Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 11

Um silfurverð og vaðmálsverð.
11
Þennan einfalda sannleik hafa menn átt bágt með að
skilja, og þó liggja til hans ofureðlileg rök.
Samskonar ákvæði og það, sem nú stendur í niðurlagi
Baugatals, hlítur að hafa verið í hinum elstu lögum íslend-
inga, Úlfljótslögunum. Um það leiti hefur einn 6 álna
eirir verið jafn verðmætur og eirir silfurs, og því hafa
Úlfljótslög sett gjaldanda í sjálfs vald, hvort hann vildi
gjalda niðgjöldin og önnur lík gjöld í aurum silfurs eða i
jafnmörgum vaðmálsaurum. Síðan, þegar silfrið hækkaði
í verði og vaðmál lækkaði, þá notuðu gjaldendur sjer
þessa lagaheimild, og guldu í þeim eiri, sem þeim var hag-
feldari, í vaðmálum, og svo varð það að venju, að þessi
gjöld vóru altaf goldin í vaðmálum, eins og Arnljótur
Olafsson hefur sínt, 6 álnir flrir hvern eiri gjaldanna.
Þetta var ofureðlilegt, einkum af því, að breitingin á dír-
leikshlutfalli silfurs og vaðmála hefur eflaust ekki verið
mjög stórstíg. Og það er ekki eins dæmi. Holmboe segir
í Norges Mönter VIII. bls.: »Mörg dæmi eru til, að menn
hafa verið mjög fastheldnir við gamaltlag (»gamle taxter«),
þegar umbætur er að ræða, og ekki tekið tillit til
þeirra verðbreitinga, sem urðu með breitt-
u m t í m u m.«
Mart mælir með því, að silfur hafi verið í mjög lágu
verði síðast á landnámsöldinní, um það leiti sem Úlfljóts-
lög urðu til. Á landnámsöldinni stendur víkingaöldin sem
hæst, og ber öllum saman um, að þá hljóti ógrinni silfurs
að hafa safnast saman áNorðurlöndum, sem víkingarnir tóku
hertaki í öðrum löndum og fluttu heim með sjer1). Við
þetta hlaut silfur að lækka þar í verði að stórum mun.
Um marga af landnámsmönnunum er sagt, að þeir hafi
komið hingað beinlínis eða óbeinlínis úr víkingu, t. d. um
Hjörleif, fóstbróður Ingólfs, Geirmund heljarskinn, Án rauð-
feld, Ævar Ketilsson, Þránd mjöksiglanda, Grím, sem nam
,) DaEent, The Story of Burnt Nial II 407.—408. bls. Alexander
Bngge, Vesterlandenes indflydelse pá Nordboerne, 264.—265. bls. (sbr. 300.
bls.). P. Hauberg, Montforhold og udmontninger i Danmark indtil 1146
(DVSSkr. VI. R. Hist.-filos. V, 1) 12.—17. bls.