Skírnir - 01.01.1895, Blaðsíða 40

40
Vaíningar og viðsjár.
hefjast handa gegn Englendingum. Og jafnframt krafðist stjórnin fjár-
framlaga mikilla til eflingar hernum og flotanum. í fyretu var þessari
áskorun tekið allborginmannlega á þinginu og í ýmsum blöðum. En bráð-
lega tók þð uppþotið að sljákka, enda var málinu tekið með stillingu mik-
illi á Englandi. En með öllu var það óútkljáð um nýársleytið.
Skömmu eptir að forseti Bandarikjanna kvað upp flr með gremju sína
við Englendinga flt af Venezuelumálinu, áttu þeir að snflast við viðsjár-
verðnm tíðindum sunnan úr Suður Afríku. í lýðveldinu Transvaal hefur
lengi rikt megn óánægja og viðsjár miklar með mönnum. Bflar ráða þar
lögum og lofum, menntunarlitlir menn, hjátrúarfullir og drottnunargjarnir,
en jafnframt hraustir og harðfengir. Heginþorri manna þar er svertingjar,
múlattar og Austurálfumenn, sem ekki njðta neinna borgaralegra rjettinda.
Hvítir menn þar eru sumpart Bflar, sumpart „fltlendingar11. Útlondingar
eru langtum fleiri en Bflar, en þeim er neitað um hluttöku í landsmálum
þangað til 14 árum eptir að þeir hafa sezt þar að; auk þess er þeim sýnd-
ur ðjöfnuður mikill af Búum í skattaálögum, og dðmstólum Bfla þykir lítt
treystandi. Af þessum ástæðum er ðánægjan einkum sprottin. Útlending-
ar, sem flestir eru Englendingar og betur menntaðir en Bflar, hafa lengi
krafizt borgaralegs jafnrjettis og ðháðra dðmstóla, en það hefur komið fyr-
ir ekki, og það orð ljek jafnvel á síðasta ár, að Búar ætluðu að fara að
stjðrna landinu með hervaldi. Útlendingar bundust þá samtökum um að
hrista af sjer ok Bfla, og hjetu á Englendinga i Hatabelelandi sjer til full-
tingis. 700 manna lögðu svo af stað þaðan undir forustu læknis eins, er
Jameson heitir, og hjeldu inn í Transvaal.
Þegar er fregnin um herferð þessa barst til Englands, gerði stjórnin
þar alit, sem í hennar valdi stðð, til þess að stöðva Jameson. Ckamberlain,
sem þá var orðinn nýlenduráðherra, sendi tafarlaust hraðskeyti suður um
að Jameson skyldi aptur hverfa. Og sfl skipun náði honum áður en til
vopnaviðskipta kom. En hann sinnti henni ekki og bjelt áfram ferð sinni.
En úrslitin urðu önnur en hann hafði gert sjer von um. Búar unnu sig-
ur á honum, drápu fjölda af mönnum hans og sjálfur var hann tekinn
höndum ásamt því er eptir var af liðsafla hans. Ástæðan til þess að hann
ðhlýðnaðist skipan ensku stjórnarinnar var vitanlega sfl, að horferð þessi
var hafln að undirlagi voldugasta mannsins í Suður-Afriku, stjórnarfor-
mannsins í Capstaðnum, Sir Cecil B.hodos, sem unnið herferð að því með
dæmafánm dugnaði og fyrirhyggju að auka veldi Breta í Suðurálfunni.