Fréttir frá Íslandi - 01.01.1875, Blaðsíða 11

ELDGOSIN.
11
og borgimar, og djúpar sprungur voru víða um sandana; sneru pær allar
eins og hraunlínan sjálf, en dýpkubu og víðkuðu eptir því sem nær dró
dœldinni, og er að henni kom, hurfu þær allar í eitt óskapnaðarumrót.
Upp úr öllum þessum sprungum hafði gosið, og enduðn þær allar i mörg-
um smárifum, er voru hvítar um barmana af brennisteini. Ekki gat
Watts kannað gosið og vcgsummerkin eptir það eins nákvæmlega og hann
vildi sökum hitans og goslopts þess, er lagði upp úr hrauninu mörg hundr-
uð feta frá aðalgosinu.
þetta gos, sem hjer hefur verið frá sagt, var hið mesta og síðasta
stórgos á Mývatnsörœfum. Ur öllum gosunum á örœfunum hafði kornið
hraungrýti, sindur og aska, en enginn rcglulegur vikur. þar á mót hafði
úr Dyngjufjallagosinu mestmegnis komið vikur og vikuraska, og jafnframt
vatnsflóð nokkuð. En þó að þessi mismunur haíi verið á gosunum, er
eigi óliklegt, að þau kunni eigi ab síður að hafa staðið í einhverju sam-
bandi hvort við annað, og ein eldæð hafi legið í jörðu niðri rnilli hvorra-
tveggja aðaleldstöðvanna, allt sunnan úr Dyngjufjöllum og norður á Mý-
vatnsörœli. Á hvorugum stöðunum kornu stóreldar upp eptir þetta, eða
frá miðjum ágústmánubi og allt til ársloka. Á síðasta sumardag kom þó
enn eldur talsverður upp á Mývatnsörœfum, en datt snögglega uiður apt-
ur. Lengi sást eptir það rjúka á báðum aðaleldstöðvunum við og við; og
það þótti mönnum auðsætt, að ekki mundi eldurinn vera slokknaður um
árslokin.
J>á er að geta um tjón það, er lekldi af gosum þessum. —- Tjón
það, er leiddi af gosunum á Mývatnsörœfum, var furðanloga lítið, eða að
minsta kosti miklu minna cn við mátti búast, svo nærri sem eldstöð-
varnar voru mannabyggðum. þess er áður getið, að eldhraunið rann yfir
þjóðveg þann, er liggur yfir öræfin. potta olli því, að þjóðveginn varð að
fœra norður fyrir hrauntaglið, en það var eigi mjög langur spölur, og varð
því krókurinn á lciðinni ekki mikill. Meira tjón gjörði hraunflóðið með
því að spilla afrjettarlöndum Mývetninga. Á svæði því, er hraunið rann
yfir, voru hagleysur að sunnanverðu, en undir því norðanverðu varð gott
beitarland. Víðar skemmdist og afijettur, en þarsem hraunið sjálft lagð-
ist yfir, því að nokkuð af hraunmölinni þeyttist langai' leiðir, og kom
niður sums staðar á góð haglendi. pá voru og hættur miklar búnar fjen-
aði manna, er gengur þar um örœfin, af sprungum þeim og jarðföllum,
er myndazt höfðu í hrauninu og þar í kring; en talin er það bót í máli,
að gjár þessar sjeu víða svo óárennilegar, cinkum í hrauninu sjálfu, að
cngin skepna leggi sjálfráð út á þær á auðri jörð; en meiri hættuvon er
aptur á vetrardag, þá er snjór liggur yfir. Eigi hefur þess þó heyrzt get-
ið, að af þcssu hafi leitt fjárfjón til niuna. það má tclja allmerkilegt, og
furðanlega hlífð, að ekkert manntjón varð af gosum þessum, svo djarft
sem margir fóru, er þeir voru að skoða gosin; því að það bar nokkrum
sinnum tii, að þar sem menn höfðu staðið um stund, og þótzt óhultir,