Skírnir - 01.01.1895, Síða 52

52
Noregur og Svíþjóð.
inum sambandskonsfilar, þar sem hvorirtveggja eiga viðskipti. Norðmenn
einir skyldu svo ráða skipan 2. flokksins.
Naumast verður annað sjeð, en að þetta tiltæki konungs hafl verið
lögleysa ein. Að minnsta kosti líta Norðmenn bvo á málið. Það styðst
eingöngu við fyrirmæli í stjórnarskrá Svía um það, er einhvern óvenjuleg-
an vanda ber að höndum, ófriðarhættu eða önnur stórtíðindi, og segja
menn að því hafi ekki verið beitt fyr en nfi síðan 1853. En hjer var að
ræða um norskt mál, er Norðmenn töldn konung eiga að bera undir norskt
ráðaneyti.
1 áliðnum marzmánuði kom konungur aptur til Kristjaníu í þeim er-
indum að koma nýju ráðaneyti á stokkana. í það skipti reyndi hann alls
ekkert við vinstri menn, taldi það að sjálfsögðu árangurslaust. Þarámóti
lagði hann fast að ráðaneyti Stangs að sitja kyrt, en það var ófáanlegt.
Káðaneytið sagðist mundu gegna embættunuin til bráðabirgða, fir því að í
slíkar nauðir ræki, að engir fengjust aðrir, en afsagði með öllu að taka
aptur lausnarumsókn sína eða takast á hendur nokkra ábyrgð þvert ofan
í samþykktir stórþingsins, og sömu svör fjekk konungur hjá öðrum hægri-
mönnum, sem hann reyndi að fá til að stofna nýtt ráðaneyti. Hann varð
því að halda heim aptur við svo búið. En áður en hann lagði af stað
heimleiðis ritaði hann Stang brjef, sem bar það með sjer, að hann mundi
ekki ætla að láta undan fyr en i fulla hnefana, minnti meðal annars á það,
að í stjórnarskrá Noregs stæði ekkert, sem skyldaði konung til að velja
þá eina í stjórnarráðið, sem fylgdu meiri hluta þingsins að málum.
Á ríkisþingi Svía gerðust og tíðindi, sem Norðmönnum þótti í meira
lagi ískyggileg. Þingið hækkaði sem sje fjárframlögin til hers og flota
fir 7Va miljón króna upp í 15 miljónir. Norðmenn skiidu ekki, hver á-
stæða gæti til slíks verið önnur en sfi, að Svíar vildu vera við öllu bfinir,
ef doilurnar við bandaþjóðina ágerðust. Svo þótti og Norðmönnum það
óvingjarnlegt í meira lagi, að Iendramannadeildin á sænska þinginu sam-
þykkti tillögu um að segja upp samverzlunarlögum ríkjanna („Mellemrigs-
loven“). Enn vakti það og gremju mikla í Noregi, að konsfill Englend-
inga í Stokkhólmi skrifaði grein um deilumálið í enska tímaritið Fortnight-
ly Reviow og bar þar upp á vinstri menn í Noregi, að þeir hefðu á laun
leitað samninga við Rfissa um liðveizlu til að losna úr sambandinu við
Svíþjóð og jafnvel heitið Varangurfirði að launum, og kvað Rússa byrjaða
á járnbraut, að austurströnd fjarðarins. Konsfillinn fjekk að sögn áminn-