Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 86

175
LÖGRJETTA
176
hans var ótæmandi uppspretta af fróðleik
og hann kunni íslensku, dönsku, þýsku,
frönsku, latínu og grísku.“ Og þessi sami
fransmaður segir, að ísland sje ef til vill
það land, þar sem mentun sje útbreiddust
meðal almennings og lestrarþráin sje mikil
guðsgjöf í landi, sem náttúran sveipi í langa
nótt í marga mánuði ársins.
Og það er oftar sem fransmenn, einkum
Marmier, hafa orð á bókfýsi og námgleði ís-
lendinga, ekki einungis hjá þekktum lær-
dómsmönnum, eins og Bjarna Thorsteinson,
sem þeir segja að hafi átt 1500 bindi í safni
sínu, eða hjá Steingrími biskupi, eða Tómasi
Sæmundssyni, sem þeir heimsóttu á Breiða-
bólsstað, eða Bjarna Torarensen, sem þeir
heimsóttu á Möðruvöllum, eða landlæknin-
um, eða sr. Ámunda í Odda, heldur einnig
hjá bændum við lítinn kost. Á svo að segja
hverjum bæ, sáum við biblíuna og sögurn-
ar, segir hann, og víða stórar skrifaðar
bækur, sem bændur höfðu sjálfir skrifað
upp. Hann bendir einnig á það, sem raun-
verulega var merkilegt, hversu margir bænd-
ur gengu í fræðafjelög þau, sem stofnuð
höfðu verið. Hann talar einnig af mikilli virð-
ingu um kennara Bessastaðaskólans, eink-
um Sveinbj. Egilsson, og ekki síst um Hall-
grím Scheving og segir að vísindin hafi
sjaldan átt einlægari og óeigingjarnari iðk-
anda en hann. Einnig nefnir hann Sunnan-
póstinn og Fjölni — en fyrst og mest Sunn-
anpóstinn, en Fjölnir var þá tilraun hinna
ungu manna, í óráðinni byrjun. Svo langt er
síðan þetta var.
Síðast en ekki síst var það svo náttúru-
fegurð landsins, sem dró að sjer athygli
frönsku ferðamannanna og í leiðangrinum
var náttúrufræðingur, sem gerði hjer ýmsar
athuganir og skrifaði um þær, og kann jeg
ekki á því full skil, hvert gildi þau skrif
kunna að hafa haft. Eitt myndaheftið fjall-
ar nær eingöngu um þessi efni, landið, dýra-
lífið og heilbrigðisástandið, þ. á. m. holds-
veikina og í texta sjálfrar ferðabókarinnar
eru ýmsar teikningar. Megnið af myndunum,
eða tvö hundruð, eru myndir af íslenzkri
náttúru og þjóðháttum.
Jeg get ekki rakið það, sem þeir segja um
íslenska náttúru. I þess stað ætla jeg aðeins
að taka eitt sýnishorn, lýsingu Marmier á
útsýninu frá Skólavörðunni í Reykjavík. —
Skólavarðan er nú farin og bygt fyrir sumt
af útsýninu, eins og það var fyrir einni öld
og til skams tíma, en náttúrufegurðin er sú
sama, þar sem hægt er að sjá hana nógu hátt,
og vítt: „Þótt ísland sje næstum því
alstaðar með auðnarsvip,“ segir Marmier,
birtist það oft í mikilfenglegri og dýrðlegri
prýði. Jeg hef oft staðið við útsýnisvörðuna
á einni hæðinni við Reykjavík, þar sem kaup-
menn eru vanir að gá til skipa. Þar hef jeg
margoft dáðst að því útsýni sem opnaðist
mjer á allar hliðar, oft klukkan 11 á kvöldin,
þegar sólin var enn yfir sjóndeildarhringnum
og varpaði geislaljóma sínum á sjóinn eins
og iðandi eldsúlu. Hafið var kyrt og aðeins
ljúfur andblær í lofti, sem smáýfði bláar bár-
urnar, sem hnigu hóglega aftur, og blikaði
stundum á þær eins og silfurslæðu eða glitti
á þær eins og á glansandi stjörnur. Þvert
fyrir víkina rísa grasigrónar eyjar með sund
á milli og umhverfis er skýgnæfandi fjalla-
hringur. Þau f jöllin, sem næst eru, skarta í
einkennilegum bláma, sem jeg á ekki orð til
að lýsa og menn segja að sje fegri en í Alpa-
fjöllunum og Karpatafjöllunum. Lengra í
burtu breytist fjallasýnin, að neðanverðu
renna fjöllin saman við hafsbrúnina, að ofan-
verðu bregður á þau purpura og ópallitum
blæ, þau eru sveipuð skínandi snjómöttlum,
og ísyddar nibburnar verða eins og að
demantadjásni og þegar heiðskírt er og
Snæfellsfellsjökull, yzt við flóann, hefur upp
sitt eilíflega hrímþakta höfuð undir geisla-
baug sólarinnar, þá gljáir á hann eins og
gullský úti við öldubrúnina. Á slíkri stund
er þessi sveit Islands eins og Suðurheims-
land. Miðjarðarhafið er ekki fagurblárra en
þetta Norðurheimshaf og Suðurlandahimin-
inn er ekki þessum himni fegri. Meðan myrkr-
ið hjúpar jörðina annarsstaðar, ljómar bros-
andi, heiðríkur dagur yfir torfbæjum Islend-
inga. — Þannig lýsir Marmier útsýninu frá
Reykjavík. Síðan Gaimard og fjelgar hans
voru hjer hafa margir aðrir ferðast hjer til
rannsókna, betri og meiri en þeir gerðu.
En myndasöfn Gaimards-bókanna eru þau
mestu og ríkmannlegustu, sem út hafa verið
gefin.