Morgunblaðið - 25.08.2000, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2000 31
Áfram veginn
NÝLEGA var greinarhöfundur
að aka um Hvalfjarðargöngin. í
gangamunnanum að norðan hófst
ökuferðin niður brekkuna á sextíu
kílómetra hraða. Allir sem hafa ek-
ið um göngin vita það að augað þarf
að venjast birtunni í þeim á fyrstu
metrunum þegar ekið er inn í þau
úr sólskini og birtu.
Á eftir mér var einn af hinum
stóru og myndarlegu jeppum sem
fylla nú vegina og hann gaf mér
myndarlegt flaut og líkaði greini-
lega ekki þessi hægagangur. Ekki
tjáði þótt að ég færi upp í hámarks-
hraðann. Jeppinn skaust fram úr
mér í göngunum að næsta bíl og fór
svo fram úr honum þegar tækifæri
gafst. Vonandi hefur maðurinn
komist á réttum tíma á leiðarenda,
en ljóst var að hraðinn á honum
gegnum göngin var að minnsta
kosti níutíu eða meira ef möguleik-
ar voru að koma því við.
Þetta litla atvik er minnisstætt
vegna þess að þetta var einmitt þá
sorglegu daga í umferðinni þegar
hún hafði tekið sem mestan toll af
fólki í blóma lífsins. Umræðan í
fjölmiðlum var mjög mikil um hrað-
akstur og afleiðingar hans. Versl-
unarmannahelgin og vikan á eftir
var að baki með sínum hörmulegu
atburðum.
Vegakerfið og hraðaksturinn
Það er alveg ljóst að síðan stór
hluti af þjóðvegum landsins var
lagður með bundnu slitlagi hefur
umferðarhraði aukist. Bílakostur-
inn býður upp á hraðakstur, bílar
eru vandaðri, liggja betur á vegi og
eru kraftmeiri en áður. Þetta veld-
ur þeirri blekkingu að það sé í lagi
að liggja vel á öðru hundraðinu og
keyra fram úr þeim í sífellu sem
halda sig við hámarkshraðann, níu-
tíu kílómetra.
Aðalatriðið í akstri er að geta
brugðist við óvæntum aðstæðum.
Hámarkshraði er miðaður við bestu
aðstæður. Ýmislegt getur borið út
af. Óvæntar hindranir geta orðið á
veginum og það sem er nauðsynlegt
að festa sér í minni er að vegakerfið
er ekki fullkomið. Bundið slitlag
Umferðarmál
Þrátt fyrir þessa
hörmulegu atburði,
segir Jón Kristjánsson,
má ekki leggja árar í
bát, en tala hvar sem
því verður við komið
______fyrir bættri___
umferðarmenningu.
breytir þar ekki neinu um. Vega-
kerfið er þar sem best lætur ein ak-
rein í hvora átt með bundnu slitlagi
og er skilið á milli með málaðri línu,
slitinni eða heilli eftir því hvort
framúrakstur er leyfður eða hindr-
anir eru á útsýni framundan. Is-
lensk veðrátta, stormur, regn,- frost
og þýða í öllum sínum myndum
hefur áhrif á færðina og krefst
varkárni.
Vandinn er að meta þessar að-
stæður rétt og halda sig við há-
markshraðann sem er miðaður við
bestu aðstæður. Ef allir gerðu það
gengi umferðin greiðlega fyrir sig.
Vandinn er að allir haldi sem jöfn-
ustum hraða.
Greinarhöfundur hefur keyrt það
mikið á vegum landsins að hann tel-
ur sig geta fullyrt að hraðakstur er
afar útbreiddur á íslenska vega-
kerfinu. Það er allt of algengt að
bílar skjótist fram úr öðrum sem
eru á hámarkshraða og hverfl á
skömmum tíma. Þetta þýðir ofsa-
akstur allt að 150 kílómetrar á
klukkustund. Þá er komið langt út
fyrir þau mörk sem vegakerfið býð-
ur upp á, jafnvel við fullkomnustu
aðstæður, og lítið hægt að gera ef
eitthvað ber út af.
Forgangsmálin í vegagerð
Varðandi forgangsmál í vega-
framkvæmdum hefur tvöföldun
brúa verið ofarlega í umræðunni í
kjölfar rútuslyssins fyrir norðan
Grímsstaði. Það verkefni er nauð-
synlegt, en það er langt í land að
því ljúki. Annað nauðsynjamál er að
fækka malarvegum sem bera mikla
umferð. Slysin á þeim eru allt of
mörg þar sem erlendir ferðamenn
eiga í hlut og það fjölgar mjög þeim
íslendingum sem enga þjálfun fá í
að aka á þessum vegum. Malarkafl-
ar sem slíta sundur kafla með
bundnu slitlagi eru stórhættulegir
og því hættulegri eftir því sem slit-
lagið verður stærri hluti af vega-
kerfinu.
Hvað er til ráða?
Sú slysaalda sem verið hefur í
sumar veldur öllum sem um hana
hugsa miklum áhyggjum. Það er
farið af stað með
umferðarátök og
Umferðarráð reyn-
ir að halda uppi
áróðri í fjölmiðlum
fyrir bættri um-
ferðarmenningu.
Minnt er á þau
hörmulegu slys sem
verða í umferðinni
með bílflökum við
fjölfarnar umferð-
aræðar, en allt
kemur fyrir ekki. I
önnum hversdags-
ins og hringiðu lífs-
ins vilja allar þessar
aðvaranir gleymast
og menn aka áfram í þeirri trú að
ekkert komi fyrir þá, bara hina.
Þrátt fyrir þessa hörmulegu at-
burði má ekki leggja árar í bát, en
tala hvar sem því verður við komið
fyrir bættri umferðarmenningu.
Úmferðarmannvirkin eru einn
þáttur málsins, ökukennslan annar,
löggæslan sá þriðji, áróðurinn sá
fjórði, fræðsla til útlendinga um
akstur á íslandi sá fimmti. Alla
þessa þætti þarf að skoða. Ég er
þeirrar skoðunar að aukin löggæsla
og sýnilegri hafí gífurlega mikil
áhrif í umferðinni. Nærvera lög-
reglu hefur mikil áhrif á hrað-
aksturinn sem er stórt vandamál.
Það þarf að leita leiða til þess að
efla þennan þátt. Mér er alveg ljóst
að þarna getur verið spurning um
fjármagn og aukinn
mannafla.
Ég hygg einnig að
nauðsyn beri til þess að
koma upp æfingasvæði
fyrir ökumenn, þar sem
þjálfað er í akstri við mis-
jafnar aðstæður. Um-
ræða um þetta hefur
skotið upp kollinum af og
til, en ekki orðið af fram-
kvæmdum.
Hin fjárhagslega hlið
Mannslíf verða aldrei
metin til verðs. Hins veg-
ar eru bein fjárhagsleg
áhrif af slysaöldunni aug-
ljós. Heilbrigðiskerfið þarf meira
fjármagn og tryggingarfélögin
hækka sín iðgjöld gífurlega og vísa
í tjónagreiðslur og greiðslur slysa-
bóta sem ástæður.
Ég hygg að ástæða væri nú til
þess að allir þeir sem koma að um-
ferðarmálum meti nú atburði liðins
sumars sameiginlega og reyni enn
að gera sér grein fyrir hvaða úr-
ræði séu áhrifamest til bóta. Þar á
ég við dómsmálaráðuneyti og lög-
reglu, Umferðarráð og fulltrúa
tryggingarfélaganna. Vandinn er
sá að ná betur til þjóðarsálarinnar
um forvarnir en nú er gert og virkja
betur áhuga almennings til þess að
bæta umferðarmenninguna.
Höfundur er alþingismaður.
Jón Kristjánsson
Gallabuxur 2.995 kr.
Peysur 2.495 - 2.995 kr.
Bolur 689 kr.

" - 's;% ‘ptí ■

HAGKAUP
Meira úrval - betri kaup