Skírnir - 01.04.1913, Blaðsíða 89

Svar.
185-
sjö árum ævi sinnar til að semja enska orðabók, og hatði sex hjálpar-
menn. Sú orðabók kom út 1755, og oft siðan.
Aður verður ekki talið að til væri nema ein litilfjörleg tilraun til
enskrar orðahókar og fáein orðasöfn. Johnsons orðabók tók yfir tæplega
48,000 orð (nýjustu orðabæknr taka yfir 400,000)1). Ekki var þessi orðabók
heldur stórum »vísindalegri« en min. Þessi »óvisindaloga« orðabók, sem
hundruð þúsunda orða »vantaði i«, er þó, og mun ávalt verða, talin stór-
merkileg bók, og satt að segja er hún sá grundvöllur, sem allar síðari
orðabækur enskar hvíla á og er talin sígilt (klassiskt) verk enn i dag.
(.Bjelmqvint: Modern Lexikografi, Lund 1896, 81. bls.). Ef fylgja
skyldi inni gullnu reglu E. A., að enginn maður mætti ráðast í
að semja orðabók, nema einn eða fleiri menn hefðu gert það áður, þár
væri auðvitað engin orðabók til enn í nokkru máli í heiminum.
Hvert sé það verksvið, sem eg hefi sjálfur markað orðabók minni,
sést fullglögt á boðsbréfinu. Þar stendur þetta: — — »X>essi orðabók
Jóns Olafssonar á að taka yfir öll orð úr fornmálinu, nema ekki annað
úr skáldamálinu en það sem í Eddunum kemur fyrir. Einnig tekur hún
úr nýja málinu öll þ a u orð, er höf. hefir komist yfir, og hefir hann
hagnýtt þar orðabækur, þær sem til eru, með þýðingum á útlend mál, þar
á meðal öll orðasöfn Jóns rektors Þorkelssonar, og auk þess orðasafn
dr. Schevings, sem dr. Jóni Þorkelssyni hefir verið ókunnngt um, en það
eru þrjú bindi skrifuð i 4bl. broti.'
Eg skal taka það fram eitt skifti fyrir öli, að um fornmálið byggi
eg einvörðungu á orðabókum Cleasby’s, Eritzner’s, Hægstad og
Torp’s, á 1., 2. og 4. orðasafni Jóns Þorkelssonar rektors, og lítillega á
Lex. Poét. (Sv. E.) Mér hefir aldrei komið tilhugar að fara
að semja »Supplement« við þær. Um nýja málið byggi eg á áður um-
getnn orðasafni Schevings, á 2. og 3 orðasafni Jóns Þorkelssonar rekt-
ors, og svo þvi sem eg sjálur hefi safnað úrbókumog
daglegu m á 1 i. Öll forn orð hjá mér eru því tekin úr umgetnum
orðabókum, og þar sem eg hefi tekið upp tilvitnanir nm þan, hefi eg alls
ekki færst í fang að sannprófa þær. Skakkar þýðingar í téðum orða-
bókum hefi eg á fáeinum stöðum leiðrétt, og á eg flestar þær leiðrétting-
ar próf. B M. Olsen að þakka. Tilvitnanir úr bókum, sem dr. Seheving
hefir orðtekið, hefi eg nær allar tekið eftir honum, og langflestar
sannprófað sjálfur. — — Frá öllu þessu verður vitanlega nákvæmlega
skýrt í formála þeim bem á að fylgja 1. öiudi.
E. A. telur það ákaflega »óvísindalegt«, að eg hafi eigi farið að
sannprófa tilvitnanir Cleasby’s og Fritzner’s. Enn þá »óvísindalegri« er
þá í þessu efni Oxfordar-orðabókin mikla. Yfir sextán hundruð menn,
karlar og konur, lærðir og ólærðir, hafa safnað tilvitnunum fyrir þá
orðabók, og ritstjórnin sannprúfar enga tilvitnun, nema henni virðist
liún sýnilega gruns'im. Kveðst reiða sig á þessa hjálparmenn sína,
‘) Mín orðabók tekur aö minsta kosti um 100,000 orð.