem á sínum tíma söng hjá Is-
lenzku óperunni á móti Sigrúnu
Hjálmtýsdóttur. Um mánaðamótin
var skipt að mestu um áhöfn í óper-
unni, en síðasta sýning var 10. apríl.
Tómas Tómasson í La Bohéme
Af sýningum í Covent Garden fyn-
á árinu má nefna Óþelló eftir Ross-
ini, Rómeó og Júlíu eftir Gounod og
La Bohéme eftfr Puccini.
Óþelló og Desdemónu sungu
Bruce Ford og Marielle Devia og
Octavio Avévalo söng Jagó. I Rómeó
og Júlíu gaf að heyra heitasta par óp-
eraheimsins, hjónin Angela
Gheorghiu og Roberto Alagna, í að-
alhlutverkunum. Islendingar, sem
fóra á sýninguna, áttu vart orð til að
lýsa hrifningu sinni á söng þeirra
hjóna, en þótti ljóst að frúin hefði
haft vinninginn. í þessari sýningu
söng Tito Beltrán hlutverk Tybalt.
I La Bohéme söng Ramón Vargas
hlutverk Rodolfo og Elena Kelessidi
hlaut mikið lof fyrir túlkun sína á
Mimi. Tómas Tómasson söng hlut-
verk Colline, reyndar ekki allar sýn-
ingarnar vegna veikinda, en í dómi
um frammistöðu hans segir, að hann
hafi gert hlutverkinu falleg skil.
Nú er Gríska píslarsagan eftfr
Tékkann Bohuslav Martinú komin á
svið Covent Garden. Þetta er síðasta
verk Martinú, sem flúði til Banda-
ríkjanna, þegar heiir Hitlers réðust
inn í Tékkóslóvakíu. Óperan er
byggð á sögu gríska skáldsins Nikos
Kazantzakis, þess sem skrifaði
Grikkjann Zorba. Sagan segir frá ár-
legri uppfærsla á píslarsögunni í
grísku þorpi, sem breytist í ofbeldis-
fullan veruleika nútímans, þegar
þorpsbúar taka sig saman gegn
heimilislausum flóttamönnum, sem
þeim finnst ógna tilvera sinni. Það er
finnski tenórinn Jorma Silvasti sem
syngur hlutverk Manolios og Marie
Mc Laughlin er Katerina.
Þetta efni hittir Breta tímanlega
fyrir , því málefni flóttamanna era
ofarlega á baugi í brezkri þjóðmála-
umræðu þessa dagana.
Um miðjan maí koma svo Meist-
arasöngvararnir frá Nurnberg eftir
Richard Wagner á sviðið. Uppsetn-
ing Graham Vick á þessu verki 1993
hlaut mikið lof og nú er honum ætlað
að endurtaka afrekið. John Tomlin-
son og Thomas Allen mæta aftur til
leiks sem Hans Sachs og Sixtus
Beckmesser.