Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 54

111
LÖGRJETTA
112
mennirnir báru hver um sig aðalatriði máls-
ins undir sinn flokk, og einnig undir full-
veldisnefndir beggja deilda. Fjell þar alt í
ljúfa löð, nema hvað fulltrúi sjálfstæðis-
flokksins, Bjarni frá Vogi, átti í nokkrum
erfiðleikum í viðureigninni við suma flokks-
menn sína, og fór það þó lágt meðan á samn-
ingum stóð, en kom síðar fram við umræður
málsins í þinginu. —
Samningunum var lokið 17. júlí. Þeir voru
þá bornir undir lokaðan fund í sameinuðu
þingi og samþyktir með 38 atkv. og án mót-
atkvæða. En tveir þingmenn greiddu ekki at-
kvæði: Benedikt Sveinsson og Magnús Torfa-
son. — Alþingi var svo slitið 17. júlí. En
svohljóðandi tilkynning var birt almenningj
um málalokin:
Samningaumleitanir þær, sem hjer hafa
farið fram milli dönsku sendinefndarinnar og
alþingis og íslenzku stjórnarinnar hafa leitt
til fullkomins samkomulags um frumvarp til
sambandslaga fyrir hin tvö lönd í framtíð-
inni, og þar með ætti öllum hinum mörgu og
gömlu deilumálum að vera ráðið til lykta.
Frumvarpið, sem var undirskrifað í dag, hef-
ur fengið samþykki íslenzku landsstjórnar-
innar og nær allir þingmenn hafa fallist á
það. Þegar danska sendinefndin kemur til
Kaupmannahafnar, mun frumvarpið verða
fengið dönsku stjórninni í hendur ásamt
tillögum um, að það verði borið undir sam-
þykki danska ríkisþingsins.
Þegar dönsku nefndarmennirnir komu
heim, hjelt Zahle forsætisráðherra þeim
veizlu, og var þar margt manna, þar á meðal
nokkrir íslendingar. Forsætisráðherrann
þakkaði nefndinni starf hennar og sagði að
hún hefði unnið gott verk bæði Danmörku,
Islandi og Norðurlöndum yfir höfuð. Árang-
urinn af starfi nefndarinnar styddi þær til-
raunir, sem nú væri verið að gera til þess
að draga Norðurlandaþjóðirnar saman og
auka veldi þeirra, eigi á þann hátt að kúga
neinn, heldur með því að þær tækju höndum
saman í bróðerni, eins og þeim þjóðum bæri
að gera, sem væru af sama bregi brotnar.
Hann kvaðst vænta, að allir flokkar í Dan-
mörku gætu nú tekið höndum saman um
þetta mál. Finnur Jónsson prófessor sagði
frá stjórnmálabaráttu Islendinga frá dögum
Jóns Sigurðssonar og fram til þessa, og þakk-
aði Zahlestjórninni fyrir starf hennar að
þeirri lausn, sem nú væri fengin.
Blöð Norðurlanda lýstu fögnuði yfir úr-
slitunum og var mikið um þau skrifað bæði
í Noregi og Svíþjóð, og öll dönsk blöð tóku
málinu mjög vingjarnlega nema nokkur
hægrimannablöð. Hjer voru einnig öll blöð
með málinu nema Njörður á ísafirði.
Sambandslögin voru samþyktí fólksþinginu
með 100:20 atkv. og í landsþinginumeð42:15.
Alþingi kom saman 2. september til þess
að ræða sambandslagasáttmálann og sam-
þykkja hann til fullnustu, og urðu nú um
hann langar umræður, með því að þeir tveir
þingmenn, sem setið höfðu hjá við atkvæða-
greiðsluna 17. júlí, tók nú til andmæla.
Málið var lagt fyrir neðri deild. Jón
Magnússon tók fyrstur til máls, lýsti þeim
ávinningi, sem sáttmálinn hefði að færa og
sagði, að íslendingar hefðu nú náð því marki,
sem þeir lengi hefðu kept að, þ. e. fengið full-
veldi yfir málum sínum. Benedikt Sveinsson
flutti fá langa ræðu, taldi frumvarpinu áfátt
í mörgu og það verra að sumu leyti en upp-
kastið frá 1908, einkum jafnrjettisákvæði 6.
greinar, og taldi hann það ekki óverulega
skerðingu á fullveldinu, og margt annað vítti
hann í frumvarpinu. Sama gerði Magnús
Torfason í efri deild, er málið kom þangað,
og jafnvel enn frekar. Þeir hjeldu síðan and-
mælum uppi við allar umræður málsins í
báðum deildum. Framsögu í neðri deild höfðu
þeir Bjarni frá Vogi og Einar Arnórsson.
Bjarni skýrði þar frá því í fyrstu ræðu sinni,
að fullveldisnefndirnar á sumarþinginu 1917
hefðu skákað fánamálinu fram með ráðnum
hug, í stað þess að taka fyrir alt málið frá
rótum, með því að þær hefðu ætlað, að það
greiddi fyrir úrlausn málsins hjá Dönum, ef
þeir gætu viðurkent fullveldi Islands með
svo yfirlætislausum hætti, að fánamálið
fengist afgreitt með konungsúrskurði án af-
skifta ríkisþingsins. En Jón Magnússon hafði
í brjefum sínum, eins og fyr segir, skýrt
Dönum frá, að neitun á afgreiðslu fánamáls-
ins með þeim hætti, sem alþingi krafðist,
leiddi óviðráðanlega til skilnaðar, er þingið
hefði samþykt fánakröfuna í frumvarps-
formi. Andmælendur sáttmálans viku að því