Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 26

26
Siðspeki Epiktets.
bíður hólragöngudagsins með óþreyju, eins á hinn spaki
maður að fagna baráttu þeirri, er hann heyir á orustuvelli
lífsins í viðurvist guðanna«. — Og fyrirmynd spaka manns-
ins er Herakles, hetjan göfuga: »Eins og hann studdist
við kylfu sína, getur hinn spaki maður stuðst við olíuvið-
arprikið sitt, undið skikkju sinni um öxl sér eins og Her-
akles ljónshúðinni og beðið mannraunanna rólegur, — ekki
fyrir það, að hann sé líkamlega ósigrandi, heldur fyrir
hitt, að enginn getur sigrað andlegt þrek hans«. — Og hann
á ekki einungis að bíða mannraunanna, heldur að leita þær
uppi. Því að — hvað hefði orðið úr Herakles án þrauta
þeirra, án óvætta þeirra, er hann sigraðist á? Varð ekki
óréttlætið og ilskan í heiminum honum til frægðar og sig-
urs? — Ef hann hefði ekki haft neitt að berjast við, hefði
sigurinn orðið æðismár — »þá mundi hann hafa sveipað
sig í feld sinn og sofnað«. —
Maðurinn, sem er sonur guðs eins og Herakles, á að
verða að guði eins og hann varð með þvi að berjast fyrir
þvi, sem gott er. Því að — tilgangur þjáninganna er að
bæta úr þeim, tilgangurinn með því, sem ilt er, að snúa því
til góðs. Eins og guð er uppspretta. þess, sem gott er,
þannig er hinn góði maður »lifandi sönnun« um forsjón
guðs, hann er »vitni« hans og »vinur«, og guð hefir bein-
línis sent hann mönnunum til hjálpræðis. En styrkur hans
er vizka hans og viljafesta: — »Sjá Hermesar-stafinn!
Snertu, segir hann, við því sem þú vilt og það mun verða
að gulli. Og þó ekki; — en kom þú með hvað sem þú
vilt, segir hinn spaki maður, og eg mun snúa því til góðs
Kom þú með fátæktina, kom þú með þjáningarnar, kom
með dauðann. — Þökk sé Hermesarstafnum, þetta verður
oss alt til góðs«. Því, eins og Seneca sagði, goðin eru
hvorki vond né öfundsjúk, heldur veita þau oss viðtöku
og rétta þeim höndina, sem klífa upp til þeirra.
Alt, bæði guðir og menn, er ein félagsheild, þar sem
velvild og ást á að ríkja; en hinn spaki er einmitt send-
nr mönnunum til þess að kenna þeim þetta. Því segir
Epiktet: — »Mannkynið er fjölskylda hins spaka, karl-