Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 34

71
LÖGRJETTA
72
álögur, að hún geti neytt krafta sinna og
notað auðsuppsprettur sínar. Hvarvetna
blasa við nýir möguleikar, arðvænar leiðir
til sjós og lands. En aflið til þess að hag-
nýta þær er langt frá því að vera nægilegt,
þótt síst sje fyrir það að synja, að tals-
verðu hefur verið á orkað á síðari árum.
Peninga vantar, lánstraust vantar, íslenzk
verðbrjef eru orðin óseljanleg á útlendum
markaði og samhygðmeðmenningar-ogfram-
faraviðleitni þjóðarinnar sýnist þverrandi.
Hvers vegna? — Jeg er sannfærður um, aðþað
er ekki ofsagt, að ein af aðalástæðunum til
þess sje stöðug sundrung, deilur og flokka-
drættir í landinu inn á við, samfara ólokn-
um deilum út á við, sem veikja öryggistil-
finninguna og vekja óhug, auk þess sem
slíkt alveg ómótmælanlega dregur úr menn-
ingarstarfi þjóðarinnar og þar með heftir
eitt aðalskilyrðið fyrir því, að geta fengið
veltufje.
Það er sannfæring mín, að eitt af því
allra fyrsta, sem gera þarf til þess að ráða
bót á þessum meinföngum sje það, að fá
sem fyrst viðunanlegan enda á deilumáli
voru við bræðraþjóð vora, Dani, um sam-
band landanna, sem svo lengi hefur dregið
hugina frá öðrum opinberum málum, og á
síðustu árum, því miður, orðið eldsneyti í
innan lands sundrung og baráttu; þess vegna
virðist mjer þetta þing eigi mega líða svo,
að ekki sje eitthvað að hafst í þá áttina, að
taka aftur upp samninga um sambands-
málið. En skilyrði fyrir því, að þeir samn-
ingar geti orðið upp teknir með von um
góðan árangur, er það, að vjer sameinum
kraftana allir, sem ekki viljum skilnað, eða
skilnaðar ígildi, svo að vjer getum haft nýja
tryggingu fyrir því, að málið fari ekki í
mola í höndum vorum. Slíka tryggingu þarf
ekki aðeins gagnvart meðsemjendum vorum,
Dönum, sem ella mundu ófúsir til nýrra til-
boða, heldur sjerstaklega vegna sjálfra vor,
svo að vjer eigum það ekki á hættu, að sigla
málinu til nýs skipbrots eftir á, er viðun-
anlegu samkomulagi væri náð, því þá væri
ver farið en heima setið. — Þess vegna
gleður það mig mjög, að svo margir háttv.
þingmenn af báðum stjórnmálaflokkum
landsins og utan flokka hafa lýst því yfir
fyrir skemstu,. að þeir, í þeim tilgangi að
tryggja framgang nýrra samninga milli Is-
lands og Danmerkur um samband landanna,
vilji ganga í föst samtök um að vinna að
því, að leiða sambandsmálið sem fyrst til
sæmilegra lykta, eftir atvikum með þeim
breytingum á frumvarpinu 1908, sem ætla
megi að verði til þess, að sameina sem mest-
an þorra þjóðarinnar um málið, og jafnframt
megi vænta samkomulags við Danmörk. Jeg
treysti því, að þessi samtök komist á og
nái tilgangi sínum, að tryggja framgang
þess máls, sem er eitt höfuðskilyrði fyrir
því, að tryggja friðinn inn á við, sem aftur
er skilyrði fyrir heilbrigðum vexti, hagsæld
og sjálfstæðri menning þessa lands.
Það gerðist svo rjett eftir stjórnarskiftin,
að yfir 30 þingmenn gengu saman í einn
flokk, sem fjekk nafnið sambandsflokkur, og
átti nafnið að tákna það, að hann kysi sam-
band við Danmörk en ekki skilnað. Þetta er
fjölmennasti þingflokkur, sem hjer hefur
myndast, bæði fyr og síðar. Samþyktin, sem
gerð var á stofnfundinum er svohljóðandi:
Þeir þingmenn úr báðum gömlu flokkun-
um og flokksleysingjar, sem vinna vilja að
framgangi nýrra sambandslaga milli Islands
og Danmerkur, ganga saman í nýjan þing-
flokk með þeim skilyrðum: 1. að flokksmenn
skuldbinda sig til þess, að vinna í samein-
ingu að því, að sambandsmálið verði sem
fyrst leitt til lykta, og fylgi því fram, eftir
atvikum með þeim breytingum á frumvarpi
millilandanefndarinnar 1908, sem ætla má að
verði til þess að sameina sem mestan hluta
þjóðarinnar um málið, og jafnframt eru lík-
legar til þess, að um þær náist samkomulag
við Danmörku. 2. að flokksmenn sjeu ekki
öðrum flokkasamtökum bundnir á þessu
þingi.
Undir þetta skrifaði 31 þingmaður á stofn-
fundi flokksins, og þarna voru þá gömlu
flokksforingjarnir þrír, Hannes, Björn og
Valtýr komnir í sama flokk. Nöfn þeirra
Björns og Hannesar stóðu hlið við hlið efst
á blaði undir þessari skuldbindingu. Aðeins
9 þingmenn voru utan við þessa flokksmynd-
un. IJr heimastjórnarflokknum Eiríkur Briem
og Júlíus Havsteen, báðir konungkjörnir. Úr
hópi milliflokkamanna, sem voru taldir 9,