Skírnir - 01.04.1907, Side 51

ÞjóðleikMs.
147
stvðst við. Sé litið á þessar listir yfirleitt, þá finst hver-
jum, sem athugar allan þennan nýgræðing, að gullöldin
sé í nánd, og að hún muni innan skamms setjast að hér
í dölunum og við vogana til þess að þrífast og blómgast
hér löng vetrarkvöld, meðan norðurljósin spegla sig í
voginum, eða glæjum svellabreiðunum í dalnum.
Utlendir mentavinir hafa sýnt fram á það, að miðdepill
bókmentalífsins sé alt af að færast norðar í álfunni.
Endurfæðingin á bókmentum heimsins byrjaði á ítaliu og
Spáni, settist að í Frakklandi, fiutti sig þaðan til Eng-
lands. Var lengi í Þýzkalandi, síðan á Rússlandi, er nú
í Noregi, en — hvert á miðdepill bókmentalífsins að flytja
sig frá Norcgi?
En er nú íslenzka þjóðin komin á það stig, að hún
geti verið undirstaða undir leikhúsi, leikritasmíð og leik-
list'? Er einstaklingurinn orðinn svo frjáls, að hann lifi
ekki eftir venjulögum, og kreddum, og að hann sé
ekki svo háður ytra valdi, að hann ráði of litlu
um örlög sín? Sá sem er bundinn andlega af ytra valdi
er ekki efni í hetju í alvarlegu leikriti. — Svarið er ekki
erfltt. Kenningar kirkjunnar út í yztu æsar hafa fáa
áhangendur liér eða því nær enga. Landsmenn hafa verið
að losa af sér bönd hins ytra valds síðustu 30 árin; fyrst
og fremst ýms kirkjuleg bönd, og fyrir 14 árum stríðasta
og skammarlegasta bandið sem til var á frelsi og ákvörð-
unarrétti hvers einstaks manns — vistarbandið. Öll þessi
bönd, sem leyst hafa verið, hafa hamlað mönnum t'rá að
ákvarða sig sjálfir, að vera eigin lukku smiðir, og þess
utan hafa verið settar á fót stofnanir, sem vinna í sama
tilgangi. Áður en nokkuð af þessu var gjört, sögðu þó
ýmsir menn hér á landi, að persónufrelsi manna væri
rúmt og í fullum mæli. —
Það var þjóðernistilfinningin hjá Grikkjum eftir Persa-
styrjaldirnar, sem lét allar listir þeirra blómgast. Hjá
Rómverjum og Spánverjum mun það hafa verið ofurveldi
ríkisins og þjóðernistilfinningin í sambandi við það, sem
lét Plautus og Terentius verða það sem þeir urðu hjá
10*