Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 36

75
LÖGRJETTA
VG
76
ast upp ulveg af nýju, þ, e, á grundvelli lag-
&.nnu frá 1871 um stöðu íslands í ríkinu.
Þar með er þó áuðvitað ekki sagt, að ný
meðferð málsiUs mundi vérða gagnslaus, éða
að slík sámningaumieituh mundi mæta neit-
uh hjér. ef buh kæihi frám frá islendingum.
Álls ekkí. En það verður að segjast skýrt,
að hjer óskar énginn eftir samningagérð,
sém síðan sjé kollvárpað af öðrum eins gos-
um og þeim, sem nefndaruppkastið frá 1908
Varð fyrir. Ekki tjair Islendingum héldUr að
hugsá sjer, að þeir komist fram um króká-
’végi, éins og þann, sém þéir hjeldu inn á með
ríkisráðsbreytingunni (þ. é. í stjórnarskrár-
breytingunni, sem alþingi hafði samþykt).
Vjer viðurkennum, að Islendingar sjeu
þjóð, og að þeir eigi sem þjóð að hafa full-
komna sjálfstjórn í öllUm sjérmálum sínum,
ért við héimtum, áð fyrirkomulagi sámeigin-
légfá ináíá vörrá sje skipað méð skýlaUsum
ög heiðarlegúm sámningum frá beggja hálfu.
Vjer viljum, að það fyrirkomulag, sém valið
verður, verði skýrt og ótvírætt fyrir báða
málsaðila í sambandinu, og að það verði sam-
þykt undirhyggjulaust frá báðum hliðum.
Hafi eitthvað verið óljóst 1908, þá viljum
vjer hafa það skýrt í hinum væntanlega
Sámningi, ef Islendingar æskja hans, en
þeirra éf þáð, að koma þá fram með slíkar
óskir. Eftir þá réynzlu, sém vjer höfum feng-
íð, langar víst engah mann hjer til þess að
byrjá á nýjan leik. Vjer munum allir, hverj-
ár óskir Islendingar báru fram, þegar alþing-
ið var hjer í heimsókn. Vjer munum, hverjar
óskir sá maðurinn, sem lengst fór, Skúli
Thoroddsen, setti þá fram í Politiken. Vjer
urðum við öllum þeim óskum, og meira til,
en fengum aðeins skömm fyrir. Vjer viljum
ekki eiga undir slíku oftar. Ef vjer eigum
nú að fara að semja aftur á ný, þá verðum
vjer að hafa vissu fyrir, að andspænis oss
sje eitthvað annað en endurtekning við-
burðanna frá 1908 og það, sem þar fór á
eftir. En nú geta Islendingar sagt, að þá
varði ekkert um, hvað vjer segjum. I. C. sje
ekki annað en einstaklingur, og það sje ekki
hans skoðun, sem alt velti á. Nei, víst er það
satt. En þó erum vjer sannfærður um, að
eins og vjer mælum í þessu máli, svo mæla
vinir Islendinga í Danmörku. Þeir eru þús-
undir, sem eru miður velviljaðir en vjer mál-
stað íslendinga. Því er nú miður. En þetta
er sannleikur, og Islendingum er sjálfum um
áð kenrtá. Framhjá þessu mega þeir ekki
Íítá, ér þeir táká sáhlbandsmálið til yfirveg-
unar nú í hinú nýja j)ingí.
Jeg hef tekið þessá grein I. C. Christen-
sen upp í heiíú lagi. Hanrt var sá af ráðandí
mönrtum Daná, sém mest áfskifti hafði af
sámbandsmálihú frá upphafi til enda, ttiéð
því að hann var loks einn þeirra þriggjá
manna, sem frá hálfu Dana gerðu fullveldis-
sáttmálann 1918. Menh voru hjer kunnugri
kenningum Knuds Berlin, sem manna ttiést
skriíaði um málið í Danmörku og hjelt því
fram, að íslendingaf ættu engan rjett til
sjálfstæðis. En þegar fullveldissáttmálinn
var gerður 19l8 höfðu heimsviðburðirnír
skapað það ástand, áð sambandið milíi íslands
og Danmerkur var að nokkru leyti röfið,
eirts og síðár mun sagt verða. Endurheittit
Súður-Jótlands var þá orðið mesta áhuga-
mál Dana, og aístaða þeirrá til þesS rnáÍS
rjeði miklu um það, að þeir urðu tilieiðan-
légri én áður til þess áð rýmka að miklum
mun kosti Islands í sambandittu. Danmörk
hafði á umliðnum öldum orðið fyrir miklu
landatapi, síðast mist Suður-Jótland 1864.
Þetta sveið í hugum Dana og þeim var það
metnaðarmál, að halda nú saman því, sem
eftir var. Það er því án efa rjett, sem I. C.
Christensen segir í gréininni, að meiri hluti
Dana leit á mál Islands miklu meira með
augum Kn. Berlins en I. C. Christensens.
Hannes Hafstein varð þess þegar var, er
hann kom til Danmerkur að loknu þingi 1912,
að samhugur ráðandi manna þar með lausn
sambandsmálsins var allur annar en verið
hafði 1908. I. C. Christensen sagði nú, að
Danir bæru ábyrgð á íslandi. Ef Islending-
ar önuðu út í einhverja fásinnu og landið
yrði annara þjóða mönnum að bráð, þá yrði
sökinni fyrir það með miklum rjetti skelt
á Dani. Þeir yrðu því að halda um taum-
ana og varna því, að slíkt kæmi fyrir.
Þær breytingar, sem Hannes Hafstein
kom með úr Danmerkurför sinni á frum-
varpinu frá 1908 sje jeg ekki ástæðu til að
tína upp hverja um sig. En ísland var nú
í frumvarpinu nefnt frjálst og sjálfstætt