Eimreiðin - 01.01.1896, Blaðsíða 43

43
bergið. Ekki verður það við nánari ihugun sennilegt, að gufuhvolfið
hafi verið svo mjög auðugt af kolsýrulopti á þessu tímabili. Pað er
athugavert, að það kolefni, sem í steinkolunum er, verður hverfandi,
sje það borið saman við kolefnið í öllum kalksteini (kolasúru kalki) á
jörðunni; væri aðeins Viooo af kolsýrunni úr kalksteininum kominn út
í loptið, þá væri engum dýrum lift á jörðunni. Sannleikurinn mun vera
sá, að kolsýran eyðist smátt og smátt af ýmsum ástæðum og mundi
andrúmsloptið fyrir löngu vera orðið kolsýrulaust, ef ekki ávallt streymdi
upp úr jörðunni, einkum i eldfjallalöndum, ný kolsýra til að fylla upp
í skarðið. Mun kolsýruinnihald loptsins ávallt síðan í fornöld jarðar
hafa verið nokkuð svipað og liggja til þessa mörg rök, sem hjer verða
ekki nefnd.
En hvernig stendur þá á þessum mikla gróðri svo norðariega, og
hvað má valda því, að menn hitta fyrir sömu jurtategundir norður i
kuldabelti og suður undir hitabelti? Pessum spurningum verður enn
.sem komið er ekki svarað til fulls, en ýmislegt hafa menn þó að styðj-
ast við, er þeir reyna til að gjöra sjer grein fyrir ástandi jarðarinnar á
þessum timum.
Jarðlögin sýna, að á kolatimabilinu hefur þurlendið á norðurhveli
jarðar verið mjög sundurlaust, og liggur þá nærri að halda, að heitir
hafstraumar, eins og golfstraumurinn nú, hafi lagzt langt norður eptir á
milli eyjanna og komið til leiðar eyjaloptslagi með likum blæ á rnjög
stórum svæðum. En trjáburknarnir, jötunjafnarnir og eltingarnar hafa
getað breiðzt út yfir svona stór landflæmi vegna þess, að þá vóru þessar
jurtir einar um hituna; blómjurtirnar, sem nú eru hættulegustu keppi-
nautarnir, vóru þá ekki komnar til sögunnar. Darwin hefur sýnt, að
það er ekki loptslagið, sem setur útbreiðslu jurtanna takmörk, heldur
baráttan fyrir tilverunni; allar jurtir má rækta i görðum fyrir utan sin
náttúrlegu takmörk, og er það vegna þess, að þar þurfa þær ekki að
berjast við keppinauta, sem eru betur lagaðir fyrir loptslagið. Þegar
blómplönturnar risu upp, þá hrökkluðust hinar óæðri plöntur undan þeim
suður á bóginn, margar dóu út, og nú á dögum eru trjáburknarnir í
hitabeltinu þær plöntur, er minna mest á steinkolaplönturnar af því tagi;
hafa þeir nú um margar miljónir ára vanizt heitu loptslagi og þrifast
ekki annars staðar. En allt um það er rangt að álykta af trjáburknunum
i kolalögunum, að loptslag á kolatímabilinu hafi verið likast þvi, sem
nú er í milli hvarfbauganna.
Pað hefúr orðið til þess að gjöra allt þetta mál enn þá flóknara,
að menn hafa á siðari árum komizt að því, að á ofanverðu kolatima-
bilinu hefur í Suðurafriku, Suðurástralíu og á Indlandi verið kalt lopts-
lag, og sjest það bæði á plöntuleifum frá þeim tima og á jarðlögununt,
sem víða bera það með sjer, að ís hefur unnið lað myndun þeirra. Er
þetta ákaflega merkilegt og vonandi, að nákvæmari rannsóknir muni
með timanum koma mönnum í skilning um margt, sem nú er óskiljan-
legt. En nú sem stendur sjást engin ráð til þess að gjöra grein fyrir
því, að einu sinni i fornöld jarðar vóru stórvaxnir skógar norðúr undir
heimskauti, en jöklar suður um Afriku.