Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 52

52
Holdsveikissaga.
tií hér i ríkum mæli. En þau systkinin hafa lengi þótt
vænlegust til útbreiðslu og aðstoðar holdsveikisgerlinum.
Hvenær holdsveikin kom til landsins
verður ekki séð. Hitt er víst, að um m i ð j a 16.
ö 1 d i n a er hún búin að ná svo mikilli útbreiðslu, að
mönnum stendur stuggur af og vilja láta gera opinberar
ráðstafanir til að hefta útbreiðslu hennar. A miðöldun-
um var sú skoðun almenn, að sjúkdómurinn væri n æ m -
ur, bærist mann frá manni, og þá vildu menn hafa hér
sömu aðferðina og erlendis, aðferð, sem hafði gefist mæta
vel: Einangrun holdsveiklinganna í hin-
um svo nefndu holds veikrahælum eða
sp í t ö1u m.
Árið 1555 skipar Kristján konungurþriöji höfuðsmanni
sínum hér á landi, Knud Steensen, að stefna saman 12
mönnum, til þess að koma meðal annars með tillögur um
fækkun ýmsra óþarfra bænahúsa- og kirkna, sem dýrt
þótti að halda við, og um uppeldi presta og spítala.
Komu þeir saman á Bessastöðum í júnímánuði, biskuparnir
báðir, Marteinn Einarssonog Ólafur Hjaltason, og lögmenn-
irnir báðir, Eggert Hannesson og Oddur Gottslcálksson. Enn-
freniúr 4 prestar og 4 leikmenn.
'ríllaga þeirra er hin svo kallaða Bessastaðasamþykt10).
Var þar ætlast til, að helmingur af lausafé og kúgildum
þeirra bænahúsa og kirkna, sem leggja skyldi niður, gengi
til prestanna og uppeldis spítalanna, semhin-
ir sjúku skulu innleggjastí. Jafnframt voru
nefndar 4 jarðir, ein í hverjum landsfjórðungi, sem bezt
þættu fallnar til að hafa til spítalanna. Þær voru: Kald-
aðames, Gufudalur, Glaumbœr og Bjamanes. Vestmann-
eyjingar skyldu greiða f jórðung venjulegrar tíundar (o: hvern
tíunda flsk í fjöru) til »þeirra manna spítala*, sem reistur
yrði í Sunnlendingafjórðungi.
Konungur synjaði samþykkis síns á þessu í bréfi til
Knud Steensensári seinna (10/4 1556). Segirþar, að ekki þyki
þörf á að setja spítala á stofn að svo stöddu, meðan fá-
tækir flakki um landið og leiti sér uppeldis þar sem þeir