Morgunblaðið - 04.07.2000, Qupperneq 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2000
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
Ákveðnir
bíómiðar
hækka
um 50
krónur
Bíómiðar hafa hækkað úr 650
krónum í 700 krónur á tvær
sýningar sem standa nú yfir í
bíóhúsum landsins; Me, myself
and Irene og Gone in 60
seconds.
Að sögn Þorvaldar Ámason-
ar framkvæmdastjóra kvik-
myndadeildar hjá Sambíóun-
um eru þessar stóru myndir
mjög dýrar í innkaupum auk
þess sem dollarinn hefur verið
að hækka og ákveðið var að
mæta kostnaði með því að selja
inn á þær á 700 krónur. Hann
segir forsvarsmenn kvik-
myndahúsa ekki hafa gert með
sér samning um almennar
hækkanir á aðgangseyri í kvik-
myndahús og bendir á að eng-
ar ákvarðanir hafi verið teknar
um verðhækkanir á aðrar bíó-
myndir sem verið er að sýna í
bíóhúsum landsins um þessar
mundir.
2-6% verð-
lækkun á
kaffi
Um helgina lækkaði verð á
kaffi um 2-6%. Að sögn Lárus-
ar Óskarssonar framkvæmda-
stjóra hjá Aðföngum, inn-
kaupafélagi Baugs lækkaði
Merrild kaffi um 6%, Geval-
ia og Maxwell kaffi um 5%, bki
um 2,2-6% og Bónuskaffi, Góð
kaups kaffí og Mávastells kaffi
um 3%. Ekki hafa enn borist
verðlækkunartilkynningar frá
innlendum kaffiframleiðend-
um, en að sögn Lárusar er
þess vænst að þeir muni svara
þessum lækkunum á einhvern
hátt. Hann segir að lækkunin
sé komin til vegna lækkunar á
kaffi frá erlendum framleið-
endum.
Hann segir óvíst hvað þessi
lækkun helst lengi, en undan-
farið hefur heimsmarkaðsverð
lækkað á kaffi og því telur
hann að lækkunin haldist
a.m.k. fram eftir hausti.
97% sýna af ávöxtum og grænmeti án varnarefna eða með þau undir mörkum
NeHoL^
ELDHÚS - BAÐ - FATASKÁPAR
Innréttingar
Stuttur afgreibslufrestur
Fríform
IHÁTÚNI6A (í húsn. Foni^ SÍMI: 552 4420
m
*
i
Lítið af varn-
arefnum
íslensku
grænmeti
Af 1730 sýnum sem tekin hafa verið úr
ávöxtum og grænmeti hér á landi frá árinu
1994 hafa 3% eða 56 sýni mælst með leifar
varnarefna yfír mörkum. Islensk fram-
leiðsla kemur vel út í þessum mælingum en
7 sýni af 56 voru úr íslenskri framleiðslu.
Mor^unblaðið/Arni Sæberg
Algengast er að varnarefni sé að finna í berki sitrusávaxta.
í gær voru kynntar niðurstöður
mælinga sem gerðar voru á veg-
um Hollustuverndar ríkisins á ár-
unum 1991 til 1999 á varnarefn-
um í íslenskum og innfluttum
ávöxtum og grænmeti. Frá árinu
1994 hafa 1730 sýni verið tekin til
mælinga vegna reglubundins eft-
irlits. I 65% tilvika hafa engar
leifar varnarefna greinst, tæp
32% sýna reyndust innihalda leif-
ar varnarefna undir leyfilegum
mörkum og 3%, eða 56 sýni,
mældust með leifar varnarefna
yfir mörkum. Af þessum 56 sýn-
um voru 7 sýni af íslenskri rækt-
un. Niðurstöður eru taldar hag-
stæðar íslenskri framleiðslu.
Siv Friðleifsdóttir umhverfis-
ráðherra sagði niðurstöðurnar
vera ánægjulegar og ekki gefa til-
efni til annars en að ráðleggja
fólki að borða vel af grænmeti og
ávöxtum. Siv sagði jafnframt að
niðurstöður úr eftirliti sýndu að
varnarefni fyndust frekar í ávöxt-
um en í grænmeti en í flestum til-
vikum væri magn efnanna undir
leyfilegum hámarksgildum.
Á fundinum kom fram að mest-
ur hluti varnarefnanna situr í
berki sítrusávaxta, eins og til
dæmis í berki appelsína, mandar-
ína og sítróna, og mætti því
minnka magn þeirra töluvert með
því að afhýða ávextina. Þá væri
góð regla að skola ávexti og
grænmeti vel fyrir neyslu og fjar-
lægja ysta lag þar sem við á.
Neysla getur
fyrirbyggt sjúkdóma
í ársbyrjun árið 1994 tók gildi
reglugerð um aðskotaefni í mat-
vælum. Á fundinum kom fram að
reglugerðin hefur verið í stöðugri
endurnýjun og er meðal annars
byggð á tilskipunum Evrópu-
sambandsins. Úmhverfisráherra
sagði að þau mörk sem væru sett
fyrir vamarefni væru alla jafna
lág og magn þeirra sem fyndist í
matvælum ætti að vera vel undir
því sem gæti verið varasamt
heilsu manna.
Niðurstöður fjölda rannsókna
hafa sýnt að neysla grænmetis og
ávaxta stuðlar að heilbrigði og
getur verið þáttur í að fyrir-
byggja alvarlega sjúkdóma eins
og krabbamein.
Hollustuvernd ríkisins hefur
annast eftirlit með varnarefnum í
ávöxtum og grænmeti frá árinu
1991. í nýútkomnum bæklingi,
Varnarefni í ávöxtum og græn-
meti, sem greinir frá eftirliti og
niðurstöðum frá árinu 1991 segir
að eftirlitið sé tvíþætt. Annars
vegar er reglubundin sýnataka og
mælingar á bæði innlendum og
innfluttum vörum og hins vegar
eftirlitsverkefni. Þar segir jafn-
framt að varnarefni séu notuð við
ræktun matvæla svo sem ávaxta,
grænmetis og kornvöru til að
koma í veg fyrir eða draga úr
skaða af völdum sveppa, illgresis,
skordýra og annarra meindýra.
Varnarefni sem nota má á íslandi
eru innan við eitt hundrað talsins.
Varnarefnum sem skimað er fyrir
Morgunblaðið/Þorkell
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra hvetur til aukinnar neyslu á ís-
lensku grænmeti og ávöxtum.
í eftirliti hefur fjölgað nokkuð frá
því mælingar hófust og í dag er
skimað eftir 40 efnum. Valið er
reglulega endurskoðað og stefnt
er að því að fjölga þeim varnar-
efnum sem skimað er fyrir enn
frekar á komandi árum.
í bæklingnum kemur jafnframt
fram að um þessar mundir er
unnið að heildarendurskoðun á
þeim varnarefnum sem verið hafa
á markaði í Evrópu og um leið að
gerð sameiginlegrar skrár yfir
þau efni sem leyft verður að nota.
Varnaðarmerkingar á úðabrúsum
Snyrtivörur koma verst út
SNYRTIVÖRUR komu verst út í
merkingarátaki um vamaðarmerk-
ingar á úðabrúsum. Verkefnið var
unnið á vegum Hollustuverndar
ríkisins og Heilbrigðiseftirlits
sveitarfélaga og voru alls gerðar
athugasemdir við 488 vörutegundir
í úðabrúsum.
„Við höfum haft vitneskju í
nokkurn tíma um að úðabrúsar séu
oft illa merktir og þess vegna fór
þetta verkefni af stað,“ segir Ámi
Davíðsson heilbrigðisfulltrúi. „Þá
hafa orðið breytingar á kröfum um
merkingu á úðabrúsum þannig að
bæst hafa við sérstakar setningar,
t.d. að hlífa skuli úðabrúsum við
sólarljósi, hlífa skuli þeim við hita
yfir 50 gráðum á celsíus og að ekki
megi gera gat á brúsana jafnvel
þótt þeir séu tómir.“
Vinnuhópar Hollustuverndar
ríkisins og Heilbrigðiseftirlits
sveitarfélaganna um efnavörur
hafa undanfarin ár staðið fyrir
sameiginlegum verkefnum þar sem
kannaðar eru umbúðamerkingar
hættulegra vörutegunda. Hættu-
legar vörutegundir, sem eru skil-
greindar í reglugerð nr. 236/1990
um hættuleg efni, ber að merkja
með íslenskum varnaðarmerking-
um, sem eru vamaðarmerki og
hættu- og varnaðarsetningar.
í verkefninu var vörutegundum
á úðabrúsum skipt í fjóra flokka;
Morgunblaðið /Arnaldur
innanhússvörur, snyrtivörur,
málningarvörar og svo bíla-, véla-
og rafeindavörur. Að sögn Árna
hefur vel verið unnið að merkingu
úðabrúsa fyrir málningu, bifreiða-
vörur og innanhússvörar þannig að
þær vora þokkalega merktar. Þær
vöramerkingar sem komu verst út
vora á snyrtivörum eins og t.d.
hárlakki og voru margar snyrtivör-
utegundir án íslenskra vamaðar-
merkinga.
Ómerktir úðabrúsar
teknir úr sölu
Alls voru heimsóttar 53 verslanir
og 6 heildsölur og gerðar athuga-
semdir við 488 vörategundir. „A
verkefninu er sá fyrirvari að tals-
vert getur verið um tvítekningar
því þetta hefur ekki verið lesið
saman. Markmiðið með verkefninu
var fyrst og fremst að virkja öll
eftirlitsvæðin til eftirlits með þess-
um málum og að framfylgja þeim á
sínu svæði og þess vegna var úr-
vinnslan svona lítil í þessu verk-
efni.
Við höfum ekki samanburð við
önnur lönd en það er tiltölulega
mikið af ómerktum vöram hjá okk-
ur sem ræðst ef til vill af því að Is-
land er fámennt land og markaður
lítill þannig að innflytjendur sér-
merkja ekki alltaf þótt það sé að
aukast. Slóðina að reglugerðinni er
að finna á heimasíðu Hollustu-
verndar ríkisins; www.hollver.is.11
Sigurður V. Hallsson, efnaverk-
fræðingur hjá Heilbriðiseftirliti
Reykjavíkur, segir að lokafrestur
til að merkja úðabrúsa á eftirlits-
svæði Reykjavíkur sé útrunninn og
nú séu allir ómerktir úðabrúsar
sem finnast teknir úr sölu.