Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 52
62
Búa-þátttur.
sætisráðherra í Transvaal, svaraði því aftur, að allur aamningurinn frá
1881 hefði verið úr gildi numinn með samningnum 1884, og ekkert þar
undan skilið, hvorki inngangur né annað, en eftir samningnum frá 1884
væri Transvaal frjálst og óháð þjððveldi, og hann gekk það lengra, að
hann íullyrti, að þjóðveldi þetta þyrfti hvorki að byggja sjálfsforræðisrétt
Binn á samningunum frá 1881 né 1884, heldur blátt áfram á upphafleg-
um rétti þjóðveldisins sem ðháðs ríkis i tölu heimsveldanna. liessu svar-
aði Chamberlain svo, að þetta væri sú fjarstæða, sem Bretastjórn tæki
ekki í mál að kannast við. Búar héldu því stöðugt fram, að Bretum væri
alls ðviðkomandi að hlutast til um alinnlend mál Trausvaalríkis. En
hinsvegar vildu þeir fyrir friðsemdar sakir taka alt hæfilegt tillit til til-
mæla Bretastjðrnar; og stðð nú enn í þessu stappi fram á sumar.
Hér verður til sögunnar að nefna 2 ina merkustu og áhrifamestu
menn í Höfða-lýðlendu, Mr. P. Schreiner og Mr. Jan P. Hofmeyr. Þeir
höfðu um tíma verið stuðningsmenn Cecil Bhodes, og Schreiner verið lög-
stjðrnarráðherra í ráðaneyti Rhodes í Höfða-lýðlendu. Þetta var mcðan
Bhodes barðist öruggast fyrir að koma öllum enskum, brezkum og sjálf-
stæðum landshlutum í Suður-Afríku í eitt bandalag, og sýndi Búum sann-
girni og jafnrétti til að vinna þá racð gððu. En þegar það varð bert
eftir Jamesons-árásina, að Rhodes hafði verið í vitorði og samsæri með
Jameson, þá neyddist hann til að leggja niður stjórnvöldin; en þeir
Schreiner og Hofmeyr bafa jafnan síðan vorið hans bitrustu mðtstöðu-
menn. í Höfða-lýðlendu gengu menn af Búa-kyni og aðrir, sem efla vilja
sjálfstæði og samheldi í Suður-Afríku gagnvart Bretum og öllurn öðrum
útlendingum, í félagsskap þann, er þeir nefna Afrikander Bond (bandalag
Afrikumanna). Yið síðu3tu kosningar kepti Rhodes og hans flokkur, sem
nú er Bretaveldis-flokkurinn, um völdin við Afrikander Bond. Urðu þeir
Rhodes að lúta í lægra haldi, en Afrikander Bond fékk meiri hluta á
þingi. Schreiner varð forsætisráðherra og hefir verið það síðan, en Hof-
meyr er formaður félagsins Afrikander Bond.
Þeir Schreiner og Hofmeyr gerðu sér alt far um að koma sættum á
dcilurnar milli Bretastjórnar og Transvaalinga, svo að afstýrt yrði ðfriði.
Það var eftir þeirra tillögu, að landstjðri Breta í Suður-Afríku átti í um-
boði Bretastjórnar mðt við Kriiger, forseta Transvaalinga, til að reyna að
Bemja um ágreininginn. Bauð Steyn, forseti Oraníu-þjóðveldis, þeim að
hittast i Bloemfontein, höfuðborg sinni, og gerði hann hvað hann gat til
að miðla málum. Hittust þeir þar Sir Alfred Milner landstjóri ogKriiger