Morgunblaðið - 04.07.2000, Side 34

34 ÞRIÐ JUDAGUR 4. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
*
Méðurmálskennsla - Að mati Ole Togeby, prófessors í dönskum málvísindum við háskólann í Arósum,
undirbýr móðurmálskennsla í dönskum skólum nemendur sína ekki nægilega vel til að þeir geti tjáð sig þegar
út í lífíð er komið. Nú í vor flutti hann fyrirlestur um þetta efni í boði heimspekideildar Háskóla íslands og
Salvör Nordal spjallaði við hann af því tilefni en Ole vill minnka áhersluna á fagurfræðilega texta í kennslu.
Skólinn
hvetji til lýð-
umræðna
• Um helmingur fólks á aldrinum
15-60 ára gat ekki skrifað nógu
góðan texta fyrir starf sitt.
• Mikilvægt er að nemendur læri að
rökstyðja mál sitt vel og setja það
fram á sannfærandi hátt.
s
STAÐ áherslunnar á fagur-
fræðilegan texta telur Ole
Togeby, prófessor í dönsk-
um málvísindum frá háskól-
anutn í Arósum, að skólinn eigi
fyrst og fremst að undirbúa nem-
endur til þátttöku í lýðræðislegu
samfélagi.
„Ég hef verið prófdómari í
dönsku á stúdentsprófum undan-
farin ár og hef því farið yfir um
200 ritgerðir eftir danska nem-
endur ár hvert. I heild get ég
fullyrt að þessar ritgerðir eru
alls ekki nógu góðar og myndu í
fæstum tilfellum uppfylla þær
Morgunblaðið/Ásdís
Háskólaprófessorinn Ole Togeby telur að það verði að kenna nemendum að koma skoðunum sínum á framfæri
á þann hátt að þær nái til annarra og hafi áhrif á þann sem les eða hlustar.
kröfur sem gerðar eru í háskóla.
Ég er því kominn á þá skoðun að
danska menntakerfinu hafi ekki
tekist að kenna ungu fólki að tjá
sig í rituðu máli og breytinga sé
þörf.“
Ekki í takt við nútímann
„I nútímasamfélagi eru gerðar
sífellt meiri kröfur til einstakl-
ingsins og þess að hann geti tjáð
sig í rituðu máli. í könnun sem
gerð var fyrir nokkrum árum í
Danmörku kom fram að um
helmingur fólks á aldrinum 15-60
ára gat ekki skrifað nógu góðan
texta fyrir það starf sem það
gegndi. Þetta er mjög slakur
árangur og ég held að skólinn
verði að gera mun betur til þess
að undirbúa nemendur sína fyrir
lífið. í eldri könnun kom fram að
einungis 5-10% fólks hafa nokk-
urn tíma skrifað grein í dagblað
eða tekið til máls á opinberum
fundum eins og t.d. hverfafund-
um.
Lýðræðið byggir á þátttöku
fólks í umræðum um málefni
samfélagsins og því verða þegn-
arnir að geta sett skoðanir sínar
fram hvort sem er á opinberum
fundum eða með því að skrifa
greinar í blöð. Ef stór hluti þegn-
anna á erfitt með að tjá sig er
lýðræðið varla nema orðin tóm.“
Landbúnaðarháskdlinn á Hvanneyri
N útímabúskapur
krefst öfliigrar
fagmenntunar
HINN 1. júlí 1999 tóku gildi ný lög
um búnaðarfræðslu nr. 57/1999 og
leystu af hólmi búfræðslulögin frá
1978. Með þessum nýju lögum er
formlega stofnaður landbúnaðarhá-
skóli á Hvanneyri sem tekur við
verkefnum Bændaskólans á Hvann-
eyri.
Magnús B. Jónsson, rektor skól-
ans, segir að sú ákvörðun að stofna
formlega til landbúnaðarháskóla í
stað þess að viðhalda hinu íyrra
skipulagi sýni þann metnað sem
löggjafinn hefur fyrir menntun í
landbúnaði og eflingu hans í fram-
tíðinni. „Margir sjá landbúnað að-
eins fyrir sér sem atvinnuveg þar
sem færri og færri hendur sífellt
tæknivæddari atvinnuvegar full-
nægja þörf okkar fyrir matvæli.
Frumframleiðsla matvæla er aðeins
hluti landbúnaðar framtíðarinnar.
Landbúnaður er miklu víðtækari
starfsemi og spannar í raun allt ferl-
ið frá mold til matar. Landbúnaður
er einnig varðveisla og vemdun
landkosta því fagþekking á sviði
landbúnaðar er nauðsynleg svo að
unnt sé að skila landinu til komandi
kynslóða í jaftigóðu eða betra
ástandi en tekið er við því,“ segir
hann.
Að sögn Magnúsar kemur þessi
skilningur ótvírætt fram í mark-
miðsgrein nýrra búfræðslulaga. Þar
segir í 3. gr. laganna að „með búnað-
arfræðslu er átt við skipulegt nám
og kennslu, rannsóknir, fræðslu og
aðra leiðsögn er lýtur að vörslu,
meðferð, ræktun og nytjun lands,
annarra jarðargæða og búfjár til
framleiðslu matvæla og hráefna til
iðnaðarframleiðslu eða annarrar
verðmætasköpunar og markaðs-
setningu þeirra afurða, svo og
vemdun lands og endurheimt land-
kosta.“
Nýjar áherslur í starfí skólans
Eitt ár er nú liðið frá gildistöku
laga um búnaðarfræðslu og að sögn
Magnúsar hefur á þessu fyrsta
starfsári verið unnið að verkefnum
sem eiga að treysta frekari starf-
semi skólans. Hann segir enn frem-
ur að nú hafi verið mörkuð heildar-
stefna um þau faglegu áhersluatriði
sem Landbúnaðarháskóhnn á
Hvanneyri vinnur eftir á sviði
kennslu og í vali rannsóknar- og þró-
unarverkefna á næstu misserum.
í fyrsta lagi verður lögð mikil
áhersla á eflingu búrekstrar og
stjómunar með áherslu á auðlinda-
hagfræði og vistbókhald jafnhliða
hefðbundnum búrekstrarfræðum.
Annað atriðið snýst um umsjá og
ræktun landsins bæði innan túns og
utan; ræktun til jarðvegsvemdar og
aukins fjölbreytileika gróðurlendis,
ræktun fóðurs og iðnhráefnis svo og
hvers konar ræktun til þess að bæta
vfet þjóðarinnar í landinu.
í þriðja lagi er stefnt að skipulegri
nýtingu lands til margvíslegra þarfa
þar sem jöfnum höndum sé gætt
gæða landsins og menningarminja-
landslags og framtíðarhagsmuna
ýmissa landnotenda.
„Með þessum megináherslum
teljum við okkur geta best tekist á
við það hlutverk okkar að vera at-
vinnuvegatengdur háskóli sem þarf
að taka mið af þeim vandamálum
sem atvinnuvegurinn er að glíma við
hveiju sinni en jafnframt vera
virkur í því að móta hinn nýja tíma
þar sem sambýli þéttbýlis og dreif-
býlis og umhverílsmálin verða æ
meira áberandi í umræðunni um
nýtingu landkosta,11 segir Magnús.
Meginhluti hins faglega starfs fer
fram í íjórum fagdeildum sem eru
jarðræktar- og landnýtingardeild,
búfjárdeild, bútækni- og rekstrar-
deild og umhverfis- og skipulags-
deild sem annast munu skipulag
rannsókna og kennslu á viðkomandi
fagsviði.
Háskólanám á þremur
námsbrautum
Ný námskrá hefur verið staðfest
af landbúnaðarráðherra og býður
skólinn upp á háskólanám á þremur
námsbrautum. Háskólanámið tekur
að lágmarki þijú ár og að því loknu
útskrifast nemendur með B.Sc.-próf
til 90 eininga í búvísindum. Að þessu
námi loknu eiga nemendur kost á að
bæta við sig 30 eininga sémámi og
rannsóknarþjálfun og útskrifast að
því loknu með kandídatspróf í búvís-
indum.
Námsbrautimar þrjár em í bú-
fræði, landnýtingu og umhverfis-
skipulagi. Tvær þær síðasttöldu era
nýjar námsbrautir í háskólanámi og
hafa ekki staðið til boða hér á landi
áður. Námsbraut í landnýtingu tek-
ur fyrir skipulag landnýtingar í
dreifbýli með áherslu á aðferðir við
nýtingu og umhirðu úthaga. „Þetta
er því nám sem er sérstaklega miðað
við þarfir þeirra sem hafa áhuga á
landgræðslu og skógrækt og vilja
stunda háskólanám og fá sérhæf-
ingu á því sviði,“ segir Magnús.
Námsbraut í umhverfisskipulagi
fjallar um náttúra landsins og fé-
lagslegar aðstæður íbúa þess. Miðað
er við að nemendur verði færir um
að þróa og móta búsetulandslag,
m.a. út frá fagurfræðilegum og um-
hverfistengdum sjónarmiðum.
Að sögn Magnúsar hefjast allar
námsbrautimar með sérstöku
starfsnámi þar sem nemendur
kynnast af eigin raun þeim atvinnu-
vegi sem njóta á þjónustu þeirra að
námi loknu. „Þannig kynnast nem-
endumir því umhverfi sem síðar
verður starfsvettvangur þeirra,"
segir hann.
Þá era á fyrstu námsönn sérstak-
ir áfangar þar sem fjallað er um
nokkur grandvallaratriði er snerta
hvert hinna þriggja námssviða.
Starfsmenntun verðandi bænda
Landbúnaðarháskólinn á Hvann-
eyri veitir einnig starfsmenntun á
framhaldsskólastigi í landbúnaði og
tengdum greinum. „Þessi sérstaða
gerir það að verkum að umhverfi
starfsmenntunar í landbúnaði og há-
skólamenntunar er tvinnað saman í
eina heild sem gagnast báðum
námsstigunum,“ segir Magnús.
Skólinn býður þeim sem óska eft-
ir fagmenntun í landbúnaði upp á
fjölbreytta starfsmenntun með
áherslu á nautgriparækt og sauð-
fjárrækt. Valgreinamar era einnig
margar en hrossarækt, landbætur í
úthaga, skógrækt og búsmíði era
nokkur dæmi um þær.
Námstími búnaðamámsins er
fjórar annir þar sem þrjár eru á
Hvanneyri og ein í námsdvöl undir
handleiðslu bónda á sérstökum
kennslubúum sem skólinn semur
sérstaklega við. „Það er vert að
nefna að búfræðinámið sem er sam-
bland af bóklegum og verklegum
greinum er í lifandi og nánum
tengslum við atvinnuveginn og er
því traustur undirbúningur fyrir bú-
skap. Auk staðbundins náms er boð-
ið upp á starfsmenntanám í fjar-
kennslu sem miðast við þarfir
starfandi bænda. Slíkt nám er
skipulagt einstaklingsbundið fyrir
hvem nemanda," segir Magnús.
Að sögn Magnúsar krefst nútíma-
búskapur öflugrar fagmenntunar.
„Slíkt er þó engan veginn nægjan-
legt til þess að standast samkeppni
framtíðarinnar. Sldlvirkt endur-
menntunarstarf er lykillinn að sam-
keppnishæfni og framtíð landbúnað-
ar hér á landi sem allsstaðar annars
staðar. Því hefur endurmenntunar-
deild skólans verið að eflast á und-
anfómum árum og nú bjóðum við
upp á 60-70 námskeið á ári hveiju
og þau sækja um 1.000 þátttakendur
á ári. Samstarf og samvinna stofn-
ana landbúnaðarins í endurmennt-
unarmálum atvinnuvegarins er
mjög mikil og hefur skilað marg-
háttuðum nýjungum og nýbreytni
inn í atvinnuveginn á undraskömm-
um tíma,“ segir hann.
Víðtækt samstarf
Að sögn Magnúsar á Landbúnað-
arháskólinn á Hvanneyri í víðtæku
samstarfi við aðrar stofnanir land-
búnaðarins. „Það eflir starfsemi
skólans og nemendur hans kynnast
sérfræðingum á flestum sviðum ís-
lensks landbúnaðar,“ segir hann.
Á Hvanneyri er staðsett bútækni-
deild Rannsóknarstofnunar land-