Eimreiðin - 01.09.1906, Blaðsíða 9

169
litu til mín, af því ég var íslendingur, eins og þeir væru að gæta
að, í hvað góðum holdum ég væri eftir það fóður. Ég hálf-
skammaðist mín, en hló líka og sá, að þetta má til sanns vegar
færa; því á því leikur enginn vafi, að ef allir þvægju hendur
sínar á undan öllum máltíðum, hefðu minni náin mök við hund-
ana og héldu þeim burt frá matvælum og matarílátum, þá væri
að líkindum engin sullaveiki í landinu. Veikin orsakast af litlum
bandormi, sem eingöngu lifir í görnum og saur hundsins og verpir
þar urmul af örsmáum eggjum. Það þarf eigi nema agnarögn af
hiindasaur með þess konar eggjum að berast með einhverju móti
niður í meltingarfæri mannsins, til þess að sullur myndist í líkam-
anum, oftast nær í lifrinni. Á sama hátt fær sauðfé sullaveiki
einnig frá hundunum. Hundarnir fá hins vegar bandorminn við
að éta sulli úr kindarskrokkum, sem þeim þykir mesta krás.
Að lokum vil ég nefna þrjá sjúkdóma, sem með þrifnaði
einum má útrýma úr hverju landi, þ. e. geitur, kláði og lús.
I’etta eru sjúkdómar, sem eru afar algengir meðal allra ómentaðra
þjóða, en sem nú eru óþektir meðal siðaðra manna í mentuðum
löndum. Pví miður ber enn þá altof mikið á þeim á íslandi, og
er það ósamboðið jafn mentaðri þjóð og íslendingar eru að öðru
leyti, og ætti því hver góður íslendingur að gjöra sér að skyldu,
að stuðla að útrýming þeirra sem allra fyrst. Mér þykir því vel
við eiga að fara nokkrum orðum um hvern af þessum sjukdómum,
sérstaklega:
GEITUR. Svo algengar eru geitur heima á Fróni, að all-
flestir íslendingar kannast við þær. Flestir hafa þegar í æsku
rekist á börn eða fullorðna, sem vegna þessa andstyggilega kvilla
héldu húfunni á höfðinu, þegar aðrir tóku ofan. fað eru vanalega
fátæklingar, sem hafa verið vanhirtir af sóðafengnum mæðrum eða
fóstrum, og verða svo lengst af æfi sinni að bera kinnroða fyrir
þeirra hönd, fara huldu höfði og reyna af skammfeilni að draga
sig í hlé á samkomum siðaðra manna, en verða oft fyrir alasi og
nöpuryrðum vegna þess, sem þeir í rauninni eiga sjálfir enga sök
á, og eru uppnefndir: Geita-Gvendur, Skýlu-Jónas o. s. frv., og
fyrirlíta seinast sjálfa sig.
Geiturnar eru fólgnar í þykkum, seigum, gulgrænum skófum,
sem hylja meiri eða minni hluta hársvarðarins. Pær eyðileggja
hárið, sem dettur meira og meira af, eftir því sem sjúkdómurinn
ágjörist, svo seinast verður höfuðið sköllótt. Pegar geiturnar einu