Gangleri - 01.01.1870, Blaðsíða 28

28
utn 1 fet; þá er og auðskilið, að til þess að lypta hon-
utn þarf vatnið að liafa 100 pundfeta aíl; nicð öðrum
orðurn: 100 pund af vatni verða að vera búin að
íalla um fet, áður enn þau liitta hjólið; eða 200
pund vatns búin að falla um \ fet, 400 pund nm J
fets o. s. frv. Einhver kann að spyrja, hvernig á því
standi, að hamarinn vinni betur á járninu, þcgar hann
fellur frá 1—2 feta hæð, enn þegar liann er látinn liggja
kyrr á því. I5að keinnr til af því, að þegar hamarinn
fellur, þá hefir hann einmitt sama afl og það sem
þurfti til að lypta honum. Ef hamarinn nú fjelli niður
á vel stæltan stálbíta, scm þyldi höggið, þá mundi hann
hrökkva upp aptur, og allt að því cins hátt og fallið
var; og því mundi liann halda áfram um lirfð, þótt
vatnið liætti að snúa hjólinu, sem lyptir honum; en þó
mundi hann æ hrökkva lægra og lægra upp, þangað til
hann að lokutn lægi kyrr á stálbitanum; því að engin
vjel, sein styðst við hreifingarafl eitt sainan, getur sjálf
skapað sjer vinnumagn, heldur getur hún að eins breytt
því vinnumagni sem hún fær af vindi, vatni, vöðvaafli
dýra cða manna o. s. frv. í aðra mynd. Þetta var það,
scm eðlisfræðingarnir (eins og áður er á minnst) gátu
sannað mcð rökuin og reikningum, og af því leiddi
aptur, að „perpetuuin mobiIe“, eins og inenn hugsuðu
sjer það í þá daga, ekki getur átt sjer stað. En þar
incð var ekki allt búið, því að til eru fleiri kraptar í
náttúrunni en hreifingaraflið, þar sem eru; Ijós, hiti, raf-
urinagn, segulafl og efnisafl. Fiestum mun kunnugt,
hversu þensluafl vatnsgufunnar er notað til þess að reka
stórskip móti vindi og straumi, eða til þ'ess að draga
ærnar vagnlestir eptir járnbrautum; en vatnsgufan með