Eimreiðin - 01.05.1905, Side 66

! 46
Konungur var auðsjáanlega í þungu skapi eftir samræðurnar við
konu sína. Bismarck bað um leyfi til að segja honum, hvað gerst
hefði í frávist hans. Þá tók konungur fram í fyrir honum og mælti:
»Ég sé það einstaklega vel, hvernig þessu lýkur öllu. í’eir háls-
höggva yður á leikhústorginu fyrir framan gluggana mína og nokkuru
síðar hálshöggva þeir mig«.
Bismarck grunaði, — og fékk síðar sannanir fyrir því, -— að í
Baden-Baden hefði verið lagt kapp á að fjölyrða í eyru hans um æfi-
lok Straffords, Loðvíks 16. og þess konar manna. Þegar konungur
hafði lokið máli sínu, svaraði Bismarck ekki öðru en þessu (á frönsku):
»Og hvað svo, yðar hátign?«
»Hvað svo — svo erum við dauðir«, mælti konungur.
»Satt er það«, svaraði Bismarck, »þá erum við dauðir; en ein-
hvern tíma eigum við að deyja fyr eða síðar; og geta menn týnt líf-
inu á virðulegri hátt? Ég fell í baráttunni fyrir málefni konungs míns
og yðar hátign innsiglar yðar konunglegu réttindi, sem þér hafið hlotið
af guðs náð, með yðar eigin blóði. I’að gerir ekkert til, hvort það
gerist á höggstokknum eða vígvellinum, að menn leggja í sölurnar líf
og limi fyrir þau réttindi, sem þeir hafa af guðs náð öðlast; það er
jafn-mikið frægðarverk hvort sem er. Yðar hátign má ekki hugsa um
Loðvík 16. Hann var alla æfi veiklundaður maður og engin fyrirmynd
í mannkynssögunni. I’ar á móti sér mannkynið ávalt fyrirmensku-
braginn á Karli 1. Hann leggur út í baráttu fyrir réttindum sínum og
bíður ósigur; hann lætur ekki bugast af því og hann staðfestir kon-
unglegan hugsunarhátt sinn með blóði sínu. Þér eruð neyddur til að
beijast, þér getið ekki gefist upp, yðar hátign, þér verðið að setja
hart á móti hörðu, jafnvel þótt svo kunni að fara, að það verði lífs-
hætta fyrir yður«.
I’ví lengur sem Bismarck lét dæluna ganga, því hugrakkari varð
konungur. Hann fór að hugsa sér sjálfan sig sem liðsforingja, er væri
að berjast fyrir konung og ættjörð. Bismarck segir, að Vilhjálmi hafi
verið mjög líkt farið eins og títt hafi verið um rússneska liðsforingja;
hann var fyrirtaks hugprúður maður í hættum og mannraunum, í orust-
um og þegar honum voru sýnd banatilræði — alveg eins og liðsfor-
ingjar hans; þeir eru hugprýðin sjálf, þegar um það eitt er að tefla
að ganga út í dauðann. En eigi þeir að fara að hafast eitthvað að
upp á eigin ábyrgð, þá eru þeir síhræddir við aðfinslur yfirmanna sinna,
og það lamar þrek þeirra og framkvæmdir. Vilhjálmur var eins skapi
farinn. Hann var hræddur við aðfinslur konu sinnar og almennings-
álitið, eins og það kom fram ( blöðunum. Bismarck kunni tökin á
honum. Vilhjálmur fór að hætta að hugsa um aðfinslurnar; hann fór
að líta á sjálfan sig sem liðsforingja, sem skipað var að verja einhvern
áríðandi stað; og þarna átti hann að vera, þar til er orustan yrði um
garð gengin, hvort sem hann yrði þá sjálfur lífs eða liðinn. í’egar
hann kom til Berlínar, var hann kátur og stæltur, og það leyndi sér
ekki f viðræðunum við ráðherra þá og embættismenn, sem veittu hon-
um viðtöku, að hann var »hvergi hræddur hjörs í þrá«.
Páll Briem hafði ekki lesið söguna, og ég sagði honum hana.
Ég var fullur aðdáunar fyrir Bismarck — manninum, sem ekki