Eimreiðin - 01.09.1900, Side 6

rákir, er skerast. Slíkar ísrákir hafa áður fundist víða um land og
»interglacial« móbergslög hefi ég auk þess, sem áður var getið,
fundið 1898 á Mosfellsheiði.1 í sjálfu sér hefir það mjög litla
þýðingu fyrir vísindin, hver finnur eitthvað fyrst. H. P. á þökk
skilið fyrir að hann hefir aukið þessar athuganir og vakið athygli
á þýðingu þessa máls; ég efast ekki um, að hann hrindir þekk-
ingunni í þessu efni vel áleiðis, ef hann heldur áfram rannsóknum
sínum; en ef hann aftur skrifar alþýðlegar ritgjörðir um jarðfræði
íslands (sem ég vona hann gjöri) leyfi ég mér að mælast til, að
hann skáldi ekki alveg eins mikið inn f eyðurnar, eins og í þessari
ritgjörð, skýri málefnið dálítið betur og segi meir frá hinum ein-
stöku athugunum, sem hugleiðingarnar byggjast á.
H. P. ætlar að Suðurlandsundirlendið muni tvisvar hafa verið
undir sjó, og getur vel verið, að það sé rétt; ég fyrir mitt leyti
álít það sennilegt, en vér getum enn ekki ákveðið það með fullri
vissu, af því nægar sannanir vantar. Höf. segist hafa fundið fjöru-
borð 400 fet yfir sjó í Þrándarholtsfjalli, og er það þýðingarmikil
athugun, ' ef það er víst, að þar sé sævarborð; meðan athugun
þessi er einstök, er ekkert hægt á henni að byggja. Par geta
alveg eins vel verið vatnsfjöruborð (Sæter) frá ísöldinni, eins og
hin glöggu fjöruborð, sem ég hefi fundið við Hvítárvatn og í
Fnjóskadal. Slík fjöruborð eru víða, þar sem enginn stöðuvötn
nú geta verið eftir landslagi; en á ísöldinni og síðar hafa jökla-
stíflur staðið fyrir og stór vötn hafa verið uppistöðupollar, þar
sem nú er flatlendi eða halllendi, eftir að jökullinn er bráðnaður
af. H. P. stingur upp á því, að Suðurlandsundirlendið muni vera
myndað á tímabili milli ísalda; ég hefi hugsað mér, að undirlendið
væri til orðið seinast á tertíera tímanum, og er aldursmunurinn
þá ekki tiltölulega mikill; þetta mál verður fyrst um sinn að liggja
á milli hluta, því hvortveggja getgátan er jafn ósönnuð.
Svo ég snúi mér að sjálfum Pjórsárdal, sem er fyrsta tilefni
ritgjörðar þessarar, þá eru þar enn margar ráðgátur fyrir jarðfræð-
inga. Winkler skoðaði dalinn 1858, H. P. hefir komið þar tvisvar
eða þrisvar sinnum og ég einu sinni; en það á enn langt í land,
að jarðfræði fjallanna þar í kring sé fullrannsökuð; margt af hinu
einstaka er þar enn lítt skiljanlegt, eins og víðar í móbergshéruð-
unum. Hvernig er hlutfall hnullungabergsins og hinna ísnúnu
1 Geografisk Tidskrift XV, bls. 14.