Fréttir frá Íslandi - 01.01.1875, Blaðsíða 12

12
ELDGOSIN.
brast jörðin rjett á eptir sundur eða seig niður, eða eldur kom f>ar upp,
og hraunflóð vall yfir.
Af eldgosinu í Dyngjufjöllum, er liggja miklu fjær mannabyggðum
en Mývatnsörœfi, varð fiar á mót, svo sem kunnugt er, tjón mjög mikið.
pað var á annan dag páska, er fjöllin spýttu hinum ógurlega vikurösku-
mekki austur yfir landið, svo sem fyr er sagt. í sveitum þeim, er askan
fjell yfir og fyr eru upp taldar, varð {>egar alveg haglaust fyrir allan fjcn-
að; svo pykkt lá öskulagið yfir jörðinni. Raunar reif öskuna víða af þúf-
um eptir nokkra daga, en skán eða skóf sat pó eptir í grasrótinni. Sums
staðar feykti öskunni aptur yfir, par sem áður hafði af rifið. Hjer var
pví í bráð fullkomið bjargarbann, og var eigi annað fyrir hcndi fyrir bœnd-
ur, en að koma pví af fjenaði, er eigi var fóður fyrir, burt í pær sveit-
irnar, er öskulaust var í. Sumir fóru með allt sauðfje sitt og hesta, eink-
um af Efra-Jökuldal, og sömuleiðis margir úr Fljótsdal, Skógum, Fellum,
Yöllum og Eiðapinghá; aðrir fóru með geldfje allt og margt af hestum.
Mikið var rekið af fjenaði í Vopnafjörð, Hlíð, Tungu og Hjaltastaðapiughá
og einnig talsvert í hinar syðri öskulausu sveitir. Brugðust menn alls stað-
ar við hið bezta að greiða úr vandræðum öskusveitanna, og var pó œrinn
pungi að taka við svo miklum fjenaði. Sums staðar fylgdi og nokkuð af
fólki til að gæta fjenaðarins. Nokkuð af afrjettarlöndum öskusvoitanna var
öskulítið, einkum afrjettir Skriðdœla og Fljótsdœla. Ráku peir pangað
mörg púsund fjár, en ekki voru hagar par hreinir, og var ervitt að halda
par svo mörgu fje, sem par var saman komið. Af öllum öskusveitunum
var Jökuldalur hinn efri verst farinn, og var talið víst, að par mundu 20
býli leggjast í eyði, að minsta kosti eitt ár, og sum sjálfsagt lengur, ef
ekki fyrir fullt og allt. Margir gjörðu pá og í öðrum sveitum ráð fyrir
að ganga frá jörðum sínum. En hinir hyggnari og gætnari menn voru þess
mjög letjandi; sáu peir sem var, að ef menn flýðu jarðir sínar, pá mundu
peir hinir sömu pví fyr verða bjargprota, og auk pess ofpyngja hinum
öskulausu sveitunum svo, að pær eigi gætu risið undir pví, og af pessu
öllu saman mundi leiða hin mestu vandræði. Lögðu pví flestir beztu
menn pað til, að menn skyldu reyna að bjargast á jörðum sínum heima,
svo framarlega sem pess væri nokkur kostur. Svo var og viðast gjört,
nema á Efra-Jökuldal. paðan tíýðu flestir búendur með allt sitt, flestallir
í Vopnafjörð. Er svo sagt, að að eins ein fátœk ekkja hafi árætt að
vera eptir í dalnum með búslóð sína. Óvænloga horfðist mjög á í öllum
öskusveitunum með heyskap og haga að sumrinu; en nokkru fór pó betur
en á horfðist. Hvassviðri komu endur og sinnum um vorið, er feyktu
öskunni af púfum og bölum. Seint í maímánuði komu og stórrigningar í
fjörðunum og víðar, og rigndi pá hið smæsta af öskunni niður i grasrót-
ina. Um fardaga var farið að láta kýr út alls staðar, til að ljetta gjöfina,
en sums staðar var pá alhætt að gefa peim. Hrossahagar voru pá og nokkrir
komnir, og sömuleiðis sauðhagar. Tóku pá margir að reka heim aptur
geldfje sitt, pað er peir höfðu geymt í öskulausu sveitunum, og allmargir