Morgunblaðið - 18.07.2000, Síða 44

Morgunblaðið - 18.07.2000, Síða 44
 MORGUNBLAÐIÐ 44 ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚLÍ 2000 nvau ci dagskrá i Netinu? ► Örgjörvi framtíðarinnar Tæknifyrirtækið Intel fékk Sigríði Sigurjónsdóttur, hönnuð hjá e-city í Hollandi, til þess að hanna örgjörva framtíðar- innar, sem hefur vakið mikla athygli. ► Hringitónar Hringitónar, myndir og tákn í GSM-síma er vinsæl þjónusta. Á Netinu geta notendur fengið margar ólíkar tegundir af tónum, myndum og táknum sem birtast á valmynd símans. ► Myndsímar . Myndsímar þykja þarfaþing fyrir heyrnarlausa, en með s þeim geta þeir auðveldlega rætt sín á milli á táknmáli. 5 ► Prentarar með Ijósmyndagæði j Eftir því sem verð á prenturum, sem geta lesið minniskort * starfrænna myndavéla, hefur lækkað verður auðveldara að * kaupa sér prentara sem skila myndum í Ijósmyndagæðum. I fttwgttsiMftfetfe H UMRÆÐAN Félagsmálaráðherra hefur ákveðið að Jafn- réttisstofa skuli vera á Akureyri. Upphaf þessa máls má rekja til ummæla í áliti félags- málanefndar Alþingis í vor um frumvarp að lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla. Ummælin lúta að því að vegna nú- tímatækni þurfi stofn- anir ekki að vera bundnar við ákveðinn stað á landinu. Þarna er einblínt á málið frá tæknilegum sjónarhóli. Litið er fram hjá fé- lagslegum og hagrænum atriðum en því hefur reyndar verið spáð að upp- lýsingabyltingin leiði til þess að byggð styrkist á höfuðborgarsvæð- inu og auki flutninga fólks af lands- byggðinni þangað, sbr. grein Sveins Ólafssonar, bókasafns- og upplýs- ingafræðings í Vísbendingu 16. júní 2000. Hér verður þó hvorki fjallað um félagslegan þátt málsins né svarað dylgjum félagsmálaráðherra í garð starfsmanna Skrifstofu jafnréttis- mála; það hafa aðrir gert. Ekki skal heldur tekin afstaða til stefnumörk- unar um það hvar á landinu ríkisstofnanir skuli hafa aðsetur. Hér á eftir mun ég víkja nokkrum orðum að þeirri réttmætu kröfu starfsmanna að eðli- lega - og löglega - sé staðið að ákvörðunum um aðsetur og flutning ríkisstofnana. Löggjafínn skal ákveða aðsetur ríkisstofnana í dómi Hæstaréttar í málinu um Landmæl- ingar Islands frá 18. desember 1998 segir að „ákvörðun um aðsetur ríkisstofnun- ar [sé] þess eðlis að um hana skuli mælt í lögum.“ Af því leiðir að löggjafanum er óheimilt að framselja öðrum vald til þess að taka ákvörðun um aðsetur ríkisstofnunar - rétt eins og ekki má fela ráðherra að leggja á skatta eða ákveða refsiramma. Nefndarálit dugar ekki Ummæli í þingnefndaráliti upp- fylla ekki kröfur hæstaréttardóms- ins um að ákvörðun um aðsetur ríkis- stofnunar skuli tekin með lögum. Nýleg ummæli félagsmálaráðherra Ríkisstofnanir Ummæli félagsmálaráð- herra að Alþingi hafí ákveðið að þessi stofnun yrði ekki á höfuðborg- arsvæðinu segir Gísli Tryggvason ekki standast. um að Alþingi hafi ákveðið að þessi stofnun yrði ekki á höfuðborgar; svæðinu standast ekki heldur. I fyrsta lagi er aðeins um að ræða al- menna ábendingu í nefndaráliti um að hin „nýja Jafnréttisstofa gæti rækt hlutverk sitt jafnt á lands- byggðinni sem á höfuðborgarsvæð- inu. Með nútímatækni hafa mögu- leikar á fjarvinnslu margfaldast og fyrirtæki og stofnanir þurfa ekki að vera bundin við ákveðinn stað á land- inu.“ I öðru lagi felur álit þingnefnd- ar ekki í sér afstöðu Alþingis nema í tengslum við tiltekna breytingartil- lögu enda tekur Alþingi einungis ákvarðanir í heyranda hljóði. Meiri kröfur við flutning Meginröksemdir Hæstaréttar fyr- ir niðurstöðu í Landmælingamálinu voru þessar: „Ákvörðun um heimili stofnunar og varnarþing er meðal grundvallaratriða í skipulagi hennar. Ljóst er að miklu skiptir fyrir starf- rækslu stofnunar hvar henni er fyrir komið strax í upphafi og ekki skipta Flutningur ríkisstofnana Gísli Tryggvason Lögmál markaðarins í stað fiskveiðilögreglu AÐ undanförnu hafa þær sögusagnir verið háværari en oft áður að þorski sé kastað fyrir borð. Brýna nauðsyn ber til að stöðva þessa sóun. Til þess er gott ráð, lög- mál markaðarins. Þær aðstæður geta skapast að þorskafli reynist meiri en for- sendur fískifræðinga gerðu ráð fyrir þegar þorskkvótinn var ákveðinn. Ástæðurnar geta verið margvísleg- ar; þorskurinn gefur sig betur en í meðal- ári, gæftir góðar eða meðafli við aðrar veiðar mikill, þorskstofninn vaxandi og því í betra ástandi en hægt er að búast við í meðalárferði. Við þessar aðstæður verður þorsk- aflinn að meðtöldu brottkasti meiri en þorskkvótinn og kvótaverð hækkar. Þorskkvóti er nú svo til ófáanleg- ur á markaði og verðið hærra en á undirmálsþorski og annars flokks þorski. Enginn hvati er því fyrir út- gerð eða sjómenn að koma með þennan afla að landi. í mörgum til- fellum þarf að borga með þessum afla, því kvótinn er verðmætari en landaður afli. Þá er það lögbrot að landa afla án kvóta. Þetta leiðir til þess að meðafla er kastað fyrir borð. Ekki eru til neinar áreiðanlegar tölur um brottkast en ef það er á bilinu 2% til 10% af aflaverðmætum nema töpuð útflutningsverðmæti 2 til 10 milljörðum króna. Sögur af brottkasti hafa leitt til þess að fram hafa komið háværar kröfur um aukið eftirlit með veið- um. Þetta aukna eftirlit mun kosta verulega fjármuni sem væri betur varið í annað. Hagræn lausn í stað þess að löndun afla án kvóta sé lögbrot á jafnan að vera hægt að kaupa kvóta á verði sem tryggir að hagkvæmara sé að landa meðafla, undirmáls- fiski og annars flokks hráefni en kasta brott. Á ofveiddum fiski- stofnum þarf verðið þó að vera það hátt að ekki sé fýsilegt að stunda rányrkju. Hagnaðarvonin á að vera meiri við veiðar á öðrum fiskstofnum með lægra kvótaverð. Löggjafinn þarf að setja lög sem skylda sjávarútvegsráðuneyt- ið til að selja viðbót- araflakvóta á hæfilegu verði, t.d. 60% af verð- mæti landaðs afla, þegar frjálst markaðsverð á kvóta fyrir tiltekna fisktegund er orðið það hátt að það hvetur sjómenn og útgerðir til að kasta henni fyrir borð. Kvótinn Nauðsynlegt er að stýra verði á kvóta þannig, segir Gunnlaugur H. Jónsson, að löndun á físki sé hagkvæmari en brottkast. Hvort sem hátt markaðsverð á kvóta stafar af of mikilli sókn eða því að stofninn er í uppsveiflu er kvótasala sjávarútvegsráðuneytis- ins rétt hagræn lausn. Ef stofninn er í uppsveiflu virkar kvótasala í stað aukningar á kvóta eins og verðjöfnunarsjóður til útjöfnunar á hagsveiflum innan sjávarútvegsins. Ef sóknin er of mikil miðað við þol fiskistofna vinnur kvótasalan gegn offjárfestingu í greininni. Hagræn lausn mun færa ríkis- sjóði auknar tekjur í stað þess að ríkissjóður þurfi að kosta auknum fjármunum til lögreglustarfa á haf- inu og í höfnum landsins. Hún mun auka útflutning á sjávarafurðum um milljarða og þess má vænta að þjóðarframleiðslan aukist um tvö- falda þá upphæð vegna margfeldis- áhrifa útflutningsgreina á aðrar greinar svo sem byggingariðnað og þjónustu. Til þess að forðast misskilning verður að taka fram að ekki er ætl- unin að veiðikvótar verði almennt ákveðnir það litlir að ríkið þurfi á hverju ári að selja verulegan kvóta til að koma á jafnvægi. Mikilvægt er að fiskifræðingar áætli fiskveiði- kvóta í samræmi við bestu vísinda- lega þekkingu og að sala á kvóta verði aðeins ákvörðuð þegar kvóta- verð tiltekinnar fisktegundar er orðið það hátt að það hvetur til brottkasts. Sala á viðbótarkvóta getur verið nauðsynleg fyrir þorsk og aðrar fisktegundir sem fást sem meðafli með öðrum afla en á ekki við um síld, loðnu, rækju, eða út- hafskarfa enda fást þessar tegundir aðeins að litlu leyti sem meðafli. Tilbúið dæmi Um þessar mundir er verð á þorskkvóta 110 krónur á hvert kíló. Grásleppukarlinum þykir því ekki fýsilegt að kaupa þorskkvóta. Þægilegra og hagkvæmara er fyrir hann að kasta brott þorski sem vill- ist í netin. Sjómenn og útgerðar- menn með takmarkaðan þorsk- kvóta freistast til að kasta verð- minni þorski fyrir borð í stað þess að landa honum, því þeir vita að í ár er auðvelt að veiða upp í kvótann þótt aðeins sé landað verðmætasta fiskinum. Þeir hegða sér í samræmi við hagræn lögmál og því er mikil- vægt að kvótakerfið gefi vísbend- ingar um það hvaða hegðun er hag- kvæmust fyrir nýtingu auðlindar- innar í heild. Gefum okkur að fyrirfram hafi verið ákveðið að sjávarútvegsráðu- neytið selji þorskkvóta á 65 krónur kílóið ef verðið fer yfir þau mörk (hefði þótt óheyrilegt fyrir áratug þegar kvótinn seldist á fáeinai- krónur). Ennfremur að seldur væri 20.000 tonna viðbótarþorskkvóti, sem bættist við landaðan afla í stað Gunnlaugur H. Jónsson B

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.