Morgunblaðið - 13.10.2000, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMIÐLUN
Reuters
Reuters
Margaret Thatcher á flokksþingi íhaldsflokksins í Boumemouth hinn 12. október 1994 eftir Ian Waldie. Myndin
er skemmtilegt dæmi um hveraig hið óvænta sem sést ekki fyrr en myndin birtist. Einhver flúorgljái í and-
litsfarða hennar gerði það að verkum að hún leit út eins og feneysk gríma í flassglampa ljósmyndarans en sást
ekki með berum augum. Hrein heppni að fanga hana á þennan hátt, segir ljósmyndarinn.
Nelson Mandela frjáls 11. febrúar 1990 eftir UIli Michel. Stór hópur
fjölmiðlafólks beið eftir Mandela og þess var vænst að hann myndi ávarpa
hópinn. Michel byijaði að taka myndina um leið og Mandela birtist en ör-
fáum sekúndum síðar var hann horfinn í mannþröngina og það var ekki
fyrr en eftir á að Michel var ljóst að honum hafði tekist að ná mynd.
Sj ónmótun
sögunnar
Ulli Michel er einn þeirra, sem móta sögu-
sýn okkar, því hann stýrir ljósmyndadeild
Reuters, sem er einn af stærstu dreifendum
fréttamynda í heimi. Sigriín Davíðsdóttir
ræddi við hann í London.
IÞEIM sjónsækna heimi, sem
við búum í mótast sögusýn
okkar í vaxandi mæli af
fréttamyndum og safnast
saman í einstökum myndum. Ví-
etnamstríðið er litla stúlkan, sem
hleypur frá Napalmhelvítinu og
mótmælin í Beijing 1989 maðurinn,
sem stendur fyrir framan skrið-
dreka. Mestum hluta fréttamynd-
anna er miðlað af nokkrum stórum
fréttastofum eins og Reuters. Þeir
sem velja myndimar ofan í lesend-
ur gera bæði söguna sýnilega og
móta um leið sjónræna sögusýn
okkar.
Vísast hugsar hann ekki um það
á hverjum degi en Ulli Michel al-
þjóðlegur markaðsstjóri myndsviðs-
ins hjá Reuters hefur þó hugleitt
hvemig fréttamyndir verða fyrst að
sameiginlegri viðmiðun og síðar að
kjarnanum í sögusýn milljóna
manna. Og- hvort sem það er af því
að óhugnanleg lífsreynsla á stríðs-
svæðum heimsins hefur sett sín
spor á Michel þá hefur hann fjas-
laust og og jarðbundið fas. Hann
notar ekki stór orð, en viðurkennir
að það hafi stöku sinnum hvarflað
að sér að hann sjálfur hafi átt þátt í
að sjóngera söguna.
„Eg sat eitt sinn á tali við fólk,
sem ég þekkti ekki og samtalið
snerist um umbyltinguna í Suður-
Afríku. í huga þeirra var birtingar-
mynd þeirrar umbyltingar myndin
af Nelson Mandela, þegar hann
gekk út úr fangelsinu 1990, loksins
frjáls maður eftir 27 ár í fangavist.
Auðvitað vissu viðmælendur mínir
ekki að þá mynd hafði ég tekið.“
Sú mynd er reyndar að hans mati
mikilvægasta myndin hans og hún.
birtist í fjölmiðlum um allan heim.
Og eins og oft vill vera þá var það
ekki laust við að vera tilviljun að
hann náði myndinni.
En þó ljósmyndir verði æ meira
áberandi í fjölmiðlum álítur Michel
þó að ljósmyndarar fái ekki þá at-
hygli sem þeir ber. „Það ríkir enn
sú ranghugmynd að það þurfi meiri
gáfur til að skrifa góðan texta en að
Ulli Michel í aðaJstöðvum
Reuters í London.
taka góða mynd,“ segir hann og
álítur það sitt erindi sem mynd-
stjóra Reuters að hlaða betur undir
ljósmyndarana.
Áhuginn á fréttamyndum vaknaði
þegar hann dvaldi í hálft ár á Sri
Lanka eftir stúdentspróf og tók þá
eftir að það stóð Reuters undir öll-
um myndunum í blöðunum. Óskin
var að verða ljósmyndari hjá Reut-
ers og ekki eins og faðir hans hefði
viljað: forstjóri brugghússins í
Bayern, sem fjölskyldan hefur rekið
síðan 1670. Michel hefur búið í
Þýskalandi, Brussel, Dubai, Jó-
hannesarborg, Hong Kong, Moskvu
og býr nú í London. Hann er eins
og gangandi Reuters-auglýsing,
fírna hrifinn af fyrirtækinu og álítur
það blessun sína í lífinu að vinna
fyrir fréttastofuna, sem hann líkir
við stóra fjölskyldu.
Hin hlutlausa en
ástríðuþrungna sýn
Starfsemin, sem hinn þýski Paul
Julius Reuters hóf 1849 með því að
senda kauphallarfréttir með bréf-
dúfum er nú orðin að fyrirtæki, þar
sem um tvö þúsund manns sinna
frétta- og myndaöflun, þar af um
Reuters
Fall frambjóðandans hinn 18. september 1996: Bob Bole féll niður af
sviði og aðeins einn ljósmyndari, Rick Wilking, var þannig staðsettur að
hann gat hvorki komið Dole til hjálpar né heldur komist hjá því að ná
myndinni! Sem sagt; á réttum stað á rétta augnablikinu.
Reuters
Sprengjuárás í Sarajevo eftir Peter Andrews. Andrews var í grennd við
staðinn þar sem árásin var gerð, en hún var að nokkru leyti upphafíð að
endalokum strfðsins í Bosníu því skömmu siðar hófust loftárásir NATO.
500 ljósmyndarar. Þeir taka dag-
lega um 3-4 þúsund ljósmyndir og
af þeim eru um 350 sendar út til
áskrifenda fréttastofunnar.
Hér gildir hin þjálfaða sýn. Þegar
Michel horfir yfir skrifstofusalinn í
Reuters-glerhúsinu, teiknuðu af
breska arkitektinum Sir Norman
Foster, þar sem ljósmyndirnar
flæða yfir tölvuskjáina er hann
fljótur að koma auga á íþróttamynd,
þar sem fætur körfuboltaspilara
svífa yfir skugga leikmannsins.
„Hver hefur tekið þessa mynd?“
spyr hann. Þetta hlýtur að verða
ein af fallegustu myndum dagsins.
Michel er nefnilega ekki aðeins
upptekinn af fréttagildi myndanna,
heldur hefur metnað til að Reuters
bjóði upp á fallegustu myndirnar.
Hin listræna sýn á ekki að verða út-
undan. The Art of Seeing er einnig
titillinn á nýrri bók, sem Michel rit-
stýrði með úrvali af fréttamyndum
Reuters og sem hefur selst með af-
brigðum vel.
Listin við að taka fréttamynd er
að sögn Michel að ná í einni mynd
fréttinni og segja sögu. Og það er
þessi viðleitni, sem gerir starfið svo
áhugavert. „Fréttamynd er samsett
af mörgum þáttum og það þarf
mikla sköpunargáfu til þegar ýtt er
á hnappinn til að ná Myndinni.“
Michel segir að góður fréttaljós-
myndari þurfi auðvitað að vera góð-
ur ljósmyndari, en hann þurfi líka
að vera laginn í að umgangast fólk
og geta brugðist við óvæntum að-
stæðum.
„En það mikilvægasta fyrir
fréttaljósmyndara er líklega löng-
unin til að lifa flökkulífi, sem geng-
ur fyrir einkalífinu," segir Michel,
sem heldur því fram að hann þurfi
ekki meira en fimm mínútur til að
sjá hvort viðkomandi geti orðið góð-
ur fréttaljósmyndari eða ekki. „Eg
huga að því hvort viðkomandi sé til-
búinn til að ferðast til framandi og
viðsjárverðra staða, koma sér fyrir
þar og keppa við aðra ljósmyndara
við erfiðar aðstæður. Þar næst lít
ég á möppuna með myndum við-
komandi."
Sjálfur hefur Michel flutt annað
eða þriðja hvert ár mörg undan-
farin ár. „Þetta líf hefur verið mín
menntun, en það er líka lífstíll, sem
kostar sitt. Maður missir samband-
ið við vini og kærusturnar gefast
upp,“ nefnir hann. „Kannski er
maður ögn galinn, en það er ástríð-
an á vinnunni, sem rekur mann
áfram. Gleðin, sem maður upplifir
við að taka myndir og miðla atburð-
um, sem maður er svo heppinn að
lifa. Og þess vegna er maður líka
tilbúinn til að taka áhættu.“ Eins og
svo margir Ijósmyndarar hefur
Miehal valið æsilegt líf, alltaf til-
búinn til að taka næstu flugvél.
„Maður þarf að hafa gríðarlega
löngun til að miðla atburðum og
löngun til að skapa, auk þess að
vilja gefa hlutlausa mynd.“
An nokkurs hiks viðurkennir
Michel að ljósmyndarar geti ekki
verið hlutlausir, „því allt sem við
upplifum þegar myndin er tekin
fylgir henni. En við reynum að
nálgast hið hlutlausa eins og fram-
ast er kostur. A blaðamannafundi fá
blaðamennimir kannski tölur og
þeim geta þeir ekki breytt. En Ijós-
myndarinn er myndskáld, sem
fangar augnablikið í myndum sínum
og hann setur myndina saman eftir
bestu samvisku."
Og Michel kemur eldsnöggt með
dæmi úr allt öðru horni veruleikans.
„Ef ljósmyndari í Téténíu tekur að-
eins myndir af ofbeldisverkum rúss-
neskra hermanna gefur hann ranga
mynd, því hann lætur vera að segja
hvað andstæðingarnir gera.“
Hörmungar sem
hvunndagslíf
Ljósmyndarar, sem ferðast milli
stríðssvæða heimsins miðla dapur-
legum myndum. „Maður vex inn í
þetta en venst því aldrei," segir
Michel eins og skot þegar talinu
víkur að þessum hluta starfsins.
Sjálfur man hann eftir sex vikna
dvöl í Rwanda og Goma í Zaire
1996, þar sem þrjú þúsund manns
lét lífið á þeim tíma.
„Við fórum daglega um göturnar.
Líkunum var vafið í teppi og þau
lágu eins og hráviði um allt. Kvöldið
sem ég kom aftur heim hafði kær-
asta mín skipulagt kvöldmat fyrir
okkur og vini okkar. I miðjum
matnum féll ég saman hágrátandi.
Svona upplifun venst aldrei og
áhrifin geta brotist út hvenær sem
er.“
Annað fjölmiðlafólk hefur svipaða
sögu að segja og þetta er tekið al-
varlega, segir Michel. Öllum, sem
hafa starfað við kringumstæður af
þessu tagi, er boðin áfallahjálp.