Morgunblaðið - 13.10.2000, Síða 34

34 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þyrnar og rósir, Sýnisbók íslenskra bókmennta á tuttugustu öld, komin út
A að endurspegla
strauma, stefnur
og tísku hvers tíma
NYVERIÐ kom út bókin Þyrnar og
rósir, Sýnisbók íslenskra bók-
mennta á tuttugustu öld. Höfundar
bókarinnar eru menntaskólakenn-
ararnir Kristján Jóhann Jónsson,
sem kennir við Menntaskólann við
Sund, Sigríður Stefánsdóttir, kenn-
ari við Menntaskólann í Hamrahlíð,
og Steinunn Inga Óttarsdóttir sem
kennir við Menntaskólann í Kópa-
vogi. Öll hafa þau umtalsverða
reynslu af því að kenna ungu fólki
bókmenntir. Titill bókarinnar er
sóttur í hið alkunna „íslendingaljóð
Jóhannesar úr Kötlum. Hvort sem
krýnist þessi þjóð/ þyrnum eða rós-
umý hennar sögur, hennar ljóð, /
hennar líf vér kjósum. Þá kallast
heiti bókarinnar á við heiti á nýlegri
bók Heimis Pálssonar, Sögur, ljóð
og líf. I formála segir að heildarsafn
úr íslenskum nútímabókmenntum
hafi lengi vantað til kennslu í fram-
haldsskólum þó að nokkur smá-
sagna- og ljóðasöfn hafi verið í boði
fyrir nemendur. Það sé á margan
hátt erfítt ef ekki hreinlega ómögu-
legt að velja texta í bók af þessu tagi
svo að allir verði sáttir. Einnig taka
bókarhöfundar það fram að textarn-
ir sem birtast í bókinni séu ekki
endilega sýnishorn af því besta sem
skrifað hefur verið á öldinni, heldur
séu þeir valdir með það í huga að
þeir endurspegli strauma, stefnur
og tísku hvers tíma. I stuttu spjalli
við bókarhöfundana þrjá kom fram
að bókin átti sér nokkurn aðdrag-
anda.
„Við vorum að þessu með
kennslu, segir Sigríður Stefánsdótt-
ir. „Byrjuðum í mars líklegast og
bókin kom svo út um áramót. Sem
sagt rúmu ári seinna.
Þið hafið væntalega haft það til
hliðsjónar við val ykkar að gefa sem
breiðasta mynd af íslenskum nú-
tímabókmenntum?
„Já, við vorum að reyna það en
vorum nú reyndar líka með bók
Heimis Pálssonar til hliðsjónar. Þar
fer hann yfir tímabilið og nefnir
ýmsa höfunda. Við tókum líka höf-
unda sem hafa ekki verið að öllu
leyti viðurkenndir í svona bók-
menntasögum til dæmis Guðrún frá
Lundi og fleiri konur en dæmi eru
um áður. Þeirra hlutur er svolítið
réttur í bókinni. Það er hátt hlutfall
kvenna í bókinni miðað við eldri
Tilbúinn á riúpuna?
Utanyfirbuxur.
Mikið úrval.
Skotveiðimenn, sýnum aðgát við meðferð skotvopna og látum vita af ferðum okkar. Göngum
vel um landið og tínum upp tóm skothylki. Berum virðingu fyrir bráðinni og afkomu stofnsins.
Njóttu útilífsins með búnaði frá okkur.
Hufur
Rjúpnavesti
kr. 7.980,-
Gore-Tex jakki
kr. 29.980,-
Rjúpnaskot 36 gr. 25 stk.
frá kr. 480,-
Skotbelti
frá kr. 1.650,-
Haglabyssur
frá kr.
Margargerðir.
Gore-Tex legghlífar,
frá kr. 5.290,-
Göngusokkar
frá kr. 990,-
Sjúkrapúðar
frá kr. 1.680,'
Nærfatnaður,
bolur og buxur
frá kr. 6.270,-
Neyðarblys
frá kr. 1.490,-
Fleece peysur
frá kr. 3.990,-
Sjónaukar
frá kr. 2.440,
Áttaviti
kr. 1
Vettlingar, grifflur
frá kr. 720,-
Rjúpnakippur, leður
frá kr. 720,-
Gönguskór,
Meindl Island
kr. 17.900,-
GPS staðsetningartæki
frá kr. 15.330,
ÚTILÍF

Munið eftir
fríkortinu!
GLÆSIBÆ
Sími 545 1500 • www.utilif.is
Morgunblaðið/Jim Smart
Sigríður Stefánsdóttir, Steinunn I. Óttarsdóttir og Kristján J. Jónsson.
bókmenntasögur. „Við vorum líka
að reyna að taka texta sem ekki
hafa verið notaðir áður fram og aft-
ur og endalaust," segir Steinunn
Inga og bætir við, „auðvitað notum
við svo líka texta sem hafa reynst
vel við kennslu. Við miðum auðvitað
nokkuð við reynslu okkar af því að
kenna þetta tímabil.
Er Guðrún frá Lundi þá endan-
lega komin í bókmenntasöguna eftir
mikla mæðu og bið?
„Já, ætli það ekki, loksins!" svara
þær Sigríður og Steinunn Inga.
„Hún skipar þarna sinn sess ásamt
öðrum virtum samtímahöfundum
sínum.“
En var hún bara ekki alla tíð al-
veg ágæt? Lýsti hún ekki listavel
lífinu í íslenskum sveitum og pláss-
um þegar upp er staðið?
Breiðar skáldsögur
„Jú, jú. Hún skrifaði breiðar
skáldsögur með mörgum persónum
og það var heilmikið um vera í sög-
um hennar. Sumir hafa líkt henni
við rússneska nítjándualdar meist-
ara í skáldsagnagerð.“
„Við birtum ljóð, smásögur og
brot úr skáldsögum og gi-einum,"
segir Sigríður. „Það er nýtt að vera
með prósatexta, við höfum bara haft
ljóðabækur fyrir tuttugustu öldina.
Er áhuginn mikill meðal skóla-
nema á íslenskum nútímabók-
menntum?
„Já, ekkert minni en hann hefur
verið. Þetta hjálpast allt að, Netið
og bíómyndirnar eru farin að styðja
bókmenntirnar svo mikið. Þau lesa
Engla alheimsins og skella sér á
myndina og þau lesa 101 Reykjavík
og sjá myndina. Þannig að það má
segja sem svo að áhuginn beinist
fyrst og fremst að nútímabók-
menntum. Síðan er Halldór Lax-
ness kenndur alstaðar. Hann er
stóri höfundurinn í íslenska skóla-
kerfinu, lifír alla öldina og stendur
eins og klettur upp úr hafinu. Þess
vegna völdum við ekki efni úr skáld-
sögum hans vegna þess að við ger-
um ráð fyrir því að þau lesi þær. Við
völdum grein eftir hann úr Alþýðu-
bókinni þar sem hann er að segja
íslendingum til syndanna og svo
kafla úr endurminningabókum hans
þar sem hann er að lýsa því þegar
hann er að kveðja ömmu sína sem
gengur síðan aftur í öllum verkum
hans. Þannig er hægt að tengja
þetta alla vega saman. Þá tengjum
við saman ljóð og sögur með svip-
uðu efni og síðan eru þarna brot úr
ævisögum ýmissa höfunda. Það
væri hægt að kenna þetta saman,
lesa ólíkar sögur og fá ólík sjónar-
horn.“
Þið reynið að vera tiltölulega for-
dómalaus í vali ykkar á sýnishorn-
um úr íslenskum nútímabókmennt-
um. Þarna eru höfundar sem maður
hefur ekki séð áður í bókum að
þessu tagi. Herdís og Ólína Andrés-
dætur, Sigríður Einarsdóttir frá
Munaðarnesi og Málmfríður Ein-
arsdóttir og fleiri dæmi mætti taka.
Þá vekur athygli að hinn fyrrum
fordæmdi Kristmann Guðmundsson
hlýtur þarna sinn sess þótt undir
dulnefni sé?
„Já, við birtum brot úr vísinda-
skáldsögunni Ferðin til stjarnanna
sem Kristmann skrifaði undir nafn-
inu Ingi Vítalín. Konurnar taka svo
þann sess sem þær eiga skilið. I
bókinni er mikið af „misvirtum höf-
undum og við reynum að rétta hlut
þeirra."
Bæði vondir og góðir höfundar
„Þarna eru bæði vondir og góðir
höfundar. Því einhvers staðar verða
vondir að vera,“ segir Kristján Jó-
hann sposkur á svip. „Vondir eða
góðir fyrir hvern er hins vegar erf-
iðara að útskýra."
„Svo eru þarna ákveðin þemu,
krepputextar, hernámssögur,
kvennabókmenntir, æsku- og ung-
dómssögur," segir Steinunn Inga og
Sigríður bætir því við að textamir
séu valdir út frá ákveðnum tímabil-
um. Kristján Jóhann telur útilokað
annað en að umræða og deilumál
aldarinnar komi inn 1 myndina í
safnriti sem þessu. Það verður að
taka það með sem rætt hefur verið
um á öldinni, eins það sem verið hef-
ur í tísku, komið og farið.
„Við stefndum frekar að því að ná
inn andstæðum en að fjarlægja
þær, segir Kristján Jóhann. „Þess
vegna standa hlið við hlið í bókinni,
höfundar sem höfðu oft á tíðum
gerólík sjónarmið. Við reyndum
frekar að sýna togstreituna á öld-
inni heldur en að búa til fallegt sam-
ræmi. í raun og veru væri alveg
hægt að gefa út aðra svona bók með
öðru efni. Islendingar skrifa mikið
og gefa út ótrúlegan fjölda bóka á
ári hverju.“
----------------
y<M-2000
13. október
HAFNARFJARÐARLEIKHÚSIÐ KL. 20.00
Vitleysingarnir
Frumsýning á nýju leikriti eftir Ólaf
Hauk Símonarson sem segir frá vina-
hópi á aldrinum 30-35 ára sem erí
hröðum dansi í kringum gullkálfinn
meö tilheyrandi uppákomum og
vandamálum. Leikstjóri erHilmar
Jónsson.
Verkið er hluti af leiklistarhátíðinni Á
mörkunum.
LISTASAFN REYKJAVÍKUR
HAFNARHÚS
Café9.net
18-20: Contre la Peur(Mót óttan-
um). Sjá nánari lýsingu á fimmtudeg-
inum 12. okt.
20-23: Fright Night Party í boði ís-
landssíma. Fram koma hljómsveit-
irnar Úlpa og Fidel en auk þess verð-
ur frumsýnd myndin Draumurá Kili
sem Lortur og Eineykið standa að.
Tveir boðsmiðar á Airwaves uppá-
komu í Hafnarhúsinu 20.10. fytgja
tíunda hverjum seldum miða.
www.cafe9.net