Skírnir - 01.04.1913, Blaðsíða 12

108
Um jarðarfarir, bálfarir og trúna á annað líf.
mátti höggva höfuðið af búknum og ganga milli bols
og höfuðs, eða setja höfuðið við iljarnar eða þjófin;
það gerði Grettir við drauginn Glám til bráðabirgða, segir
í Grettissögu, en svo brendu þeir Glám daginu eftir og
grófu niður öskuna, og varð hans ekki vart úr því.
Nú kemur kristnin til sögunnar (lögleidd árið 1000
hér á landi). Þið skuluð ekki ætla, að hún hafi
afnumið þessa barnalegu tvílífistrú. Kristn-
in magnaði hana enn meir. Dekrið við
mannabúkana hélzt eftir sem áður.
í kaþólskum sið, alt fram að siðabót, var trúin á þessa
leið: Þegar kristnir menn deyja fara sálir þeirra út um
vitin. »Þá myndaði Jahve Guð manninn af leiri jarðar og
blés lífsanda í n a s i r hans, og þannig varð maðurinn lif-
andi sál« (1. Mósebók, 2., 7). Beztu sálirnar fara beint til
himnaríkis, þær lakari fara fyrst í hreinsunareld. Lík-
aminn verður eftir, en þessi líkamsvera er ekki eins og steinn-
inn eða staurinn, hún er maður, lifandi en sálarlaus maður?
sofandi maður; þetta er síðasti svefninn, dauðasvefn; líkið
er dauðsofandi sálarlaus maður, dauður maður. Orðið,
að s v æ f a (sæfa) fekk merkinguna að d r e p a, og er sú
merking afarforn. Við segjum enn að svæfa naut. Hvern
dauðan mann skal flytja til kirkju og búa um hann þar
i vígðri mold, og þar skal hann liggja og sofa, þangað til
drottinn vekur hann á dómsdegi. Þá rís hann upp, þá
fer sál hans aftur inn í líkamann, þá byrjar nýtt líf, ei-
líft líf. Þetta hefir kristnin fram yfir heiðn-
ina: upprisu mannsins. Annars var alt með
sama hætti. Sálin gat skroppið hingað og vitrast mönnum,
helzt í svefni; hún sást líka einstaka sinnum — það var
svipur mannsins, eða vofa. Maðurinn »sjálfur«, sem lá
og svaf í gröfinni, g a t gengið aftur, en kaþólskir klerkar
börðu niður afturgöngutrúna. »Virðulegur faðir« Arni
biskup Þorláksson (f 1298) eyddi t. d. þeirri villu, að
óskírð börn (»útburðir«) gengju aftur, þó þau væru graf-
in utangarðs. I Sturlungu og biskupasögunum er mjög