Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Side 33

33
og áðr, bls. 276, er vitnað bæði í Sæmund og Ara. Sá sem hefir
ort konungatal, sem prentað er aftan við 10. bindið af Fornm. s.,
ber fyrir því Sæmund, alt um 10 konunga frá Haraldi hárfagra til
Haraldar Sigurðssonar; höf. segir í enda þessa fyrsta kafla: „sem Sæ-
mundr sagði hinn fróði“. Ari fróði ritar íslendingabók á tímabilinu
1122—1133, þó kynni að mega ætla heldr fyr enn síðar, því annars
yrði það nokkuð undarlegt, að hann ekki skuli geta um kristinn
rétt hinn forna þorláks og Ketils, sem einnig var ritaðr á þessu
tímabili, Biskupas. I. Hungrvaka bls. 75. Snorri Sturluson segir
um Ara, í formála fyrir Heimskringlu: „Ari prestr hinn fróði þ>or-
gilsson Gellissonar ritaði fyrstr manna hér á landi at norrœnu mdli
fræði bæði forna ok nýja; ritaði hann mest í upphafi sinnar bók-
ar um íslands bygð ok lagasetning, síðan frá lögsögumönnum,
hversu lengi hverr hafði sagt, ok hafði áratal fyrst til þess er
kristni kom á ísland, en síðan alt til sinna daga. Hann jók þar
ok við mörg önnur dæmi bæði konunga ævi í Noregi ok Dan-
mörk ok svá í Englandi, eða enn stórtíðindi, er gerzt höfðu hér á
landi, ok þykki mér hans sögn öll merkiligust; var hann forvitri
ok svá gamall, at hann var fæddr næsta vetr eptir fall Haralds
Sigurðarsonar. Hann ritaði, sem hann sjálfr segir, œvi Noregs kon-
unga eptir sögn Odds Kolsonar Hallssonar af Síðu; en Oddr nam
af J>orgeiri afráðskoll, þeim manni, er vitr var ok svá gamall, at
hann bjó þá í Niðarnesi, er Hákon jarl hinn ríki var drepinn. í
þeim sama stað lét Olafr konungr Tryggvason efna til kaupangs,
þar sem nú er“. Og síðan segir: „Teitr son ísleifs biskups var
með Halli í Haukadal at fóstri ok bjó þar síðan; hann lærði Ara
prest, ok marga frœði sagði hann honum, þá er Ari ritaði síðan“.
Enn segir í Heimskr. Olafs. s. helga bls. 450: „pessa grein kon-
ungdóms hans ritaði fyrst Ari prestr f>orgilsson hinn fróði, er bæði
var sannsögull, minnigr ok svá gamall maðr, at hann mundi þá
menn ok hafði sögur af haft, er þeir váru svá gamlir, at fyrir
aldrs sakir máttu muna þessi tíðindi, svá sem hann hefir sjálfr sagt
í sínum bókum, ok nefnda þá menn til, er hann hafði fræði af numit“,
sbr. ogFornm. s. 10. bd. bls. 289; bls. i34erog vitnað í Ara, og bls.
510. f>essi frásögn eða vitnisburðr Snorra Sturlusonar um Ara
fróða er næsta merkilegr, og sýnir, að það hlýtr að hafa verið
meira enn minna, sem Ari í fyrstu er höfundr að og Snorri hefir
þekt, þó vér höfum nú ekki nema íslendingabók, sem honum með
vissu verðr eignuð í sinni upprunalegu mynd, því annars hefði ekki
Snorri lagt svo margvíslega áherzlu á ritverk Ara og fróðleik. Ari
ritaði og fyrst eitthvað af Landn., og er það líklega eitt af því,
sem Snorri á við, og þá Kolskeggr vitri þar eystra eða eftir
hans fyrirsögn; hann lifði á sama tíma eða heldr fyrri. Landnáma
segir um það, bls. 320 neðanm.: „eptir því sem fróðir menn hafa
5