Fréttir frá Íslandi - 01.01.1875, Blaðsíða 9

ELDGOSIN.
9
legar og hvellir miklir á milli; hristist jörðin svo sem allt ætlaði um koll
að keyra. Gýgamir spúðu í sífellu bæði grjóti og gjalli liátt i lopt upp.
Stærstu steinarnir voru 45 sekúndur á niðurleiðinni, en gjallið og sindrið
fór svo hátt, að áhorfendur misstu sjónar á Jtví, par til er [>að kom aptur
niður langar leiðir þaðan eins og hríðardrífa. Hvítglóandi eldá rann vest-
ur úr gýgunum, og hefur mönnum svo sagzt frá, að voðalegt hefði verið,
að sjá hana vella og heyra hana grenja á jafnfögru landi. þetta eldgos
stóð í 4 daga, eða til 24. apríl. pá datt það niður aptur, og upp frá því
var lengi kyrrt þar á örœfunum.
Mikil vegsummerki voru orðin á öroefunum eptir öll þessi gos og
eldsumrót. Hraunið, sem myndazt haf ði, var talið hátt á 3. mílu að lengd,
en misbreitt; þar sem það var breiðast, var það yfir 1000 faðma, en þar
sem það var mjóst, nálægt 500 faðma. Mjög var hraunið kömbótt, ósljett
og laust í sjer, svo að illfœrt var yfir það bæði mönnum ogskepnum. Yfir
að h'ta var hraunið hvítflekkótt, sem virtist vera af gufu, er lá yfirþví, en
sums staðar var brennisteinslitur á. Upp úr hrauninu stóðu víða eldborgir,
eins og smáfell i stórum þyrpingum. Voru þær skeifumyndaðar, og að því
leyti ólíkar hinum fomu eldborgum í Mývatnskrauni, sem eru eins og koll-
ótt fell eða hólar með skál í miðju. þá höfðu og víða í hinu nýja krauni
mymlazt gjár, jarðföll og sprungur; höfðu sumar þeirra horfið aptur undir
hraunið, en sumar stóðu eptir; voru þær sums staðar 3 álna breiðar, en
snms staðar liafði jörð sigið öðrum megin við sprungurnar, og þannig mynd-
azt gjáveggir. fullar 2 mannhæðir. þannig voru hin helztu vegsummerki
cptir eldganginn á örœfunum um veturinn og vorið, en síðar varð þó enn
nokkur breyting á, því að eigi var eldsumbrotum þar enn með öllu Iokið.
Eptir öll þau umbrot og býsn, sem hjer hefur verið sagt frá að
framan, varð nú langt hlje, svo að hvergi urðu menn elda varir. 1. og 2.
júlí sögðu menn aptur kominn upp eld á Mývatnsörœfum, nokkru austar
en á kinum fyrri stöðvum, en sú sögn var síðar borin aptur, og virðist
eigi mikið hafa kveðið að þeim eldgangi. Nú leið og beið enn nokkra
hríð, þangað til hinn 15. dag ágústmánaðar. þá kom enn upp stóreldur
á Mývatnsörœfum, oger hann talinn mestur allra þeirraelda, erþar höfðu
verið uppi. Milli dagmála og hádegis þann dag fannst á Grímsstöðum á
Fjöllum snöggur kippur af jarðskjálfta, og því nær í sömu svipan sáu
menn víðs vegar úr sveitum nyrðra mikla reykjarstróka þjóta upp af Mý-
vatnsörœfum, og að því búnu eldgos mikið á hinum sömu stöðvum, sem
gosin höfðu verið um vorið. Watts jöklafari var þá staddur á Stóruvöll-
um í Bárðardal; og er hann sá, hvað gjörðist, brá hann skjótt við oglagði
af stað til að skoða gosið, en varð veðurtepptur einn dag. Ilinn 17. ágúst
lagði hann austur á örœfin við annan mann. þegar þar var komið, sáu
þeir 20 reykjarstróka í sömu línu. Yið norðurenda þeirra voru 2 þjettar
þyrpingar af svörtum hólum. Upp úr syðsta liólnum stóðu 2 svartir reyk-
jarstöplar, en þeir kœfðust aptur niður af veðri og þykku vikurmistpi, er
lá yfir hrauninu. í norðanverðum hólaklasanum gaus upp strókur miklu