Morgunblaðið - 13.10.2000, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Nýja hag’kerfið
gagnast smærri
ríkjum bezt
Ráðgjafarnefnd EFTA, sem skipuð er full-
trúum vinnumarkaðarins í aðildarríkjunum,
stóð í gær fyrir ráðstefnu um tækifæri
„nýja hagkerfisins“ fyrir þróun efnahags-
mála í EFTA-löndunum. Auðunn Arnórs-
son hlýddi á nokkur erindi á ráðstefnunni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra, Olav Soleng, ráðuneytisstjóri
norska viðskipta- og iðnaðarráðuneytisins, og William Rossier, fram-
kvæmdastjóri EFTA, á ráðstefnunni á Hótel Sögu í gær.
UNDIR yfirskriftinni „nýtt
hagkerfí, ný landamæri"
(New Economy, New
Borders) fór í gær fram ráðstefna
ráðgjafarnefndar EFTA um horf-
ur og möguleika í þróun atvinnu-
lífs í EFTA-ríkjunum.
Ráðgjafarnefnd EFTA er skipuð
fulltrúum atvinnulífsins, þ.e. sam-
taka vinnuveitenda og launþega í
aðildarríkjum samtakanna, Is-
landi, Noregi, Sviss og Liechten-
stein. Ráðstéfnuna sátu fulltrúar
samtaka atvinnurekenda, ein-
stakra íýrirtækja óg launþegasam-
taka, auk embættismanna, sér-
fræðinga og stjómmálamanna.
Sérstakir gestir á ráðstefnunni
voru fulltrúar frá nokkrum land-
anna í Mið- og Austur-Evrópu sem
nú sækjast eftir inngöngu í
Evrópusambandið. Halldór As-
grímsson utanríkisráðherra, sem
gegnir um þessar mundir for-
mennsku í ráðherraráði EFTA,
sagði í opnunarávarpi sínu að
möguleikar „nýja hagkerfisins",
sem samkvæmt skilgreiningu
byggjast að méstu á nýtingu hug-
vits, væru smærri og landfræði-
lega einangraðri löndum eins og
Islandi mikilvægari en stærri og
miðlægari löndum svo sem Þýzka-
landi.
Upplýsingatæknibyltingin hefði
gert löndum á borð við ísland
kleift að yfirvinna marga ókosti
sem fylgja fjarlægðinni frá stærri
mörkuðum og litlum heimamark-
aði. íslenzkir atvinnurekendur
gætu nú, með hjálp hinnar nýju
tækni, tekið þátt í stærri markaði
og átt samskipti innan hans nánast
eins og væri landið runnið saman
við hinn stærri markað.
Alþjóðavæðingin fer saman við
upplýsingatæknibyltinguna og er
að mati Halldórs eitt helzta aflið
að baki þeirri sókn íslenzks efna-
hagslífs inn á nýjar brautir sem
hefur mátt sjá verða að veruleika
á síðustu árum.
EFTA hefur reynzt gagnlegt
og sveigjanlegt tæki
í þessu alþjóðlega samkeppnis-
umhverfi væri mikilvægt að
stjórnvöld sæju til þess að pass-
andi reglur væru settar sem ýttu
undir jákyæð áhrif þessarar þró-
unar en hömluðu gegn þeim nei-
kvæðu.
Ekki væri fram hjá því að líta að
alþjóðavæðingin hefði neikvæðar
hliðar. „Hlutverk stjórnvalda er að
reyna að sjá til þess að jákvæðu
áhrifin náist fram en hamla gegn
hinum neikvæðu," sagði Halldór.
EFTA hefði reynzt aðildarríkjun-
um gagnlegt og sveigjanlegt tæki
til að ná þessum markmiðum fram.
Undir þetta síðasta atriði tók í
sínu ávarpi William Rossier, fram-
kvæmdastjóri EFTA, en hann tók
í sumar við embætti af Kjartani
Jóhannssyni. Sagði hann EFTA-
ríkin vera á ýmsum sviðum efna-
hagslífsins meðal þeirra fremstu í
heiminum. EFTA ætti áfram að
hjálpa til við að halda þessu þann-
ig, en eins og þróun mála í Evrópu
væri um þessar mundir væri aldrei
að vita hversu lengi samtökin
fengju áfram gegnt þessu hlut-
verki sínu með skilvirkum hætti.
Efnahagsleg samvinna í álfunni
væri nú öll samkvæmt forsendum
Evrópusambandsins. Og það þyrfti
að taka sér tak til að reyna að sjá
til þess að efnahagsþróun Evróp-
uríkja drægist ekki aftur úr þró-
uninni í Bandaríkjunum.
Olav Soleng, ráðuneytisstjóri
norska iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytisins, lagði í sínu ávarpi
The Daily Telegxaph.
ELÍSABET Bretadrottning og
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, vottuðu í gær Donald
Dewar, forsætisráðherra skosku
heimastjórnarinnar, virðingu sína
en hann lést af völdum heilablæð-
ingar á miðvikudag, 63 ára að
aldri.
Dewar var einn af virtustu
stjórnmálamönnum Bretlands en
hann varð í fyrra forseti fyrsta
þings Skotlands frá árinu 1707,
þegar Skotar fengu takmörkuð
sjálfstjórnarréttindi samkvæmt
stjórnarskrárbreytingu bresku rík-
isstjórnarinnar. Hann er almennt
talinn hafa gert valdaframsalið
mögulegt með því að útiloka hug-
myndir skoskra þjóðernissinna um
fullt sjálfstæði.
í yfirlýsingu frá Buckingham-
höll í gær segir að drottningin sé
„afar sorgmædd" vegna láts
Dewars. „Umhyggja hans fyrir
Skotlandi og öllu sem því tengist
var alþekkt og framlag hans til
hins sögulega valdaframsals á síð-
ustu árum var gífurlegt. Hennar
hátign hefur haft hans vísu ráð í
hávegum og veit hversu mjög hans
verður saknað." Tony Blair kvaðst
hafa orðið fyrir óbætanlegum missi
við fráfall Dewars. „Eg mun fyrst
og fremst minnast hans sem góðs
vinar, hann var fyndinn, laus við
yfirdrepskap, hlýr og traustur,"
sagði forsætisráðherrann. William
Haguc, leiðtogi íhaldsflokksins, og
Charles Kennedy, leiðtogi Frjáls-
lynda demókrataflokksins, vottuðu
Dewar einnig virðingu sína og
Kennedy sagði hann hafa verið
einn af sfðustu „heiðursmönnun-
’ um“ í breskum stjórnmálum.
Ógerlegt að bjarga lífí hans
Dewar gekkst undir hjarta-
skurðaðgerð í maí síðastliðnum og
hafði nýverið hafið störf að nýju er
hann hrasaði í tröppunum við emb-
ættisbústað sinn í Edinborg á
þriðjudag og hlaut höfuðhögg.
Hann hélt þó til vinnu en kvartaði
síðar um daginn yfir vanliðan og
var fluttur á sjúkrahús. Heilsa hans
versnaði um kvöldið og rannsókn
leiddi í Ijós að æð í heila hafði
brostið. Hann var þá fluttur á gjör-
áherzlu á að „nýja hagkerfið“ virti
í eðli sínu engin landamæri og rík-
isstjórnir hefðu aðeins takmarkaða
möguleika á að hafa stjórn á því.
Fjárfesting í rannsóknum
og þróun lykilatriði
Það sem lofar beztum árangri til
að þessi þróun skili sem mestum
þjóðhagslegum ágóða segir Soleng
að sé fjárfesting í menntun og
rannsóknum.
Aðrir fyrirlesarar ráðstefnunnar
gæsludeild ann-
ars sjúkrahúss
en læknar sögðu
í gær að ógern-
ingur hefði verið
að bjarga lífi
hans. Dr. Charl-
es Swainson, yf-
irlæknir á West-
ern-sjúkrahúsinu
í Edinborg, sagði
að Dewar hefði tekið inn blóðþynn-
ingarlyf eftir hjartaaðgerðina og
því hefði ekki verið unnt að bjarga
li'fi hans með skurðaðgerð.
Dewar var úrskurðaður látinn
sköinmu eftir hádegi á fimmtudag.
Heiðarlegur og virtur
stjórnmálamaður
Donald Dewar fæddist í Glasgow
árið 1937 og lauk prófi í lögum frá
Glasgow-háskóla. Hann var fyrst
kjörinn á breska þingið fyrir
Verkamannaflokkinn í kjördæminu
Suður-Aberdeen árið 1966 en
missti þingsætið í hendur fram-
bjóðanda Ihaldsflokksins fjórum
árum síðar. Sama ár skildi hann við
eiginkonu sína eftir sex ára hjóna-
band og hermt er að skilnaðurinn
hafi verið honum þungt áfall. Hann
helgaði líf sitt algerlega stjórnmál-
unum og komst aftur á þing fyrir
kjördæmi í Glasgow árið 1978.
Dewar varð nokkru síðar formaður
þingnefndar um málefni Skotlands
og síðan talsmaður Verkamanna-
flokksins í Skotlandsmálum. I ríkis-
stjórn Tonys Blairs fór hann með
málefni Skotlands. Dewar var kjör-
inn á skoska þingið á síðasta ári og
varð forsætisráðherra heimastjórn-
arinnar þótt Verkamannafiokkur-
inn hafi ekki náð hreinum meiri-
hluta í kosningunum.
Dewar tilheyrði miðjuarmi
Verkamannaflokksins og var góð-
vinur Johns Smiths, forvera Blairs
sem féll skyndilega frá árið 1994.
Hann tók þátt í baráttunni fyrir
heimastjórn Skotlands frá því á
sjöunda áratugnum en var þar,
eins og í landsmálunum, í hópi hóf-
samra.
Jafnt samherjar og and-
stæðingar Dewars lýstu honum
sem heiðarlegum, gáfuðum, stað-
lögðu einnig mikið upp úr þessu
atriði, þar á meðal Peter Brennan,
forseti samtaka atvinnurekenda á
írlandi, en það er einmitt lítið land
á jaðri Evrópu sem hefur með
markvissum hætti nýtt sér tæki-
færi „nýja hagkerfisins“ til þess að
bæta alþjóðlega samkeppnisstöðu
sína og stuðla að stöðugum hag-
vexti.
Sagði Brennan skilvirkt sam-
starf stjórnenda í atvinnulífinu,
stjórnvalda og menntakerfisins
hafa átt stóran þátt í uppskriftinni
að því mikla hagvaxtarskeiði sem
írar hafa uppskorið á síðustu ár-
um.
Dagskrá ráðstefnunnar skiptist í
tvennt, í fyrri hlutanum var sjón-
um beint að tækifærum nýja hag-
kerfisins og í síðari hlutanum að
nýjum hlutverkum og skuldbind-
ingum sem það hefur í för með
sér. Davíð Stefánsson, stjórnsýslu-
fræðingur hjá Samtökum atvinnu-
lífsins og varaformaður ráðgjafar-
nefndar EFTA, stýrði fyrri
hlutanum en Pierre Weiss, starfs-
bróðir hans úr samtökum sviss-
neskra atvinnurekenda, hinum síð-
ari. Inngang og lokaorð flutti Jon
Ivar Nálsund, alþjóðatengslastjóri
norska alþýðusambandsins, en
hann er formaður ráðgjafarnefnd-
ar EFTA.
Dagskrá ráðstefnunnar lauk
með kvöldverði í Þjóðmenningar-
húsinu við Hverfisgötu í boði utan-
ríkisráðherra.
fóstum og skemmtilegum manni.
Hann barst ekki á og þótti skera
sig úr hópi stjórnmálamanna fyrir
hversdagslega framkomu og lát-
lausan málflutning.
Fráfall Dewars mun hafa mikil
áhrif á skosk stjórnmál
Jim Wallace, leiðtogi fijálslyndra
demókrata í Skotlandi og aðstoðar-
forsætisráðherra í skosku heima-
stjóminni, sagði að Dewar hefði
lagt grunninn að skoska þinginu og
að komandi kynslóðir myndu minn-
ast hans fyrir það. Wallace mun
gegna embætti forsætisráðherra
fyrst um sinn og Henry McLeish,
sem fer með nýsköpunar- og end-
urmenntunarmál 1 skosku stjórn-
inni, verður talsmaður Verka-
inannafiokksins í Skotlandi.
Skoska þingið var kallað saman
úr þinghléi í dag og samkvæmt
reglum þess verður að skipa nýjan
forsætisráðherra innan 28 daga.
McLeish er talinn líklegasti arftaki
Dewars en að sögn forystumanna
Verkamannafiokksins hefur ekki
verið tekin ákvörðun um hver muni
fylla skarð hans. Ef McLeish sækist
eftir embættinu er talið ólíklegt að
mótframboð komi fram vegna
hinna viðkvæmu aðslæðna. Fimm
Skotar silja nú í brcsku ríkisstjórn-
inni en utanríkisráðherrann Robin
Cook tók strax af öll tvímæli um að
hann hefði áhuga á starfinu og þeir
Gordon Brown, John Reed, Alistair
Darling og Irvine lávarður þykja
heldur ekki líklegir til að sækjast
eftir því.
Gera má ráð fyrir að andlát
Dewars muni hafa mikil áhrif á
skosk stjórnmál, ekki hvað síst á
stöðu Verkamannaflokksins sem
hefur nú misst sitt beittasta vopn.
Búist er við að gengið verði til
þingkosninga í Bretlandi á næsta
ári og nýleg skoðanakönnun gefur
til kynna að skoski Þjóðarfiokkur-
inn njóti jafnmikils fylgis og
Verkamannaflokkurinn. Því er
ljóst að forystumenn flokksins í
Skotlandi þurfa að hcrða róðurinn.
Einnig er útlit fyrir að flokksins
biði crfiður tími á skoska þinginu
þar sem sætta þarf andstæð sjónar-
mið.
9
g
Q
c-
O
Develop 10
NAGLAVÖRUR
KYNNING
í Lyfju
Hafnarfirði
dag kl. 14-18
NYTT A MARKAÐINUM
naglaherðir án formalíns
KYNNINGARTILBOÐ
• Þú kaupir tvennt og færð naglalakk í
kaupbæti. ;■
• Handáburður fylgir naglabandanæringu.
DEVELOP 10 fæst í öllum verslunum Lyfju.
c£b LYFIA
Íslensk\ítalska
I
5
-o
D
§
m
5
D
%
5
-a
§
D
§
O
-o
D DEVELOP10 DEVELOP10 developIO o
Andlát forsætisráðherra skosku heimastjórnarinnar
Virtur stjórnmála-
maður syrgður