Eimreiðin - 01.09.1900, Page 18

17»
einhverju sinni þegar danskt herskip lá hér, þá fengu »kadettarnir«
sér hesta (því altaf þurfa þeir að ríða) og reið þá einhver þeirra
inn á gildaskálann og inn í herbergin, — en slíkt mundi ekki við
gangast í nokkrum siðuðum bæ.
MENTALÍFIÐ. Reykjavík er Aþenuborg íslands. Eins og
eðlilegt er, þá er þar saman komin aðalmentun landsins, því þótt
út um alt landið úi og grúi af skólum og kennurum, þá úir og
grúir ekki síður í Reykjavík af þessu; en þar sem alt er annars á
strjálingi, þá er það hér hnept saman í einn stað, og í orðsins
bókstaflegu merkingu getur maður ekki þverfótað á götunum fyrir
»mentun«. Orðið »mentun« er annars orðið allvíðrar merkingar
nú á dögum, því að hver stúlka segist vera »að mentast«, ef hún
lærir klæðasaum, hvað þá heldur eitthvað annað, sem kallað er
»fínt». Pað fólk, sem ekki hefir notið neinnar skólakenslu, er
kallað »ómentað«, enda þótt það sé oft og tíðum miklu betur að
sér en hitt, sem hefur getað einhvern veginn klöngrast upp á
vizkufjallið.
Á meðal mentastofnananna erlatínuskólinn náttúrlega efstur
á blaði; þar er skólatíminn minst 6 ár, og vegna þessa langa tíma
getur eitthvert snið komizt á hina ungu menn, en það finst ekki
á hinum, sem ekki njóta kenslunnar nema stuttan tíma; þannig er
barnaskólatíminn 2 ár, en þegar börnin eru orðin fullorðin, þá sést
ekki að þau hafi gengið í nokkurn skóla eða að þeim hafi verið
neitt kent. Pað er annars einkennilegt við latínuskólann, að
kenslan er hálft í hverju á dönsku, af því þar eru notaðar danskar
skólabækur, nemendunum til tímaspillis og stórskaða, þar sem þeir
eiga erfitt með að skilja bækurnar; :— eigi þeir að gera stíl, þá
verða þeir að vita hvað orðið er á dönsku, sem þeir eiga að fletta
upp, og fer þannig alt í glundroða, en pilturinn dæmdur ver en
hann annars hefði átt skilið, og mörgum misskilningi getur þetta
valdið, en skólastjórnin hefur aldrei tekið tillit til þessa. Orsökin
til þessa er sú, að ef einhver kennari semur kenslubók á íslenzku,
þá notar hann hana meðan hann er sjálfur við, en þegar hann fer
frá, þá líkar hinum nýja kennara ekki bókin, hún er dæmd ónýt, og
með því engin íslenzk bók er álitin hæfileg, þá er farið í dönskuna,
þótt nóg sé til af íslenzknm bókum, sem bæði piltar og kennarar
mættu þakka fyrir, ef þeir vissu. Petta er látið við gangast ár eftir
ár og kennarinn gutlar í þessu eins og honum þóknast, án þess