Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 57

Holdsveikissaga.
5T
ákveða lögmenn með lögrétturaönnum, að greiða skuli
af hverjum fiskibát, sem gengur til sjávar, á ári hverju
ákveðinn dag einn hlut eða, ef ekki gefur, þá fyrsta
dag á eftir sem gefur. Þetta voru hinir svo nefndu
hospítalshlutir; voru þeir illa þokkaðir og komu ranglega
niður á gjaldendum landsins, en voru þó greiddir fram
yfir miðja 19. öld, oft sviksamlega, sem seinna verð-
ur vikið að.
Forlagseyri, 3V2 hundrað á landvísu með
karlmanni, en 2x/2 hundr. með kvenmanni, voru hrepp-
arnir skyldir að greiða með þeim fátæklingum, sem
fóru í spítalana, en voru svo efnalausir, að þeir gátu
ekki lagt neinn forlagseyri með sér, og höfðu ekkert fram-
færi annað en hreppana, enda má eigi taka þá framar
úr spítölunum. Ef hinir vanfæru eiga nokkrar eignir
sjálfir, leggist það með þeim til spítalanna. — Ef
d æ m d i r ómagar koma þar inn, þá leggi þeirra
frændur, sem að lögum eiga þá fram að færa, fullan
forlagseyri eftir samningi við »spítalaforstandarann«.
Biskuparnir leituðu gjafa til spítalanna, einkum hjá
sýslumönnum og prestum, og safnaðisl nokkuð fé á þann
hátt, en eigi allmikið. Mest gáfu biskuparnir, 5 hundruð
hvor, og Brynjólfur biskup 1 hundrað í ársgjald. Gjafirnar
úr Hólabiskupsdæmi segir Espólín að hafi verið 20 hundr.
og einn kapall. Nokkru meiri munu þær hafa orðið í
Skálholtsbiskupsdæmi.
Þannig var þá svo komið, að holdsveikisspítala skyldi
reisa. Jarðirnar voru fengnar og tekjur lögákveðnar,
þótt óvissar væru að ýmsu leyti.
Þeir umsjónarmennirnir syðra, meistarí Brynjólfur og
Arni lögmaður Oddsson, urðu eigi alls kostar á eitt sáttir
um það, hvenœr taka skyldi sjúklinga inn á spítalajarð-
irnar. í bréfabókum Brynjólfs biskups16) eru nokkur bréf,
sem farið hafa á milli þeirra sumarið og haustið 1652.
Biskup vildi útvega ráðsmenn frá fardögum 1653,
láta þá innheimta tekjur spítalanna, annast um spítala-