Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 32

32
Búa-þáttur
sÍDtt enskum „agentum" í Höfðaborg (Cape City), sem gáfu langt fyrir
neðan hálfvirði fyrir hverja kröfu. Yið þetta urðu Böar svo reiðir, að
margir þeirra gáfu þræla sína lausa án þess að heimta eyrisvirði af skaða-
bótunum; þeir vildu heldur fara á mis við þær allar, heldur en fylla sjóð
„agenta“-blóðsugnanna ensku; þannig er mikill hluti skaðabótafjár-
ins ógreiddur enn þann dag í dag.
Bftar undu þó enn við þetta. Eu það heíir líklega verið þrælafrelsis-
víman, sem vilti Breta til enn fleiri afglapa. Um þessar mundir var fjöl-
ment af Hottentottum í nýlendunni, og þeir ásamt þrælunum, aem frjálsir
vóru nft gefnir, vóru töluverður hluti allra íbftanna að tölu til. Hingað
til hafði mönnum af innlendum þjóðflokkum verið frjálst að setjast að og
lifa meðal Bfta í Dýlendum þeirra. En Bftar höfðu ströng lög um flakk
og farandmenn; „iðjulausir hftsgangsmenn og betlarar11 vóru fastir teknir
og var þeim þröngvað til að hafa fastan dvalarstað og vinna fyrir sér.
Þetta hafði mjög vel gefist og inir lituðu menn í nýlendunni vóru vel á
vegi að taka menningu og gerast dugandi menn. En enska mannúðin,
sem þóttist vera að vernda saklausa villimenn gegn Bftum, gat ekki þol-
að þetta band á þeim. Flakkaralögin voru ftr gildi numin, og Hotten-
tottum var leyft að flakka og leika lausum hala, hvert á land sem þeir
vildu. Þeir vóru næmir á þetta frelsi, dreifðust út um skógana sem ftti-
legumenn og gerðust fyllisvín og þjófar, og urðu þeir hrein landplága
fyrir Bftana, sem vóru einu bændurnir í nýlendunni. Því aðEnglendingar
námu ekki laud í eiginlegum skilningi. Þeir vóru mestmegnis kaupmenn
og prangarar, settust að eins að í bæjunum og fóru með Bfta sem undirok-
aða þjóð í hernumdu landi. „Nft er meiri partur Hottentotta undir lok
liðinn af íymdarskap og ólifnaði; en hefðum vér látið þá og Bfta afskifta-
lausa eigast við, er lítill efi á því, að Hottentottar hefðu lifað og þrosk-
ast og þrifist og væru nft orðnir siðaðir og dugandi þegnar. Iðjuleysið
og drykkjuskapuripn gerði ftt af við þá. Bftum var illa við þessa löggjöf
vora og gramdist hftn, og fyrir það litum vér svo á, sem þeir væru þræla-
haldsmenn í hjarta sínu, hálfsiðaðir menn og harðstjórar, mentunarlausir
skrælingjar, og alt, sem milli bar vor og þeirra eða aflaga fór, væri í raun
réttri þeirra skuld. Þetta hleypidómslega og rangláta álit á Bftum varð
að erfikenningu í enskum blöðum og því miður einnig í nýlenduráðaneyt-
inu brezka. Vér höfðum breytt óviturlega og ranglátlega við Bfta, og
það er vandi vor að fyrirgefa aldrei þeitn, sem vér gerum rangt“ (Froude).
Bftar eru vanafastir menn, góðlyndir, ekki gefnir fyrir stjórnmál að
il