Lögrétta - 01.01.1936, Side 74

151
LÖGRJETTA
152
inga með því, að hvert skifti sem maður fer
í kirkju er siðferðisleg skylda manns að láta
pening í söfnunarkassa sem standa við inn-
ganginn. Á hverjum sunnudegi safnast þann-
ig fleiri hundruð, jafnvel þúsund frankar
saman, alt frá auðvirðilegum buxnatölum
upp í 100 franka seðla frá hverjum einstök-
um. Lög kirkjunnar eru samin á kirkjuþingi,
en framkvæmdarvaldið er í höndum kirkju-
ráðs, sem kosið er á þingi og skipað er sjö
mönnum. I hverri sókn er sóknarnefnd.
Þegar við siðaskiftin voru að vísu stofnað-
ir fyrstu barnaskólarnir. Þeir stóðu allir und-
ir valdi kirkjunnar og var misjafnlega stjórn-
að. Stundum voru það prestarnir sjálfir sem
kendu, en oftar var það einhver þorpsbúi eða
bóndi, sem hafði kensluna fyrir aukastarf.
Ekki þurfti kunnátta kennarans að vera fólg-
in í öðru en að leggja saman einfaldar tölur,
draga til stafs, lesa og ef vel var að syngja.
Ekki var það vel liðið ef kennarinn spilaði á
spil, ragnaði eða sótti skemtanir. Það var
að hafa vondan sið fyrir börnunum. Kenslan
fór venjulega fram í dagstofu bóndans, en
skólahús voru fágæt. Foreldrar voru sjálf-
ráð á hvaða aldri þau sendu börnin í skóla
og eins hvað lengi þau nutu kenslunnar. Þeg-
ar barnið var orðið lesandi, var það látið
læra sálma og trúarbragðagreinar utanað,
en það var ekki kennarans að skýra það sem
barnið fór með, því til þess var hann sjaldn-
ast fær, heldur að hlusta, hvort rjett væri
farið með. Aðeins gáfuðustu drengir lærðu
að draga til stafs.
Síðan á dögum Pestalozzi’s hefur þetta
tekið stökkbreytingum, svo hraðfleygum að
á einum tíu árum voru yfir 140 skólahús
bygð í kantónunni, öll voru þau vönduð, flest
stór og með íbúð fyrir einn eða fleiri kenn-
ara. Sjö ára skólaskylda og sex ára skóla-
aldur var lögleitt, alskonar framhaldsskólum
var komið á stofn, og öll kensla var gerð
ókeypis. Frá síðustu aldamótum hefur kan-
tónan sjeð fátækum skólabörnum fyrir fæði
og fatnaði, hefur stofnsett stór sumarheim-
ili, hressingarhæli og barnaheimili. Nemend-
ur fá ókeypis læknishjálp og tannviðgerðir.
Leikfimi, sund, útiíþróttir og útivera verður
með hverju ári mikilvægari þáttur í uppeldi
barnanna. Kantónan sjer andlega og líkam-
lega vanhraustum börnum fyrir sjerstakri
kenslu og síðan fyrir atvinnu, sem best við
þeirra hæfi.
Uppi í sveitunum hefur verið komið á fót
samkomustöðum, sem eru í senn skemtistöð
og vinnustöð. Þangað koma ungir og gamlir
í frístundum sínum og skemta sjer við spil,
tafl eða lestur bóka. En það, sem meira er
um vert, er kensla í smíðum, handavinnu og
ýmsu öðru, sem þar fer fram. Kenslan er
ókeypis, efnið er ókeypis og lærlingarnir eiga
munina sjálfir sem þeir smíða. Jeg hef t. d.
sjeð í þannig vinnustöð smíðaða svifflugvjel,
sem lagvirkur fátæklingur smíðaði sjer og
sem reyndist prýðileg við prófflug. I þessum
stöðum eru öðru hvoru haldnir fræðandi fyr-
irlestrar og kenslunámskeið í einni eða ann-
ari sjergrein.
1 Ziirichkantónunni eru tveir stærstu há-
skólarnir, sem til eru í Sviss, annar er eign
svissneska ríkjasambandsins, en hinn er eign
kantónunnar. f öllum stærri þorpum og borg-
um eru gagnfræðaskólar, sem taka við af
barnaskólunum og búa nemendur undir fram-
haldsnám. f kantónunni eru tveir kennara-
skólar, en þeir veita ekki nema allra gáfuð-
ustu nemendum móttöku eftir strangt sam-
keppnispróf úr þriðja bekk gagnfræðaskól-
anna. Nám á kennaraskólunum stendur yfir
í 4 ár, en síðan verða allir barnakennarar að
stunda, í eitt ár, nám við uppeldis- og kenn-
aradeild háskólans, en gagnfræðakennarar í
þrjú ár. Verzlunarskólanám og mentaskóla-
nám er f jögur ár að afloknu gagnfræðaprófi.
Mentaskólanám karla og kvenna er sjerskilið.
Fyrir utan hina almennu verzlunar- og
mentaskóla, sem kostaðir eru af kantónunni,
eru nokkrir einkaskólar á þessum sviðum,
þar sem nemendur geta valið námsgreinar af
eigin geðþótta og ráðið stundaf jölda. Þessir
skólar eru mest sóttir af efnuðum útlending-
um og eru mjög dýrir. Sjerskólar eða fag-
skólar eru fjöldamargir í kantónunni. Þar er
landbúnaðarskóli, ávaxta- og vínyrkjuskóli,
silkiiðnaðarskóli, listiðnskóli, fjölmargir al-
mennir iðnskólar, málmvinnuskóli, trjesmíða-
skóli, kvenfatasaumaskóli, matreiðslu- og
hússtjórnarskólar, skóli fyrir veitingamenn
og bryta, hjúkrunarskólar, svo að nokkrir
þeirra helstu sjeu upp taldir. í þorpum og