Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Síða 9

9
ruðningar um kviðinn“, þá stóð upp fórhallr og varði lýriti kviðburð-
inn, og fann það til, að sá hefði lýst sökinni, er sannir „lagalest-
ir“ vóru á ; þeir Flosi spurðu, til hvers hann mælti þetta, |>órhallr
tók þá fram það, sem áðr er sagt, og endaði með því, að hann
kvað þá ekki mega móti mæla, „at únýtt var málit“ (bls. 630). f>að
var heldr ekki sótt meir. þ>á var eina ráðið að snúa málinu til
sætta, enn það fór sem kunnugt er, að ekkert varð af sættunum.
Skarphjeðinn sagði og síðan við föður sinn (bls. 641), að þeir mundu
þá aldrei fá sótta að „landslögum“, og bar Njáll ekki móti því
heldr.
þ>annig lyktaði nú þetta mál, og varð þetta, sem kunnugt er,
orsök tilNjálsbrennu ; enn það, sem hér er einkum athugavert við, er
það, að svo var þetta alt útbúið frá upphafi, að allir, sem vóru að
vígi Höskuldar, sluppu ósekir; þetta gat með engu móti orðið
skiljanlegt fyrir lesöndum sögunnar til fulls, þó sagt hefði verið frá
því lauslega, án þess að leiða rökin í ljós ; ritari sögunnar hlaut
því að lýsa hér orðum og atvikum, eins og sú munnlega frásögn
lá fyrir honum, þ. e. að láta sjálfa söguna tala að öllu aðalefninu
til, eins og sýnist vera mark og mið vorra beztu rithöfunda. Eg
get því ekki séð, að hér sé neitt óeðlilegt, eða að þetta beri neinn
vott um síðari tíma tilbúning, og sama virðist mér lýsa sér í brennu-
málunum.
Enn margfalt stórkostlegra og margbrotnara er þó alt í mála-
sóknunum eftir brennuna. Eg ætla hér að minnast þar á helztu
atriðin i málunum í heild sinni.
Njálsbrenna varð, sem kunnugt er, létust þar 11 manns, og
stórkostlegir fjármunir hafa þar farizt. Njáls synir vóru ósekir, sem
áðr er sagt; skyldu menn þá ætla, að slíkar stórsakir mundu hafa
bitið þá, sem að brennunni vóru, ef alt hefði gengið samkvæmt
lögum ; enn af því lögunum var hér ranglega beitt eðr þau hár-
toguð, hlutust hér af þeir stórkostlegu viðburðir, sem eru eitt af
aðalatriðum sögunnar, sem áðr er sagt; menn þoldu ekki slík rang-
indi í þá daga, þegar almenn virðing var fyrir lögum og rétti,
einkum hjá höfðingjum landsins og helztu mönnum, og lögin vóru
þeim meira og minna kunn, og þeir beittu þeim og notuðu þau
sér til verndar, þegar málum varð ekki slegið í sætt.
fessum stórmálum var nú stefnt til alþingis, sökum öllum lýst
að lögbergi; gekk það alt skipulega (141. kap.). Flosi fékk Eyj-
ólf Bölverksson til að verja málið, með því enginn annar var til þess
fœr, sem þeir áttu völ á ; það er og satt að segja, að Eyjólfr var
manna lögvitrastr, enda átti hann kyn til þess, þar sem hann var
þriðji maðr frá J>órði gelli og bróðir lögsögumannsins, er sfðar
varð, enn rangsleitinn var hann og svífðist einkis, enda var hér
nauðugr einn kostr. Eyjólfr byrjaði með því að þiggja mútur, enn
2