Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 79

161
LÖGRJETTA
162
Þótt heimurinn glúpni hálfur
og himininn gráti sjálfur
er sólin sígur að kveldi,
skal sál þín frá viljans eldi
vermast og vegi finna,
þótt vegstjarna óska þinna
í tímanna hafdjúp hnigi
eða hyljist af svörtu skýi.
Við hyllum þann hetju anda,
sem hefur þrek til að standa
þótt blási úr öllum áttum
illspám og rofnum sáttum,
og aleinn á verði vakir,
en veit sínar eigin sakir
þær einar: að vilja vera
verður sitt nafn að bera.
Hver hugsjón, sem heiminn stækkar
og hugarvillum fækkar,
á upphaf í sorg og sárum
við sædjúp af leyndum tárum;
þeir leita ekki langt til fanga,
sem ljettasta veginn ganga
og velgengnin vefur örmum,
en vita ekki af kvöl og hörmum.
Þín dáð er að vaka og vinna
í víngarði bræðra þinna,
þitt líf er þín eigin yðja,
þín ætlun að leiða og styðja,
þín laun eru lögum bundin,
þitt lán er að vaxta pundin:
Að lyfta því lága hærra,
úr litlu að gera stærra.
Pjetur Benteinsson,
frá Grafardal.
UM VlÐA VERÖLD.
FRA spánverjum.
Frh. af bls. 8.
talin besta saga spænskrar tungu, á eftir
Don Quixote, gerðist einnig lýðveldissinni og
varð fyrsti sendiherra lýðveldisins í London.
Svona mætti nefna fleiri höfunda, sem sner-
ust á lýðveldissveifina um og eftir 1930, en
sá maðurinn, sem mestan þátt átti í þess-
um straumhvörfum, er þó Ortega y Gasset,
heimspekingur og gagnrýnandi, sem fyrir
löngu er Evrópufrægur maður og bækur hans
eru þýddar á ýms mál. Meðal þeirra eru
bókin Um ástina, Bók áhorfandans og tvær
aðrar, sem ekki síður eru athyglisverðar
fyrir skilninginn á rás viðburðanna á Spáni,
þær heita Hlutverk nútímans og Uppreisn
almúgans.
Ortega er að vissu leyti raunsæismaður,
hann boðar trúna á lífið eins og það er, og
trúnaðartraustið á það, að lífið sje gott í sjálfu
sjer. Lífið er eins og órofin heild og vill ekki
sjálft vera annað. Lífið er þess vegna, segir
hann, ekki trúrænt, ekki siðrænt, ekki list-
rænt, ekki verkrænt og ekki vísindalegt, út
af fyrir sig. Þeir, sem reyna að lifa lífinu
út frá einhverju þessara sjónarmiða einu út
af fyrir sig, eða þeir, sem reyna að skýra
lífið einungis út frá trúarlegu, eða einungis
út frá vísindalegu sjónarmiði, eða efnislegu,
þeir hafa misskilið sjálfa sig og lífið. Því
að lífið er ekki eitt af þessu, heldur þetta
alt saman, og hlutverk nútímans er það, að
snúa aftur til lífsins sjálfs. Þetta á samt
ekkert skilt við það gamla vígorð að snúa aft-
ur til náttúrunnar og einfaldleikans, eins og
Rousseau skildi það, eða að snúa aftur til
frumstæðs lífs og frumkristinnar trúar, eins
og Tolstoj skildi það, eða að snúa undan
flókinni vjeltækni nútímans, eins og Gandhi
á við. Það er þvert á móti hlutverk nútím-
ans, að lifa í og gera sjer undirgefna alla
hina flóknu tækni, allan hinn flókna búskap,
hin dámsamlegu vísindi og þá dýrðlegu trú,
sem ieit og reynsla kynslóðanna hefur safn-
að saman. Það er hlutverk nútímans að gera
það samræmi og þann samruna þessa alls,
sem er lífið sjálft, að þungamiðju allrar
menningar. Ef menn efla einn þátt lífsins á
kostnað annars, þá veldur það hnignun eða
rjenun persónuleikans eða hruni menningar-
starfsins. Ef menn efla trú sína einstrengis-
lega á kostnað vísindalegs og hagnýts hugs-
unarháttar, þá er það slæmt, ef menn magna
vísindalegt og hagnýtt sjónarmið sitt á kostn-