Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 56

56 LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Skattlagning og inn-
lieimta meðlagsgreiðslna
LEIÐRETTA þarf
það ranglæti að með-
lagsgreiðslur umfram
lágmarksmeðlag séu
skattlagðar. Þessi
skattheimta er ósann-
gjörn enda má segja að
þetta sé tvísköttun.
Fyrst er greiddur
'áBkattur af telgum með-
lagsgreiðanda og síðan
af meðlaginu þegar það
er komið í hendur þess
sem hefur forræði yfir
baminu.
Því þarf líka að
breyta, að ef úrskurðað
er eða samið um auka-
meðlag umfram lögboð-
ið meðlag, þá þurfi foreldri sem hefur
forsjá bamsins sjálft að innheimta
meðlagið, en ekki Innheimtustofnun
sveitarfélaga líkt og gerist með lág-
marksmeðlag. Ofangreindar breyt-
ingar em lagður til í fmmvarpi sem
nýlega var lagt fyrir Alþingi af nokkr-
um þingmönnum Samíýlkingarinnar.
Algengast er- að meðlagsgreiðend-
ur, sem í flestum tilvik-
um era feður, séu að-
eins krafðir um
lágmarksmeðlag, þótt
heimild sé í lögum fyrir
aukameðlagi miðað við
að mánaðartekjur
greiðanda fari yfir 200
þúsund krónur. Ástæða
þess að meðlag umfram
lágmarksmeðlag er þó
ekki algengara en raun
ber vitni er einkum sú,
að viðtakendur auka-
meðlaganna, oftast
mæður, verða að sjá um
innheimtu þeirra.
Þessa tílhögun má
telja eina helstu ástæðu
þess að margir einstæðir foreldrar
sem fara með forræði bama treysti
sér ekki til þess að krefjast aukameð-
lags þótt meðlagsgreiðandi hafi háar
tekjur. Meðlag með einu bami er um
13 þús.
kr. á mánuði. Það segir sig sjálft að
það er ekki stór hluti af framfærslu-
kostnaði hvers barns og því í litlu
Skattur
*
Osanngjarnt er að
meðlag umfram barna-
lífeyri almannatrygg-
ingakerfísins sé skatt-
lagt, segir Jóhanna
Sigurðardóttir, enda er
meðlag eign barns.
samræmi við raunvemleikann eða
þarfir bamsins.
Ráðstöfun meðlagsgreiðslna
I hugum flestra er meðlag foreldris
með bami ekki tekjur hjá móttak-
anda heldur fremur ráðstöfun tekna
meðlagsgreiðanda í þágu bamsins.
Má í því sambandi benda á að í 19. gr.
bamalaga kemur íram að þessi fram-
færslueyrir tilheyri bami. Óskiljan-
leg er því sú skattalega meðferð sem
kveðið er á um í skattalögum að að-
eins lágmarksmeðlag skuli undan-
þegið skatti en ekki aukameðlag.
Reyndar má segja að þetta sé tví-
sköttun, þ.e. fyrst er greiddur skatt-
ur af tekjum meðlagsgreiðanda og
síðan af meðlaginu þegar það er kom-
ið í hendur þess sem hefur forræði yf-
ir baminu. Það verður því að teljast í
hæsta máta ósanngjarnt að meðlag
umfram bamalífeyri almannatrygg-
ingakerfisins myndi skattskyldar
tekjur. I þessu samhengi verður að
hafa í huga að meðlag er eign barns
og er byggt á lögbundinni skyldu for-
eldris til framfærslu barns síns.
Staða einstæðra foreldra
Breyttar þjóðfélagsaðstæður sem
felast m.a. í auknum menntunarkröf-
um leiða til þess að böm dveljast
lengur í foreldrahúsum en áður og
þurfa lengur á framfærslu foreldra
sinna að halda. Reyndar er það svo að
framfærsla foreldranna er oftast for-
senda þess að ungmenni fái tækifæri
til að mennta sig. Núna búa 80-90%
Jóhanna
Sigurðardóttir
ungmenna á aldrinum 16-18 ára í for-
eldrahúsum.
Niðurstaða rannsóknar sýnir að
börn einstæðra foreldra standa fé-
lagslega og efnalega verr að vígi en
böm í fjölskyldum þar sem báðir for-
eldrar sjá um framfærsluna.
Nýverið hafa komið fram upplýs-
ingar um mjög slæma stöðu ein-
stæðra foreldra og bama þeirra, bæði
fjárhagslega og félagslega. Virðist
svo vera að á margan hátt hafi ein-
stæðir foreldrar dregist aftur úr öðr-
um á liðnum ámm og má í því sam-
bandi geta þess að á sl. þremur ámm
hefur einstæðum foreldmm sem leita
fjárhagsaðstoðar hjá sveitarfélögum
fjölgað vemlega. Auk þess em ein-
stæðir foreldrar mjög margir í hópi
láglaunafólks og þeirra sem þurfa á
leiguhúsnæði og félagslegu húsnæði
að halda. Einnig má benda á að komið
hefur fram hjá landlæknisembættinu
að samhengi sé milli heilsufars bama
og félagslegrar stöðu foreldra.
Skýrsla sem félagsmálaráðherra
lagði fram fyrr á þessu þingi um kjör
einstæðra foreldra, að beiðni þing-
manna Samfylkingarinnar, staðfestir
framangreinda lýsingu á kjöram ein-
stæðra foreldra. Ljóst má því vera að
brýnt er að bregðast við og bæta kjör
þeirra. Sú leið sem hér er lögð tíl með
frumvarpi sem ég hef lagt fram
ásamt nokkmm þingmönnum Sam-
íylkingarinnar er skref í þá átt.
Höfundur er alþingismaður.
Eru stjórn-
mál leikrit
- umathygli?
HÉR í blaðinu birtist
sl. fímmtudag dæma-
laus grein eftir Drífu
Snædal og Sigfús Ólafs-
son um formannskjör
Samfylkingarinnar.
Greinin snýr að því að
örfáir einstaklingar hafi
óvart fengið kjörseðil í
formannskjöri Sam-
fylkingarinnar þrátt
fyrir að þeir teldu sig
ekki vera meðal þeirra
tíu þúsund félagsmanna
sem em á þeim listum
sem aðildarfélög þessa
■^nýja stjórnmálaflokks
telja vera rétta. Ég ætla
ekki að svara efnislega
fyrir útsendingu kjörseðla, ég tel víst
að aðrir geri það. Ég verð hins vegar
að viðurkenna að ég hef sjálfur fengið
bæði atkvæðaseðla og pólitískan boð-
skap frá ýmsum stjómmálasamtök-
um án þess að gera það að blaðamáli.
Oft er það reyndar þannig að þeir
sem fá svona sendingar em beðnir
um að láta vita ef þeir telja sig ekki
eiga heima í þeim hópi sem sent er tíl.
Ég hef sjálfur sent Sjálfstæðisflokkn-
um bréf um slíkt án þess að gera það
að blaðamáli. í aðdraganda for-
mannskjörsins sendu hin ýmsu aðiid-
arfélög Samfylkingarinnar bréf til
jTieirra sem þar vom á skrá með upp-
uýsingum um að þeir væm á skrá og
með beiðni um leiðréttingar ef rangt
væri. Mörg svör hafa borist við þessu
án þess að þau væra gerð að blaða-
máli. Ég fullyrði að fjöldi þeirra sem
hafa fengið kjörseðla en telja sig ekki
eiga að fá þá er ömgglega innan allra
skekkjumarka, eins og sagt er á fag-
máli. Mig gmnar satt að segja að
margir þeirra sem sögðu sig úr Al-
þýðubandalaginu á sínum tíma hafi
hirt meira um að tilkynria fjölmiðlum
um úrsögn sína með pomp og prakt
en að láta viðkomandi félög vita á
Ærmlegan og réttan hátt. Við hveija
er sakast í því sambandi?
I grein sinni væna þau Drífa og
Sigfús Samfylkinguna hins vegar um
óheiðarleg vinnubrögð og að for-
mannskjörið sé sett á svið í þágu um-
fjöllunar og auglýsingar. Þarna er um
föst skot að ræða, sem ég tel alger-
lega út í hött, og ég tel reyndar að
mun fleiri en Samfylk-
ingin lendi í skotmarki
þessarar dæmalausu
ásökunar.
Þessi dæmalausa
grein leiddi huga minn
að því hve mismunandi
er fjallað um stjóm-
málamenn í fjölmiðlum
og hve mismunandi til-
efnin era. Auðvitað ráða
tilviljanir þessu stund-
um, en stundum finnst
manni þessi „óvart“
fundvísi fjölmiðla á að-
stæður manna vera
ótrúleg. Þetta leiðir
hugann að því hveijir
sækjast sérstaklega eft-
ir því að láta fjalla um sig í fjölmiðlum
og hverjir ekki og hvaða meðulum
þeir beita í þeim málum. Ég vil nefna
Samfylkingin
Vinstri grænir, segir
Ari Skúlason, hafa kosið
sér Samfylkinguna sem
höfuðandstæðing í
stj órnmálabaráttunni.
tvær samlíkingar í þessu sambandi.
Alþjóð veit þessa dagana að Stein-
grímur Sigfússon er á annarri löpp-
inni og það hafa birst myndir og frétt-
ir af honum í blöðum og sjónvarpi í
tilefni af þessu ástandi. Alíir vita að
hann varð fyrir íþróttameiðslum á æf-
ingu hins fræga knattspymuliðs al-
þingismanna sem ferðaðist ódýrt til
Færeyja forðum. Er það sviðsetning
og auglýsingamennska af hálfu ein-
hverra að þessar slæmu aðstæður
Steingríms tröllríða fjölmiðlum eða
er það tilviljun ein? Hver veit? Alþjóð
veit hins vegar ekkert um að Sighvat-
ur Björgvinsson þjáðist af slæmu
bijósklosi alla kosningabaráttuna
fyrir síðustu alþingiskosningar og var
í rauninni orðinn „hnífsmatur" löngu
fyrir kosningar. Sighvatur harkaði af
sér og fór fyrst í uppskurð í kyrrþey
eftir að orrahríðinni var lokið.
Kannski áttu Sighvatur og Samfylk-
Ari
Skúlason
ingin að auglýsa þetta og reyna þann-
ig að fá meðaumkun og atkvæði allra
þeirra sem þekkja hvað það er að
lenda í bijósklosi? Kannski komust
fjölmiðlarnir bara óvart að því að
Steingrímur meiddist á fótboltaæf-
ingu? Kannski harkaði Sighvatur
meira af sér en Steingrímur og bar
veikindi sín í hljóði? Hver veit?
Alþjóð komst að því á síðasta ári að
Ögmundur Jónasson hafði látið lög-
reglu vita um símahótanir sem hann
hafði orðið fyrir. Sannarlega slæmt
mál að öllu leyti fyrir Ögmund og
hans fjölskyldu. En hvemig komust
fjölmiðlar að þessu öllu saman? Var
það kannski lögreglan sem lak frétt-
inni, fréttist þetta óvart eða var þessu
komið á framfæri í þágu umfjöllunar
og auglýsingar? Hver veit? Nú veit ég
að það er ekki óalgengt að íslenskir
forystumenn í stjórnmálum hafi orðið
fyrir slíkum hótunum án þess að það
hafi orðið fjölmiðlamatur. Ég veit líka
að formenn beggja A-flokkanna hafa
lent í álíka og verri málum án þess að
fjölmiðlar hafi fjallað þar um. For-
maður Alþýðubandalagsins lenti
reyndar í mjög alvarlegu máli af
þessu tagi nokkm áður en mál Ög-
mundar kom upp án þess að það hafi
náð til fjölmiðla á þeim tíma. Um það
mál var reyndar fjallað af öðmm í
öðm samhengi löngu síðar vegna
þess hve alvarlegt það var. Kannski
klikkuðu Margi’ét og Sighvatur í því
að bera málin ekki fyrir alþjóð til þess
að fá um sig umfjöllun þegar þetta
gerðist? Þau vinna kannski ekki nógu
markvisst að því að setja mál af þessu
tagi á svið í þágu umfjöllunar og
auglýsingar?
Ég kýs að segja frá þessum dæm-
um til þess eins að sýna fram á að
málflutningur þeirra Drífu og Sigfús-
ar um auglýsingamennsku og svið-
setningu er fullkomlega marklaus og
út í hött. Ef það á að fjalla um stjórn-
mál út frá því að fólk sé sífellt í því að
búa til leikrit í þágu umfjöllunar og
auglýsingar verður að draga allt inn í
myndina. Þessi tvö dæmi, sem ég við-
urkenni fúslega að em mjög einhliða
og hlutdræg, sanna auðvitað ekki
neitt. Þau benda hins vegar ákveðið í
þá átt að þeir vinstri grænu em síst
betri en aðrir við það að vekja athygli
á sjálfum sér í þágu umfjöllunar og
auglýsingar.
Það sem mér svíður sárast við
grein þeirra Drífu og Sigfúsar er hins
vegar það augljósa að vinstri grænir
hafa kosið sér Samfylkinguna sem
höfuðandstæðing í stjómmálabarátt-
unni. Ég á erfitt með að skilja ástæð-
ur þessa, en hlýt að benda á að þetta
er einhliða val vinstri grænna en ekki
Samfylkingarinnar.
Höfundur situr í framkvæmdastjörn
Alþýðubandalagsins.
Að fá útrás
fyrir gremjuna
í MORGUNBLAÐ-
INU sl. fimmtudag
birtist stuttur pistill
eftir þau Drífu
Snædal og Sigfús Ól-
afsson. Eg á erfitt
með að gera mér
grein fyrir hvað fyrir
þeim vakir, annað en
að svekkja sig yfir
vexti þeirra hreyfinga
sem standa að stofnun
Samfylkingarinnar
um næstu helgi. Ég
vil hins vegar svara
spurningum þeirra og
útskýra hvers vegna
þau fá að vera með í
valinu á formanni
Samfylkingarinnar. Reyndar var
það útskýrt í bréfi sem þau, eins og
aðrir, fengu með atkvæðaseðlinum.
Þau virðast annaðhvort ekki hafa
lesið bréfið eða kjósa að látast fá-
fróðari um félagslega uppbyggingu
og þau stórtíðindi sem stofnun
Samfylkingarinnar er en þau í raun
eru. I umræddu bréfi sagði m.a.
„Ástæða þess að þú færð þessa
sendingu er sú að þú ert á skrá í
einhverju þeirra félaga sem standa
að Samfylkingunni. Þau félög eru
m.a. öll aðildarfélög og angar Al-
þýðubandalagsins, Alþýðuflokksins
og Samtaka um kvennalista, Sam-
fylkingarfélög, Þjóðvaki og
Gróska.“ Þetta er alveg skýrt.
Fram kemur að þið hafið „gert
árangurslausar tilraunir til að
segja skilið við flokkinn, sem ekki
er til“. Ég skil vel að það gangi illa,
hvernig hafið þið haft samband við
„flokkinn sem ekki er til“? Það er
hinsvegar æskilegt að fólk sem
tekur þátt í pólitísku starfi viti í
hvaða samtökum það er og ef þið
viljið í raun ekki vera þátttakendur
í stofnun Samfylkingarinnar, verð-
ið þið að segja ykkur úr þeim sam-
tökum sem að stofnun Samfylking-
arinnar standa og þið eruð í.
Fyrstu dagana eftir aukalands-
fund Alþýðubandalagsins sem
haldinn var 3. og 4. júlí 1998 sögðu
nokkrir Alþýðubandalagsfélagar
sig úr flokknum vegna þess að þeir
voru ósáttir við framgang mála.
Flestir þessara einstaklinga sögðu
sig úr flokknum með yfirlýsingum í
fjölmiðlum, sem ég hef reyndar átt
erfitt með að skilja hvaða erindi
eigi í fjölmiðla. Þótt ég gengi t.d. í
eða úr einhverjum
samtökum, á ég bágt
með að trúa því að það
væri eitthvað sem al-
þjóð mundi standa á
öndinni útaf. Sigfús
tilkynnti formlega úr-
sögn sína úr flokkn-
um. Við það var hann
að sjálfsögðu tekinn
út af skrám Alþýðu-
bandalagsins. Það
veitti hins vegar eng-
um rétt til að taka
hann út af skrám ann-
arra samtaka sem
hann var í. Ég get vel
skilið að þó menn segi
sig úr Álþýðubanda-
laginu með smáflugeldasýningu að
þeir vilji samt eiga hlutdeild í
stofnun Samfylkingarinnar eftir
Samfylkingin
Grein Drífu og Sigfúsar
þjónar þeim eina til-
gangi, segir Jóhann
Geirdal, að veita gremju
þeirra útrás.
öðrum og minna áberandi leiðum.
Ég tel það líka alvarlegra ef
kjörstjórn sviptir fólk atkvæðis-
rétti án heimildar, en að einhverjir
örfáir sem e.t.v. vilja ekki taka
þátt, fái sendan kjörseðil.
Vilji fólk hins vegar ekki taka
þátt, eða segja sig úr einhverjum
samtökum sem það er í, er einfald-
ast að gera það með bréfi eða sím-
hringingu. Þetta vitið þið væntan-
lega bæði tvö.
Eftir stendur því að grein ykkar
þjónar aðeins þeim eina tilgangi að
veita gremju ykkar útrás, gremju
yfir því að nú er mikill fjöldi fólks
að skrá sig í þau félög sem standa
að stofnun Samfylkingarinnar um
næstu helgi. Ef til vill líka gremja
yfir því að vera ekki virkir þátttak-
endur í þessu mikla ævintýri, en
vonandi liggja leiðir okkar aftur
saman þó síðar verði.
Höfundur er varaformaður AI-
þýðubandalagsins og formaður kjör-
síjórnar Samfylkingarinnar.
Jóhann
Geirdal