Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 51

Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 51
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2000 51 og félagar eftir sem áður. Þar kom, einkum þegar hvolpavitið fór að gera vart við sig, að okkur þótti ekki annað sæmandi en við gengjum með hatta á almannafæri. Vandinn var hins vegar sá, að það kostaði heil- mikið átak að stíga þannig fram úr athyglisleysinu og þykjast vera maður með mönnum. Hattur var bein ögrun og yfírlýsing um það, að við þættumst vera slíkir menn, gjaldgengir og samkeppnisfærir, og þyrðum að standa við þá yfirlýsingu. Jafnframt var hatturinn skilaboð til annarra stráka um það, að nú skyldu þeir fara að bera einhverja virðingu fyrir okkur, taka mark á okkur og hafa sig hæga. En kjarkurinn var ekki fjarska mikill, varla nægur til að fara allt í einu að bera einhvern spaugilegan hatt á höfðinu svo að allir sæju. En lausnin fannst, einföld eins og allar góðar lausnir: Við sett- um ekki upp hattana, fyrr en skyggja tók á kvöldin. Þá bar ekki eins á þeim, en þeir voru þarna samt. Og hattburðurinn vandist fljótlega og varð engin þolraun leng- ur. Svo komu fullorðinsárin, fundir strjáluðust, en fyrntust ekki. Um skeið urðum við grannar, varð þá stundum sundurorða vegna frjáls- legrar umgengni hundsins Cató, en slíku karpi var fremur ætlað að verða rökræðuæfingar en ágrein- ingur. Og velkominn var Cató í þetta hús íklæddur íslenskri prjónabrók, þegar rafmagnskynd- ingin brást hjá þeim félögum í frosthörkum. Á þessum árum kenndi Steingrímur við MA og skrifaði smásagnasafnið Sjö sögur. Tefld var skák og gripið í spil, spjallað og skeggrætt. Annars gekk á ýmsu á fjölbreytilegum lífsferli vinar míns. Alltaf hélt hann tryggð við mig, foreldra mína og fjöl- skyldu, á hverju sem gekk, og alltaf var hann hreinskiptinn og drengi- legur, opinn og einlægur. í brjósti hans sló gott hjarta og hlýtt, þeim sem honum hugnuðust. Hann fór heldur ekki í neinar felur með and- úð sína á þeim, sem honum var í nöp við. Ekki skorti erfiðleikana, sem að honum sóttu á stundum. Hann sigr- aðist á þeim mörgum. Þrekvirki má kallast, hvernig hann ól upp og ann- aðist börnin sín af dugnaði, ástúð og nærfærni, og þar á hann mikinn heiður skilinn. Steingrími var margt vel gefið og til lista lagt. Auk þess að vera elskur að málaralist og ritfær í besta lagi var hann afburða-kennari, hvort sem var í íslensku eða ensku. Hann var prófdómari á landsprófi og gagnfræðaprófi við Gagnfræðaskóla Akureyrar vor eftir vor, og áttum við þá hið ljúfasta samstarf. Hann var vandvirkur prófdómari, fljótur að finna, hvar þykkt var á beini, þeg- ar við lásum íslenska stíla, og næm- ur á atgervi nemenda, skilning þeirra, smekkvísi og kunnáttu. Hann var hlynntur því að teygja á einkunnastiganum, verðlauna þá góðu, en refsa fyrir slæpingjahátt og óvandvirkni. En honum lét ekki að láta hneppa sig í hlekki stunda- skrár eða reglubundins vinnutíma, vildi ekki glata frelsi sínu og sjálf- ræði til orðs og athafnar. Til þess var hann of mikill bóhem. Þetta varð honum í senn farvegur og fjötur, gæfa og gengileysi. Fé varð honum aldrei við hendur fast, og kvenna- málin urðu með ýmsu móti, en beiskjulaust horfði hann um öxl, og lífið gaf honum marga gleði þrátt fyrir allt. Fyrir fáum dögum heimsótti hann okkur hjónin, hafði þá um morguninn ritað síðustu blaðagrein sína og las okkur hana. Einnig greip hann ofan úr hillu bók sína Spegil samtíðar og las upphátt kafla úr leiftrandi vel skrifuðu við- tali sínu við Njál frænda minn Bar- dal. Hann hlakkaði til 75 ára af- mælis síns og bað okkur Ellen koma í veisluna, ef við gætum. Nú verður sá fagnaður með öðrum blæ og öðrum svip en vænst var. En við biðjum góðum tryggðavini allrar blessunar, þegar hann leggur frá landi, meðan svartnætti vetrarins er óðum að breytast í húmbláa vornótt og þrestirnir syngja hvað glaðast. Sverrir Pálsson. Nokkrum dögum áður en Stein- grímur fór vestur til Bolungarvíkur í síðasta sinn ræddi ég við hann. Hann var eins og ávallt uppörvandi og fullur orku. Ekki hvarflaði að mér þá, að þetta væru okkar síðustu samfundir, en nokkrum dögum síðar varð hann bráðkvaddur. Snögglega er lífsskeiði hans nú lokið, stunda- glasið runnið út. Steingrímur var ekki neinn með- almaður, hann var yfirburðamaður að andlegu atgervi og var vel með- vitaður um hæfileika sína og jók það honum styrk. Steingrímur var skarpgáfaður og hvar sem hann tók til höndum var tekið rösklega í. Hann var enginn hvex-sdagsmaður og fór ekki margtroðnar slóðir, hann valdi gjarnan leiðii- sínar sjálfur og kunni ekki að hræsna fyrir neinum. Það fór heldur ekki framhjá neinum ef Steingrímur var á staðnum, allt atgervi, látæði og sterkt fas bar vott um fágætan mann. Steingrímur var sterkur persónu- leiki og stafaði frá honum birtu og hlýju sem hafði sterk áhrif á þá sem nutu návistar hans. Hann ýtti við mönnum og því sem hvikar hér á jörð og vildi veita öðrum lífsham- ingju og örvun til sjálfstæðis og sjálfstæðrar hugsunar. Hann hafði mjög sterka réttlætiskennd og hvatti menn til dáða og góðra verka og reyndi að sjá hið góða í fólki. Eg kynntist Steingi’ími fyrir fjórtán árum, þá nýorðinn stúdent. Hann hvatti mig mjög til að leggja stund á guðfræði en ég var þá í heimspekinámi. Síðar þegar ég fet- aði mín fyrstu spor á kennarabraut- inni reyndist hann mér sannur læri- faðir og meistari. Mínar dýpstu samúðarkveðjur sendi ég Halldóru dóttur hans og sonunum Steingrími og Jóni. Sic transit gloria mundi. Eg sakna hans sárlega. Guðbjartur Kristján Kristjánsson. Jafnvel í fjölskyldu þar sem það að vera normal er talið afbrigðilegt skar Steingrímur föðurbróðir minn sig úr. Hann batt sína bagga ekki sömu hnútum og samferðamennim- ir. Hann gat verið erfiður, sérstak- lega sínum nánustu, en í kringum hann var aldrei lognmolla og hann var aldrei leiðinlegur. Hann var sér- stakur í klæðaburði og háttum. Hon- um hefur án efa þótt það við hæfi að deyja á föstudaginn langa eins og frelsarinn forðum, þegar allir fánar landsins héngu í hálfa stöng og vera síðan jarðsettur á 75 ára afmælis- daginn. Það er stíll yfir þessu og í hans anda. Veraldlegar eigur gerðu yfirleitt stuttan stans hjá honum. Hann var aldrei nískur og var flott á því þegar hann eignaðist peninga. Þá voru veisluhöld. Einhverju sinni leitaði frændi til mín. Lögmaður nokkur, kollega minn, var á eftir honum og hótaði gjaldþrotaskiptum. Stein- grímur átti enga peninga til að borga kröfuna og útlitið var heldur svart. Eg tók það að mér fyrir frænda að tala við viðkomandi lög- mann og leiða honum fyrir sjónir að ekkert myndi hafast upp úr inn- heimtutilraununum nema kostnaður og tóm leiðindi: „Steingrímur Sig- urðsson á engan pening, þetta er vonlaus krafa.“ Eftir nokkur símtöl og kveinstafi var fallist á að fella nið- ur kröfuna. Ég var heldur ánægð með að hafa gert frænda þennan greiða og sagði honum að nú þyrfti hann ekki að hafa frekari áhyggjur af þessum málum. Mér brá heldur í brún þegar daginn eftir var Stein- gi-ímur kominn í útvarpsþáttinn Þjóðarsálina að lýsa herlegum al- klæðnaði, sem hann hafði keypt fyrr um daginn í herrafataverslun í Hafnarfirði. Það væri nú staðurinn til að fata sig upp! Svo er Guði fyrir að þakka að annaðhvort hlustar þessi kollegi minn ekki á Þjóðarsál- ina eða þá að hann hefur haft skiln- ing og húmor fyrir stöðunni, að minnsta kosti hefur hann aldrei nefnt það við mig að ég hafi logið til um peningaleysi frænda míns um- rætt sinn. Steingrímur endasentist um land- ið og gat verið á Kópaskeri á þriðju- dagseftirmiðdegi, en búinn að opna sýningu í Grindavík daginn eftir. Hann er nú farínn í síðustu ferðina. Góða ferð frændi sæll! Þórunn Guðmundsdóttir. Það var skammt milli bræðranna, þess elsta, Ólafs, læknis á Akureyri, sem lést föstudaginn 13. ágúst sl., 84 ára að aldri og þess yngsta, Stein- gríms, listmálara í Reykjavík sem varð bráðkvaddur föstudaginn langa, þann 21. aprfl, tæplega 75 ára. „Ölíkustu bræður í heimi,“ sagði Steingrímur sjálfur í minning- argrein um Ólaf, föður minn og gerði jafnframt svolítið grín að sjálf- um sér eins og honum einum var lagið: „Ef til vill - sumir mundu jafn- vel segja örugglega - hefur ekki æt- íð verið vanzalaust fyrir Ólaf bróður að vera bróðir minn, enda þótt hann kvartaði ekki yfir því, blessaður!" Steingrímur var yngsta barn skólameistarahjónanna á Akureyri, Sigurðar Guðmundssonar og Hall- dóru Ólafsdóttur. Hann þótti afar fallegt barn, sagður bráðger, upp- áhald móður sinnar en viðkvæmur í lund; sú viðkvæmni birtist síðar á ævinni í andhverfu sinni; út á við varð hann fullur af krafti og lífs- þorsta, bráðgreindur og orðhepp- inn, frumlegur og listrænn. Sást þó ekki alltaf fyrir á lífsgöngunni, oftar en ekki sjálfum sér verstur. Líf hans var stormasamt með köflum, hann átti góðar stundir en inn á milli barðist hann við „svarta hundinn“ eins og Sir Winston Churchill nefndi þunglyndið. Fáa hef ég þekkt sem háðu þá baráttu með jafn miklum krafti og „stæl“ og hann Steingrím frænda minn, enda lá sá svarti jafn- an í valnum um stundarsakir eftir hverja orustu. Samband þeirra bræðra, Ólafs og Steingríms, mótaðist af því hversu ólíkir þeir vora að upplagi og að lífsviðhorfum. Þeir áttu ekki skap saman, einkum sem ungir menn. Með árunum urðu hins vegar tengsl- in milli þeirra hlýlegri og vináttu- böndin dýpri; ég held þeir hafi smám saman lært að meta það and- stasða og það sérstaka hvor í öðrum. Ég átti því láni að fagna að kynn- ast Steingrími frænda mínum nokk- uð vel á seinni árum. Við hittumst ekki oft en hins vegar vorum við „símavinir", spjölluðum saman, oft vikulega, um lífið og tilveruna. Ég kynntist þar annarri hlið á Stein- grími en þeirri er „sneri að alþjóð“; hvað hann gat verið íhugull, yfirveg- aður, rólegur, hlýlegur og einlægur. Hann var trúr og traustur vinur vina sinna og ekki síst umhyggju- samur og stoltur faðir og afi. Þótt Steingrímur væri ekki auð- ugur af veraldar gæðum bjó hann við barnalán. Mér er sagt að hann hafi alla tíð verið afar góður við börnin sín, þótt ýmsar ytri aðstæður hafi verið erfiðar og hann lengi einn með þau, ýmist tvö eða þrjú. Sú inni- stæða skilaði sér eftir að þau komust á legg; Steingrímur Lárentíus, Jón Jón og Halldóra María. Öll hafa þau verið honum náin, hvert á sinn hátt, og hafa stutt hann með ráðum og dáð er aldurinn færðist yfir. Ég færi þeim systkinum innilegar samúðar- kveðjur. Halldóra Ólafsdóttir. Móðir mín hringdi til mín hingað á Skán til að segja mér, að Stein- hgrímur St. Th. Sigurðsson, rithöf- undur enfant terrible og skæruliði íslenskrar myndlistar, hefði sofnað út af í stól á 108. sýningunni í and- dyrinu á Hótel Bolungavík (hvar annars staðar?). Dýpri svefn en venjulega, þegar hann dottaði augnabliks stund eins og til að hlaða batteríin og það fyrsta sem mér kom í hug var að nú myndi ég aldrei framar heyra þessa mögnuðustu rödd á íslandi. Fyrir nokkrum árum lét Tryggvi Gíslason skólameistari það eftir Steingrími að setja upp sýningu á gamla Sal Menntaskólans á Akur- eyri. Síðsumars í þrjá daga yfir helgi hélt Steingrímur til í híbýlum bernskunnar. Ég kom til hans á sunnudagskvöldið þegar síðustu gestirnir voru að tínast í burtu. Myndirnar héngu innan um gömul portrett af lærifeðrum skólans, sumar frammi á gangi, aðrar reistar upp á kant meðfram veggjunum. Salnum var hann búinn að breyta í kontór, með aragrúa af teikningum, pappírum, bréfum og gömlum og nýjum Ijósmyndum, handritsköflum úr nýju bókinni - allt í belg og biðu á borðunum upp við púltið. í baksýn Vaðlaheiðin og Pollurinn; fyrir utan í garðinum brjóstmyndir foreldr- anna. Og Steingrímur las fyrir mig úr bókinni stuttar glefsur héðan og þaðan, pataði og rótaði eftir ljós- myndum í hrúgunni á borðinu og út- skýrði fyrir mér fínansana í listinni (ég var engu nær) og næmur, ör- geðja barítoninn yfirtók salinn. Svo var Steingrímur horfinn á braut, hélt margar sýningar og hef- ur áreiðanlega keypt sér getaway car; skrapp til útlanda og náði ástum sígaunastúlku í Kaupmannahöfn - hann var montinn af því! Þegar vor- aði var hann að vanda mættur í Hafnarstrætið og nú til að setja upp sýningu í kjallaranum hjá hofmester Simma. I geimfaraskónum með 7 cm þykkum sólum og í hermannasam- festingi í felulitum með rauðu barr- ettuhúfuna á hausnum og til í slag- inn. Við ókum í leiðangra að skaffa eitt og annað á Citroen-bragganum - farartæki frönsku andspyrn- uhreyfingarinnar - með Jóhann ár- elíuz í aftursætinu, skæruliðakomm- andó Steingríms. Sýningarnar voru hreyfanlegar innsetningar, upphaf samræðna við públíkum og Steingrímur gat hengt upp nánast hvar sem var. Hann eig- inlega dreifði myndunum í hólf og gólf og þegar einhver keypti mynd þá var hún afhent samstundis og ný sett í staðinn. Hann vann í eyðurnar jafnóðum og var fljótur að stilla upp þar sem hann stóð. Hann hafði liti og pensla í hvítum plastpoka sem hann geymdi í öðrum stærri ásamt trönum, hálfónýtu kassettutæki og spólum með swing-músík frá New Orleans og hann sólundaði ekki tím- anum. Svo mokaði hann öllu heila klabbinu ofan í pokana á augabragði og var strax kominn í annað. Hann fór svo hratt yfir, að það var engin leið að fylgja honum eftir, endalaust í samræðum og vissi deili á nánast öllum íbúum þessa lands, forvitinn og mundi allt. Það voru forréttindi að fá að kynnast þessum einstaka listamanni og gáfaða heimsborgara, sem einn manna gat komist upp með að borða kjötsúpu með fingrunum á Hótel Borg eins og það væri (næstum) inn- an rammans. Páll Sólnes. Genginn er skáldið með pensilinn, maður orðsins. Hann setti svip á umhverfi sitt með skoðunum sínum sem gengu oft þvert á álit fjöldans og gat hann orðið „vígamaður", en hann var líka maður sátta sem samdi frið við Guð og menn. Steingrímur kom oft á heimili okkar hjóna, sat hann þá í öndvegi og sagði frá mönnum og málefnum á litríkan hátt sem honum var einum lagið. En því er ekki að leyna að hraðinn var honum oft um megn, dimmir dagar gengu í garð sem voru honum býsna erfiðir, en trúin á Guð var afar sterk í eðli hans og gaf hon- um þrótt til nýrra átaka. Síðasta ferð sem við fórum saman var til Stokkseyrar, en hann leit á staðinn sem helgan reit, brimið og blámann til hafsins sem uppsprettu til nýrra verka. Það verður okkur lengi minnisstætt að ganga um í fjörunni með Steingrími og vera þátttakendur í því hvernig hann skynjaði umhverfið á lifandi hátt. Við hjón þökkum kærleikann sen£- þú sýndir okkur í ríkum mæli og biðjum algóðan Guð að varðveita þig- Albert Ríkarðsson og Elín Vigfúsdóttir. Steingrímur setti svip á bæinn. Af honum fóru sögur þess eðlis að for- vitni vöktu og gustaði heilsusamlega kringum hann í Akureyrarmollunni. Ég kynntist Steingrími þegar hann var að setja upp sína fyrstu sýningu á Hótel KÉA fyrir jólin 1968. Stóð mikið til og mikið atriði aá lýsingin væri akkúrat. Og flestir raftar á sjó dregnir af starfsmönn- um hótelsins að koma lagi á lýsing- una. Þóttu mér það prófessjónal vinnubrögð unglingnum. Kannski skein rafmagnið óþarf- lega skært á sum verkanna. Það er önnur saga. Er skaði að ritgerð mín í íslensku vorið 1971 skuli týnd. Því hún var ávísun á drauminn um betra líf og betri tíð, það sem koma skyldi. Héldu mér engin bönd í hugmynda- flæði og æði orða. Viðfangsefnið frjálst og ljósastaurarnir sungu og urðu grænir aftur eins og hjá Tóm- asi. Þá skein sól í heiði. Skrifaði stfl- inn í sæluvímu. Steingrímur allkúnstner St. Th. Sigurðsson var prófdómari í lands- prófinu sextíuogníu og í fimmta bekk framhaldsdeildar sjötíuogeitt og hafði einstaklega greinilegan framburð. Einkum þó og sér í lagi zetuframburð! Mátti (ef menn höfðu á annað borð slíkt næmi til að bera) lista út hvar zetuna var að finna eftir áherslum Steingríms og heiðskírri framsögn. Stfllinn var um sólina og vorið og grasið græna, bergmálandi fjöll ogv grundir, háa himna og bláa og víst voru tvær til þrjár sveskjur í sólar- laginu. Ég var ölvaður af skáldskap og víni og brátt mundu vængimir bera mig út í hinn stóra heim. Af þessu glæsti í línum um fljúgandi hunang Vaðlaheiðar. Orti í gríð og erg. Alveg að springa út! Þessa ólgu skynjaði hinn síungi Steingrímur Sigurðsson. Stfllinn hraður, mál- andi, myndríkur. Fljótandi og sveiflukenndur. Steingrímur gaf mér tíu fyrir vikið. En þá kom babb í bátinn og svipur á Sverri Pálsson, skólastjóra og fréttaritara Morgunblaðsins á Ak- ureyri. Sverrir ræskti sig og spurði Steingrím hvurt stíll minn lyti nógu nægilega tilhlýðanlegum lögmáluriÉ um upphaf, miðju og endi. Hvurt þetta væri ekki frekar hroðvirknis- lega samansett hjá mér, eitt og ann- að skáldlegt kannski, en þó á heild- ina litið hálfgerð fljótaskrif. Tóku sumir kennara Sverris undir. Níu hlyti að vera nóg. Steingrímur þverskallaðist við fortölum öllum. Hann var á lofti yfir r lÁltstvvibúðiri ^ £Hai^3skom v/ Possvogskirkjwga^ a Símii 554 0500 UTFARARSTOFAISLANDS Sjáum um alla þá þætti sem hafa ber í huga er andlát verður Útfararstofan sér um stóran hluta af útförum á höfuðborgarsvæðinu og er samkvæmt verðkönnun Mbl. með lægstu þjónustugjöldin v. kistulagningar og/eða útfarar. Útfararstjórar okkar búa yfir áratuga reynslu af störfum við útfararþjónustu. Sverrir Einarsson útfararstjóri. sími 896 8242 Sverrir Olsen útfararstjóri. Baldur Bóbó Frederiksen útfararstjóri. sími 895 9199 Útfararstofa íslands, Suðurhlíð 35, Fossvogi. Sími 581 3300. Þjónusta allan sólarhringinn. www.utfararstofa.ehf.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.