Skírnir - 01.01.1914, Blaðsíða 45

Hvað er dauðinn?
45
Hann bendir á, að öll skynsemi, er ekki virðist geta
breytt sér í sjálfsvitund, sé óskiljanleg í okkar augum, og
að vér, þegar vér rekumst á hana, gefum henni ýms
nöfn, er vér þó sjálfir ekki skiljum, að eins til að dylja
sjálfa oss þess, hve skammsýnir vér erum. Hann bendir
á, að í; eðli og lifnaðarháttum ýmsra dýra — einkum
skordýra — komi í ljós vizka, sem er dýpri en svo, að
vér fáum skilið hana. Liggur þá ekki beint við að spyrja,
hvort þessi vizka, er víða kemur í ljós í heiminum, sé
ekki sprottin af alheimsvitund — óendanlegri sjálfsvitund,
eða ef svo er ekki, hvort hún hljóti þá ekki fyr eða síðar
að skapa slíka vitund. — Þá er og sá möguleiki til, segir
höf., að vort eigið ásigkomulag blindi augu vor. I voru
eigin skammvinna lífi er nefnilega sjálfsvitund og skyn-
semi æðstu eiginleikarnir, er vér þekkjum, og af því drög-
um vér þá ályktun, að engin sú mynd lífsins sé til, þar
sem skynsemi og sjálfsvitund séu ekki hinar æðstu eig-
indir. Vel gæti þó verið, að þetta væru að eins lítilfjör-
legar undirtyllur, þar sem allir möguleikar andlegra lífs-
eiginda væru saman komnir.
Höf. kemst að þeirri niðurstöðu, að framhald lífs eftir
dauðann, er væri svift allri meðvitund, væri því að eins
hugsanlegt, að engin alheimsvitund væri til. En slikt
virðist honum með öllu óhugsandi.
En undir eins og vér viðurkennum að alheimsvitund
sé til, hljótum vér og sjálfir að eiga þátt í henni, og kom-
um| þá að fjórða möguleikanum: lífi eftir dauðann með
breyttri sjálfsvitund.
Höf. þykist þess fullviss, að þannig verði lífi voru
háttað eftir dauðann, og færir margar líkur til, auk þeirra
helztu, er hér að framan eru taldar. Og hann þykist viss
um, að þetta líf verði einskær hamingja og stöðug andans
þroskun, annaðhvort sem einstaklings eða sem óaðskiljan-
legs hluta af alheimsvitundinni.
Vér ,verðum að hafa það hugfast, segir höf., að and-
inn er að því leyti frábrugðinn líkamanum, að hann er ómót-
tækilegur fyrir annað en hamingju. Andinn er skapaður