Eimreiðin - 01.09.1898, Page 11

menn sökkt sjer niður í aðdáun og seint látið þreytast, — ef þeir
að eins hafa reginskugga stórviðanna yfir höfði sjer.
Skáldsögur voru einnig ritaðar um þessar mundir um efni úr
lífi samtímis-borgara af betra tæginu, og má þar nefna »Sögur lír
liversdagslifinu« eptir frú Gyllembourg. Hún var móðir Hei-
bergs og búin þeim næma smekk og fegurðarvísi, sem þeim
skóla er eiginlegt. Sögur hennar voru í miklum metum á þeim
dögum, enda má með sanni segja, að þær gagntaka lesarann með
sínu dæmalausa hóglæti og ró; það er alveg eins og maður virði
fyrir sjer hugðnæm forntízkumálverk.
Þetta var nú inni í höfuðstaðnum. En á ljelegu prestssetri
úti á Jótlandsheiðum bjó Sten Stensen Blicher og kvað »Far-
fuglaljóð« sin og ritaði smásögur, ýmist í glettnum stýl, ým-
ist með þunglyndislegum blæ; og þó ekki sje hærra á hrygginn
reist með söguhetjur hans, en að það eru mestmegnis launskyttur
og plaggamangarar, bændur, sjómenn og þorparar, og þegar bezt
lætur drykkjurútar úr prestastjettinni, rambandi ríkisbubbar úr
bændastjettinni og smásmuglegir latínuskólaheyrarar, sem hann
leiðir fram á sjónarsviðið, þá er þó óhætt að fullyrða, að enginn
af höfundum þeirra tíma á svo miklum lesendafjölda að fagna nú
á dögum eins og hann. Enda fær maður skýra mynd i ritum
hans af Jótlandi eins og það leggur sig, landshornanna á milli,
með heiðar og flóa, haf og sanda, hóla og dali; og íbúa þess má
sjá þar sem í spegli; þar getur að líta auðuga og drýldna Austjóta,
fatæka og þrautseiga heiðarbúa, sterka og stálhuga Vesturhafssjó-
menn. Og Blicher þekkir efni sitt út og inn, —• hann segir frá
því ofboð kunnuglega og einatt á bændamáli (t. d. »Æ Bindstozv«,
þ. e. Tóvinnustofan).
A Sjálandi er náttúra landsins þýðleg, rnild og brosandi; á
Jótlandi nokkru stórskornari og óþýðari, en jafnframt angurblíðari.
Þannig er líka hlutfallið milli skáldskapar Chr. Winthers ög
St. St. Blichers. Hjá Vinther verður fyrir oss allt hið leikandi
og ljetta, allt hið barnslega, bliða og fjörlega í danskri náttúru.
Sjerhver danskur maður finnur, að það er hold af hans holdi og
bein af hans beinum, þegar Winther kveður um »angandi grundir
og svala bækiskóga, bar sem rádýrin leika ljettum fæti og söng-
fuglar skemmta æskuglöðum, glóhærðuin meyjum Norðurheims
með unaðsfögru kvaki«. Þannig kveður hann um Sjáland: